Жилийн өмнө БНСУ-ын Хууль зүйн яамнаас гаргасан мэдээллээс харахад БНСУ-д Монгол Улсаас 46 мянган иргэн оршин сууж байгаа нь өмнөх онтой харьцуулахад 33.7 хувиар өссөн үзүүлэлт гэсэн байсан. БНСУ-д оршин сууж байгаа 46,212 иргэнээс гэрээт ажилтан 6,881, аялал жуулчлалаар 22,062, оюутан 7,404, оршин суугчийн гэр бүл 1,109, хамтран амьдрагч 2,967, солонгос иргэнтэй гэр бүл болсон 1,753, бусад зорилгоор 4,308 иргэн оршин сууж байна гэсэн бүртгэл байна. Харин визний хугацааг хэтрүүлэн хууль бусаар БНСУ-д оршин сууж байгаа иргэдийн тоо 12,476 байгаа ажээ. Тэгэхээр нийтдээ жаран мянга орчим монголчууд Гуулин улсад “гуйж” амьдардаг байх нь.

Тэгвэл одоо БНСУ-ын виз хүсэгчид бүүр царайчлах дээрээ тулах нь. Яагаад гэхээр БНСУ-д зорчих виз авахдаа тус улсын ЭСЯ-ны ажилтнуудын ажилд саад учруулсан үйлдэл гаргавал захиргааны арга хэмжээ авах болсон тухай шийдвэр энэ сарын 2-ноос хэрэгжиж эхэлжээ. Тус улсын ЭСЯ-ны цахим хуудсанд мэдээлснээр “Солонгос Улсын хилийн чанад дахь бүх дипломат байгууллагын харьяа ажилтанд (захиргааны ажилтан хамаарна) шууд болон шууд бусаар мөн хүч хэрэглэх, зохисгүй үг хэлээр доромжлох зэрэг визний материал шалгах үйл явцад хүндрэл учруулсан тохиолдолд арга хэмжээ авах боллоо. Уригч тал хүч хэрэглэх, зохисгүй үг хэлээр доромжлох зэрэг ч виз мэдүүлэгчийн визний материал шалгах үйл явц болон үр дүнд нөлөөлнө” гэжээ. Визний үр дүнд нөлөөлнө гэдгийг виз олгохоос татгалзах, виз мэдүүлэх эрхийг тодорхой хугацаагаар хязгаарлах гэж ойлгож болно. Тухайлбал,

1. Зүй бус үг, хүчирхийлэл, дарамтлах, сүрдүүлэх зэрэг хүч хэрэглэсэн үйлдэл гаргасан тохиолдолд виз татгалзах болон виз мэдүүлэх эрхийг хязгаарлана. (1-3 жил хүртэлх)

2.Худал мэдүүлэг өгөх, хуурамч бичиг баримт бүрдүүлсэн тохиолдолд виз татгалзах болон виз мэдүүлэх эрхийг хязгаарлана. (6 сараас 3 жил хүртэлх)

Мөн БНСУ хууль журмын дагуу визний материалыг шалгадаг. “БНСУ-аас Монгол улсад суугаа ЭСЯ-ны дипломат ажилтан, танил солонгос хүний тусламжтай виз гаргана” гэж хэлж байгаа хүн бол виз зуучлагч брокер юм. БНСУ-ын ЭСЯ ямар ч тохиолдолд Монгол Улсын иргэний паспортыг шуудан, хүнээр дамжуулан хүлээн авдаггүйг анхааруулжээ.

Үнэндээ хоёр орны дипломат болон албан паспорт эзэмшигчид 2012 онд байгуулсан "Иргэд зорчих нөхцлийг хөнгөвчлөх тухай Монгол Улсын Засгийн газар, БНСУ-ын Засгийн газар хоорондын" хэлэлцээрийн дагуу 90 хүртэл хоногоор харилцан визгүй зорчиж байгаа. Энгийнпаспорттай иргэд 90 хоногийн визтэй харилцан зорчдог. Үүний зэрэгцээ сүүлийн хоёр жилд дөрвөөс дээш удаа нийт 10 удаа зорчсон, оршин суухтай холбоотой зөрчил гаргаагүй, энгийн паспорттай иргэд 30 хүртэлх хоногийн хугацаанд оршин суух тав хүртэлх жилийн хүчинтэй хугацаатай олон удаагийн визийг 2017 оноос харилцан олгож байгаа юм. Гэтэл БНСУ-ын виз хүсэгчдэд өндөр шаардлага тавьж эхэлсэн нь ямар учиртай юм бол гэх гайхшралыг төрүүлж байна. Нөгөөтэйгүүр виз олгох эсэхийг ЭСЯ-ны ажилтнуудын үзэмжээр шийдвэрлэх болж байна уу гэсэн хардлагыг дагуулж байна. Хоёр улсыг зорих иргэдийн тоо жилд 20 хувь нэмэгдэж байгаа гэсэн бас нэг судалгаа бий. Үнэхээр ч монголчууд БНСУ руу явах, цалингийн ахиуг харж тэнд ажиллах хүсэл эрмэлзлэлтэй нь үнэн. Ажиллах хүчин болж очихын тулд Монголын залуус, идэр насны эрчүүд хоног өнжин уртын урт дараалалд зогсч бүртгүүлэхээр “тэмцдэг” нь нууц биш. Тэгвэл Солонгост ажиллах хүчин хангалттай болчихоод, монголчуудаас татгалзах арга саам хайж, өчүүхэн зүйлээр шалтаглан визний дарамт учруулах гэж байгаа юм болов уу гэхээр бас чиг үгүй ажээ.

Учир нь, БНСУ-д төрөлт буурч, тэтгэврийн насны иргэдийн хүн амд эзлэх хувь өсөж байгаатай холбоотойгоор 2040 он гэхэд ажиллах хүчний дутагдалд орж болзошгүй байгаа гэдгийг дэлхий нийт мэднэ. Дэлхийн худалдааны байгууллагаас гаргасан тайланд дурдсанаар 2040 онд БНСУ-ын хүн амын өсөлт өмнөх жилүүдийнхтэйгээ ижилхэн байх боловч ажиллах хүч 17 хувиар буурахаар байна. Гэтэл энэ хугацаанд дэлхийн улс орнуудад хөдөлмөрлөх насны хүний тоо дундажаар 17 хувиар өсөхөөр байгаа гэдгийг судлаад гаргачихаж. Азийн орнуудад тэр тусмаа Япон, Хятадад ирэх жилүүдэд ажиллах хүчний дутагдалд орохоор байгаа бол Энэтхэгт эсрэгээрээ 23 орчим хувиар өсөхөөр байна.

Солонгосын их сургуулийн судлаач, эдийн засагч Канг Сун Жиний үзэж буйгаар тус улс ажиллах хүчний дутагдалд орох болсон нь төрөлттэй шууд холбоотой гэнэ. БНСУ-ын Статистикийн газрын мэдээгээр улсын хэмжээнд төрөлт өнгөрсөн онд ердөө 0,98 хувьтай байсан нь дэлхийн хэмжээнд хамгийн доод үзүүлэлтэд тооцогдож байгаа юм. Тиймээс Канг Сун Жин “Засгийн газраас төрөлтийн түвшинг нэмэгдүүлэх бодлого баримталсан ч үр дүн нь 20-30 жилийн дараа л харагдана. Тиймээс Засгийн газар цагаачлалын бодлого боловсруулж, хэрэгжүүлэх хэрэгтэй. Байдал жил ирэх тусам дордож буй энэ үед гаднаас ажиллах хүч авах,цагаачлалын бодлого хэрэгжүүлэх нь хамгийн зөв арга” гэсэн байна. Үүнээс үзэхэд ойрын хэдэн жилдээ Солонгосын ажиллах хүчний “зах зээл” манайханд нээлттэй л баймаар санагдах юм. Гэтэл яагаад ЭСЯ-ныхантай их сайн харьцах хэрэгтэй, өндөр дуугаар ярьж, өнөөх болох болохгүй үгийг хэлэх цээртэй гэдэг шаардлагыг тавиад унав. Энд хүчирхийлэл, сүрдүүлэг, дарамтыг дэмжиж байгаа юм биш, харин өчүүхэн маргаан, үл ойлголцлоор далимдуулаад ажилтны ажилд хүндрэл саад учрууллаа хэмээн захиргааны арга хэмжээ авч байна гэх нэрийн дор виз мэдүүлэх эрхийг нь тодорхой хугацаагаар хасах ч юм уу, эсвэл олгохоос татгалзаад эхэлбэл яах вэ гэсэн эмзэглэл төрөөд болохгүй нь. Эцэст нь хэлэхэд, зөвхөн БНСУ ч бус, сүүлийн үед Австрали, АНУ зэрэг орнууд манай улсын иргэдэд ажиллах хүч авах талаар олон хөнгөлөлттэй нөхцөл санал болгоод байгааг дуулгачихъя.