“ЕВРОПЫН ХОЛБООНЫ ХАР ЖАГСААЛТАД ОРЖ БАЙГАА УЧИР FATF-ИЙН СААРАЛ ЖАГСААЛТТАЙ ХАМААРАЛГҮЙ ГЭЖ ОЙЛГОЖ БОЛОХГҮЙ”

-Монгол Улс Саарал жагсаалтаас хар жагсаалт руу орохоор болсон талаар та өөрийн цахим хуудаснаа нийтэлжээ. Энэ талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгнө үү?

-FATF буюу санхүүгийн хориг арга хэмжээ авах олон улсын байгууллага /Financial Action Task Force/ бий. Энэ байгууллага олон улсын түвшинд банк, санхүүгийн гүйлгээнд хяналт тавьдаг. Тодорхой дүрэм журамтай. Тодруулбал, уг дүрэм журмыг зөрчсөн, гадуурх үйл ажиллагаа явуулж буй, олон улсын түвшинд терроризмыг санхүүжүүлэх, бохир мөнгө угаах, татвараас зугтах гэх мэт үйл ажиллагаанд болон улс орнуудад хяналт тавьдаг гэсэн үг. Уг хяналтын хүрээнд манай улс татварын хар жагсаалтад нэг удаа ороод гарсан. Дараа нь FATF-ийн саарал жагсаалтад орсон. Одоо ч байгаа. FATF, ОУВС гээд бүгд тус тусдаа байгууллага мэт боловч холбоотой ажилладаг, нэг зорилготой, нэг долгионтой байгууллагууд юм. Европын холбоо, FATF, ОУВС бүгд нэг зорилго, чиглэлтэй. Иймд FATF дээр саарал жагсаалтад орсон байна, Европын холбоо тусдаа жагсаалт гаргаад манай улсыг хар жагсаалтад оруулна гэдгээ албан ёсоор хэлчихлээ. Үүнийг тус тусад нь ойлгох нь буруу. Тусдаа байгууллагууд мэт боловч цаад зорилго, удирдлага нь үндсэндээ нэг байдаг байгууллагууд гэдгийг ойлгох ёстой. Нэг ёсондоо саарал жагсаалтаас хар жагсаалт руу орж байна гэсэн үг. Европын холбооны хар жагсаалтад орж байгаа учир FATF-ийн саарал жагсаалттай хамааралгүй гэж ойлгож болохгүй. Европын холбоо Монгол Улсыг хар жагсаалтад оруулна гэдгээ зарлачихлаа. ОУВС-аас манай оронд тодорхой үүрэг даалгавруудыг өгсөн. 2017 оны тавдугаар сард дампуурлын ирмэгт тулж, 500 сая ам.долларын өрөө төлж чадахгүй байсан. Тухайн үед ОУВС-аас зээл авч, авралын программд нь хамрагдсан. ОУВС болзол тавьсан. “Танайд өрөө төлөх хэмжээний мөнгө өгье, харин танайх мөнгө угаах асуудалтай тэмцэх ажлаа чангатга. Арилжааны банкуудад чинь аудит оруулъя” гээд жил орчим хяналт, шалгалт явуулсан. Үр дүнд нь “Банкуудын системийг маш муу байна, бохир мөнгө угаадаг байж болзошгүй” гэдэг дүгнэлтийг тавиад банкуудыг цэгцлэх, эзэмшлийг нь өөрчлөх, хувьцаат компани болгох болзол тавьсан. Хоёрдугаарт, “Банкууд маш их эрсдэлтэй үйл ажиллагаа явуулж байна. Яагаад гэвэл банкны өөрийн үндсэн хөрөнгө нь маш бага мөртлөө чадлаасаа хэт давсан зээл гаргадаг юм байна” гэсэн. Иймд төр, засаг нь банкыг төрийн мэдэлд авах ёстой. Тодорхой хугацааны дараа банкны өөрийн хөрөнгийг нэмэгдүүлж, төрийн мэдэлд авсныхаа дараа олон нийтэд хувьцаа болгож зарах нь хамгийн чухал. Ингэж байж бохир мөнгө угаадаг асуудал шийдэгдэнэ гэдэг зөвөлгөөг өгч байв. 2017 онд банкуудад шалгалтын ажлыг хийж, 2018 онд уг зөвөлгөөг өгсөн байдаг юм. Гэтэл Монголбанк арилжааны банкуудын асуудлыг шийдэж өгөөгүй. Хяналт, шалгалт хийгээгүй. Өөрийн хөрөнгийг нь нэмэгдүүлж чадаагүй. Болж байгаа гэж Монголбанкны ерөнхийлөгч Б.Лхагвасүрэн яриад яваад байдаг. Бодит байдал дээр энэ асуудал огт шийдэгдээгүй. ОУВС-аас тавьсан шаардлага биелэлээ олоогүй. Банкны эзэмшил өөрчлөгдөөгүй. Банкны өөрийн хөрөнгийн зузаатгал хийгдээгүй. Орж ирсэн мөнгө нь бохир мөнгө байж болзошгүй гэх мэт сэжиг дагуулсан маягаар яваад жил болж байна. Тийм учраас манай улс FATF-ийн саарал жагсаалтад орсон. Европын холбоо өөрөө FATF-ийг удирдаж байдаг.

АРД ТҮМНЭЭ ХУУРЧ, ДОРОМЖИЛЖ БОЛДОГ ЮМ ШИГ БАЙНА. ХАРИН ЕВРОПЫН ХОЛБООГ ХУУРЧ ЧАДАХГҮЙ

Европын холбоо Монгол Улсыг хар жагсаалтад оруулахад бэлэн болсноо зарлалаа. 12 улс хар жагсаалтад орохоор байгаагийн нэг нь Монгол Улс. Энэ асуудлын хүрээнд Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатар, Монголбанкны ерөнхийлөгч Б.Лхагвасүрэн хоёр ард түмнээ хуурсан мэдэгдлийг жил орчмын хугацаанд өгч ирлээ. Ард түмнээ хуурч, доромжилж болдог юм шиг байна. Харин Европын холбоог хуурч чадахгүй.

“Би нэг зүйлийг баталгаатай хэлье. Мөрий тавьсан ч болно. Маргаашнаас эхлээд Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатар мэдэгдэл хийнэ. Үүний дараа Европын холбоо руу нууцаар захидал илгээнэ. “Нөхцөл байдал хэцүү байна. Манай улсыг битгий хар жагсаалтад оруулаач ээ, дүрэм журмын дагуу бүх өөрчлөлтийг хийе” гэх агуулга бүхий захидлыг явуулах нь гарцаагүй”

НЭМЭЛТ: ЕВРОПЫН ХОЛБООНООС ГАРГАСАН МЭДЭГДЭЛ

Дараах 12 улсыг мөнгө угаах аюултай, банк, санхүү, татварын систем нь ил тод бус эрсдэлтэй хэмээн олон улсын түвшинд бохир мөнгө угаадаг улсуудын жагсаалтад оруулна гэдгээ Европын холбооноос албан ёсоор зарласан байна.

Үүнд: Panama, Bahamas, Mauritius, Barbados, Botswana, Cambodia, Ghana, Jamaica, Mongolia, Myanmar, Nicaragua and Zimbabwe.

/Эх сурвалж: REUTERS/

-Европын холбооны хар жагсаалтад орсон тохиолдолд эргээд гарах гарц, арга зам нь юу байх вэ?

-Хар жагсаалтад одоогоор оруулаагүй байгаа. ОРУУЛНА гэдгээ зарласан. Хэрэв орсон тохиолдолд FATF-аас тавьсан шаардлагуудыг биелүүлж байж гарах болов уу гэж бодож байна. Үндсэндээ FATF, Европын холбоо нэг шатанд байдаг, нэг удирдлагатай байгууллагууд шүү дээ. FATF, Европын холбооны шаардлага адилхан. Хамгийн гол нь банкуудын үйл ажиллагааг ил тод болгох, банкуудыг олон нийтийн эзэмшлийн компани болгох, хувьцааг нь хөрөнгийн бирж дээр зарж, олон эзэмшилтэй болгох, өөрийн хөрөнгийг нь нэмэгдүүлэх үндсэн чиглэлээр ажиллах ёстой.

-Баярлалаа.