-500 ГА ГАЗРЫГ ТУСГАЙ ХАМГААЛАЛТААС ГАРГАХААР ЮНЕСКОД ХАНДАНА-

Баячуудын замбараагүй төлөвлөлт бүхий хотхон болчихоод байгаа “Зайсангийн ам” уг нь Богдхан уулын дархан цаазат газарт харъяалагддаг нэгээхэн хэсэг нь. Гэвч хэдэн жилийн өмнөөс хэн дуртай нь, аль мөнгөтэй нь тансаг зэрэглэлийн хаус, хотхон барьж хуулийг гууль болгож ирсэн. Монголын хамгийн анхны дархан цаазат уул болох Богдхан суурьшлын бүс болгоод буй.

Хуулийг уландаа гишгэлж, дархан цаазат газрын хилийг хэдийн нэвтэрсэн шуналтнууд одоо Зайсангийн амыг тэр чигээр нь завшихыг санаархаж эхлээд байна. Тодруулбал, Зайсангийн аман дахь суурьшлын бүс мэт болсон газруудыг тусгай хамгаалалтаас гаргах тогтоолыг Засгийн газраас гаргасан. Түүнчлэн нийслэлийн Засаг даргад хариуцуулах саналыг гаргаад байгаа мэдээлэл байгаа юм.

Одоогийн байдлаар тусгай хамгаалалтаас гаргах газар нь 500 орчим га. ЮНЕСКО-гийн албан ёсны цахим хуудаст Богдхан уулын дархан цаазат газрын хэмжээг 41.6 мянган га хэмээн бүртгэсэн байдаг. Иймд дээрх хэмжээний газрыг тусгай хамгаалалтаас гаргахдаа ЮНЕСКО-д хандан талбайн хэмжээг өөрчлөх үндэслэл хүргүүлэх гэж буй юм байна.

Уг нь байгаль орчин тэр тусмаа тусгай хамгаалалттай газраа үхэн хатан хамгаалах, хайрлах, тэмцэх ёстой газар бол БОАЖЯ. Гэтэл БОАЖЯ-ны Тусгай хамгаалалттай нутгийн удирдлагын газрын дарга Э.Сансарбаяр нь “Богдхан уул бол хамгийн анхны дархан цаазат уул. Тиймээс улсын тусгай хамгаалалтаас гаргаж, суурьшлын бүс болгоно гэсэн асуудал байхгүйг албан ёсоор хэлье. Харин тусгай хамгаалалтад байдаг ч суурьшлын бүс мэт болчихсон Зайсан орчмыг тусгай хамгаалалтаас гаргаж, суурьшлын бүс болгон Нийслэлийн Захирагчид хариуцуулах саналыг Засгийн газрын хуралдаанаас гаргаж, тэмдэглэл гаргасан. Засгийн газрын тэмдэглэлийн дагуу БОАЖ-ын сайд Н.Цэрэнбат тушаал гарган, төрийн захиргааны байгууллагуудын төлөөллийг оролцуулан, БОАЖ-ын дэд сайдаар ахлуулсан ажлын хэсэг байгуулсан. Ажлын хэсгийн өгсөн чиглэлийн дагуу Зайсангийн амны нэгдсэн зураглалыг гаргасан” гэдэг тайлбарыг өгөөд сууж байна.

Зайсангийн амыг тусгай хамгаалалттай газраас гаргах асуудлын хүрээнд яг аль хэсэгт нь хэсэгчлэн цуцлалт хийх, мөн тус амны хамгаалалтын бүсийг тэлж орон сууц бариагүй хэсгийг тусгай хамгаалалтаас гаргахгүй байх бодлого зэрэг судалгааны ажил бүгд БОАЖЯ-ны сайд Н.Цэрэнбатын тушаалаар хийгдэж буй. Зайсангийн амыг бүхэлд нь хамгаалалтаас гаргаж, дураар дургих эхлэл ийнхүү тавигдаж байна. Цаашлаад Богдхан уулыг тэр чигт нь тусгай хамгаалалтаас гаргах, тус уулыг доройтолд оруулах суурь тавигдаж эхэлж байна.

Зайсанг хамгаалалтаас гаргах асуудлын цаана олон эрх ашиг нуугдаж байгаагийн нэгээхэн хэсэг нь ийнхүү цухалзаж эхлэв. Хамгийн түрүүнд НИТХ-аас ийм санал оруулж ирж, тусгай хамгаалалтаас гаргачихаад Нийслэлийн засаг даргад хариуцуулж байгаа нь тун хачирхалтай. Хотын дарга С.Амарсайхан “Оюуны-Ундраа” группийн Ерөнхийлөгч байхдаа Зайсангийн аманд 15 мянган м2 газрыг эзэмшилдээ авсан тухай мэдээлэл хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдээр нилээдгүй цацагдаж, тухайн үедээ багагүй хэл ам дагуулж байв. Гэвч С.Амарсайхан дарга энэ талаар тайлбар хийхдээ “Бүх зүйл хуулийн дагуу болсон” гэсэн байдаг.

Нийслэлийн Засаг дарга С.Амарсайхан Туул голын бургасыг хядаж, байшин барьсан хэрээс хэтэрсэн эрх мэдэлтэн. Уг нь хуулиараа тусгай хамгаалалттай газарт гар хүрэх эрх мэдэлтэнд байх ёсгүй. Тусгай хамгаалалттай газарт зөвхөн тодорхой зориулалтаар байгаль орчинд ээлтэйгээр газар ашиглуулдаг. Ашиглуулахгүй ч байх эрх бий. Туулын бургасын хоёр га газрыг хайр найргүй хядсан хүмүүс ийнхүү Зайсангийн 500 га газрыг хувьчлах ажилдаа идэвхийлэн ороод явж байна.

Зайсангийн аман дахь суурьшлын бүс болсон талбай нь 400 орчим га байгаа аж. Үлдсэн 100 гаруй га газрыг хэрхэн наймаалцах, хэний эрх мэдэлд очих вэ гэдэг асуулт ард түмний хувьд эмгэнэл болж байхад дарга нарт том боломж, их мөнгө. Дархан цаазат Богдхан уулын Хамгаалалтын захиргаа гэх төрийн байгууллага бий. Тус газраас бид “Зайсангийн амыг тусгай хамгаалалтаас гаргах асуудалд ямар байр суурьтай байна, энэ тал дээр ямар арга хэмжээ авч ажиллах” талаар тодруулахад, “Засгийн газраас тийм шийдвэр гаргасныг дуулаагүй байна. ” гэх хариулт өгч байх жишээтэй.

Дашрамд дуулгахад, одоо нүхт, Яармагаас эхлээд Богд уулыг тусгай хамгаалалтаас гаргаж, суурьшлын бүс болгох бичиг баримтыг Засгийн газарт өргөн барьсан гэдэг мэдээлэл гараад байгаа нь бас эмгэнэлтэй.