АН-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ц.Баатархүү өчигдөр сэтгүүлчдэд цаг үеийн асуудлаар мэдээлэл өгсөн. Түүний мэдээллээс онцлох 10 ишлэлийг хүргэж байна.

Ишлэл 1. Улс төрийн намууд, Ардчилсан нам, ардчиллын үйл хэргийн төлөө ажиллаж, өөрийн залуу насаа зориулж байсан журмын нөхөддөө 2020 оны УИХ-ын сонгуульд хамтарч, хүчээ нэгтгэж орох, эв нэгдлийн ялалтын урилгыг хүргүүлж байна. Ялалтын урилга, эв нэгдлийн урилга гэдгийн утга учир нь 1996 онд АН анх удаа 76 жил Монголын төр засгийг дангаараа удирдаж байсан тэр үеийн МАХН буюу одоогийн эрх баригч МАН-ыг ялж, ардчиллын үйл хэргийг, хүний эрхийг баталгаажуулах, хувийн өмчийг хамгаалах үнэт зүйлийг төр засгийн бодлогын хэмжээнд аваачих боломж бүрдэж байв.

Ишлэл 2. 2016 оноос хойш Засгийн газар, УИХ-ын түвшинд хэт олонхи болж, жижиг, дунд үйлдвэрлэлийн санг хуваасан ЖДҮ-чид, 60 тэрбум гэж хуваагдаад амласан амлалтаа хэрэгжүүлэхгүй байгаа эрх баригчдын увайгүй үйлдлийг 2020 онд таслан зогсоож, ардчиллын үйл хэрэг, ялалтыг дахин түгээн дэлгэрүүлье. Ардчилсан нам эв нэгдлийг эрхэмлэж, ардчиллын үзэл санааг түгээн дэлгэрүүлэх урилгатайгаар 2020 оны сонгуульд оролцох болсоноо зарлаж байна. Ардчилсан нам дангаараа оролцоно. Энэхүү уриалга, урилгыг хүлээж аваад ялалтын төлөө хамтдаа явья гэсэн хэн бүхэнд үүд хаалга нээлттэй.

Ишлэл 3. Бусад улс төрийн намуудад санхүүжилтын тогтолцоогоо нээлттэй болгох уриалгыг хүргүүлж байна. Төсөв, санхүү, төрийн бодлогыг шилэн болгоё гэдэгтэй адил нам өөрийнхөө төсөв, санхүүгийн тогтолцоог шилэн болгосон. Бусад улс төрийн намууд санхүүжилтээ олон нийтэд ил тод болгохгүй байгааг гайхаж байна. Иймд санхүүжилтээ ил тод болгож, олон нийтэд мэдээлэх шаардлагатай.

Ишлэл 4. Ямар төсөв хөрөнгөөр сонгуульд оролцох вэ гэдгээ улс төрийн намууд их нууцалж байна. Бусад намууд болон эрх баригч нам эдийн засгийн хүнд нөхцөлд төсвөө тодотгохгүй, татвар төлөгчдийн мөнгөөр үр ашиггүй зүйл хийх гэж буйг бид хувьдаа хардаж байна. Тухайлбал, Нийслэлийн төв талбайн ногоон байгууламжийг нь устгаад 3,2 тэрбум төгрөгөөр усан оргилуур барихыг олон нийт эсэргүүцэж байна. Ийм байтал заавал үүнийг хийнэ гээд байгаа нь цаанаа маш олон хардлагыг төрүүлж байгаа юм. Эрх баригч нам, бусад намуудыг өөрсдийнхөө санхүүжилтыг шилэн болгож, түмэн олондоо нээлттэй болгохыг уриалж байна. Ардчилсан нам жил болгон аудитын байгууллагаар өөрсдийнхөө санхүүгийн баримтуудаа шалгуулж, дүгнэлт гаргуулдаг гэдгийг албан ёсоор хэлье.

Ишлэл 5. Хэвлэл мэдээллээр гараад буй Ардчилсан намд татвар төлсөн хүмүүсийн жагсаалт худлаа гэдгийг албан ёсоор мэдэгдье. Зарим хүмүүс хууль, хяналтын байгууллагад хандаж байгаа. Хоёрдугаарт, Хоёр дахь шатны гэрээ гэдэг зүйл Ардчилсан намын Үндэсний бодлогын хорооны хурлаар батлагдаагүй. Гуравдугаарт, Монголын улс төрийн намын тухай хуулийн 18 дугаар зүйлд “Улс төрийн нам өөрийнхөө дүрмээр татвар, хандив тогтоох” хуулийн заалт байдаг. Ардчилсан намын үндсэн дүрмийн хүрээнд Үндэсний бодлогын хороогоор татвар тогтоосон. Энэ татвар бол өнөөдрийн яригдаж буй татварын хэмжээ юм.

Ишлэл 6. Хэсэг бүлэг бизнесийн бүлэглэлээс улс төрийн нам ангид байх ёстой. Үндэсний бодлогын хорооны олонхийн шийдвэрээр улс төрийн байгууллага нь олигархи бүлэглэл, мөнгөнөөс хараат бус байхын тулд татварын хэмжээг жигд тогтоосон. Бүгд татвартай. Татвараа төлөөд явдаг. Үүнийгээ олон нийтэд нээлттэй болгоё. Нууж хаах зүйл байхгүй гэдэг утгаараа татварын хэмжээг тогтоож, санхүүжилтыг бэлтгэл ажлын зардалд гаргаж байна. Сонгуульд зардал гарна гэдгийг аудитын байгууллага тогтоочихоод байхад бусад намууд энэ санхүүжилтыг хаанаас олж, хэрхэн гаргах нь нууц байна. Хэвлэл мэдээллийн бүх байгууллага бусад намын санхүүжилтыг тодруулах хэрэгтэй. Эрх баригч нам төсөвтөө тодотгол хийхгүй байгаа нь үүний цаана ямар булихай луйвар яваад байна, сонгуулийн мөнгө босгож байгаа юм биш биз гэсэн хардлагыг төрүүлж байгаа юм. Иймд Ардчилсан нам санхүүжилтээ шилэн болгодог манлайллаа үзүүлж байна.

Ишлэл 7. Ардчилсан намд ажиллаж байсан хүмүүс хүчээ нэгтгэж, эрх баригчдын дураараа үйлдэл, Засгийн газар болон УИХ-ын түвшинд хяналтгүй, төсвөө тодотгодоггүй байдал, иргэд нь “энэ ажлыг хийх шаардлагагүй ээ” гэж байхад “хийнэ” гэдэг үйлдлийг таслан зогсоохын тулд ардчиллын тугийг хамтдаа босгоё. Иргэд олон түмний ардчиллыг, хувийн өмчийг хамгаалъя, өрхийг дэмжсэн өсөлтийн бодлогоо хэрэгжүүлье.

Ишлэл 8. Дэлхийн улс төрийн намууд сонгуульд орохын тулд татвар тогтоогоод тухайн татвараа олон нийтээс, гишүүд дэмжигчдээсээ нээлттэй маягаар цуглуулах цаг хугацааны боломжийг олгодог. Үүнийг бүгд мэднэ. Томоохон Ерөнхийлөгчийн сонгууль хүртэл ингэж явагддаг. Энэ татварыг Үндэсний бодлогын хорооны бүх гишүүд өг гэдэг шийдвэр гараагүй. “УИХ-ын сонгуульд өрсөлдөх хүмүүс ийм татвартай байна” гэдэг шийдвэр олонхоороо гарсан. Сонгуульд өрсөлдөх хүмүүс санхүүгийн эх үүсвэр болон хандив тусламж хаанаас авснаа тодорхой болгож, Улс төрийн намын тухай хуулийн 18 дугаар зүйлд зааснаар нэг дансанд байршуулах ёстой. Энэ утгаараа Ардчилсан нам хуулийн заалтыг биелүүлж, нэг дансанд төвлөрүүлсэн.

Ишлэл 9. Хоёр дахь шатны санхүүжилтыг нэхсэн гэдэг бол худлаа гэдгийг албан ёсоор мэдэгдэж байна. Манай нам үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх эрхийг дэмждэг. Үүнтэй адил намынхаа үндсэн дүрмийг зөрчсөн гэж үзэж байгаа хүмүүс байвал Үндсэн дүрмийн хороонд гомдол гаргах эрхтэй. Мөнх-Эрдэнийн мэдээлэлтэй холбоотой зүйлийг дүрмийн хороо хэлэлцэж, шийдвэрлэнэ.

Ишлэл 10. Татварын эх үүсвэртэй холбоотой мэдээллийг аудитын байгууллага шалгадаг. Мөн хууль хяналтын байгууллагад шалгуулахад бэлэн. Иймд нэр дэвшигчдийн хувьд зарим нь хандиваар зарим нь бизнесийн орлогоороо бүрдүүлэн хандиваа өгсөн болов уу гэж бодож байна. Ямар нэгэн байдлаар эх үүсвэрээ нуусан зүйл байхгүй. Нэр дэвшигчид тавдугаар сарын 16-нд ил болсны дараа хэн, хэн ямар байдлаар татвараа төлсөн нь олон нийтэд ил болно. 100 сая төгрөг дэнчин биш татвар. Сонгуульд ийм зардал гаргадаг.