“Цензургүй яриа” нэвтрүүлгийн зочноор иргэн Н.Номтойбаяр оролцож, цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа. Түүний ярилцлагаас онцлох 10 ишлэлийг хүргэж байна.

Ишлэл 1. Энэ нэвтрүүлэгт орсноороо Монголын хөгжих боломжоос хойш зулгаасан, улс төрд 30 жил ноёлсон нөхөдийг яръя гэж бодож байна. Ний нуугүй л яръя гэсэн зарчмаар гурав дахь удаагаа уригдаж байна. УЕП аливаа УИХ-ын гишүүнийг хууль зөрчсөн, хэрэгт холбогдсон гэдэг үндэслэлээр аль эсвэл шүүхийн шийдвэрээр түдгэлзүүлнэ. УЕП энэ оны нэгдүгээр сарын 13-ны 13 цаг 25 минутад миний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлсэн. Бүрэн эрхийг түдгэлзүүлнэ гэдэг нь УИХ-ын гишүүнээс болих асуудал биш. Чөлөөлөх гэдэг бол өөрийнхөө хүсэлтийг бичгээр илэрхийлээд Төрийн байгуулалтын байнгын хороо, УИХ-аар эцэслэн шийдвэрлэгддэг. Иймд УИХ дээр бүх цэг тавигдана гэсэн үг.

Ишлэл 2. Би чөлөөлөгдөх хүсэлтээ өгөхөөр бэлдчихсэн байсан юм. Үүнийг нэг хүн маш тодорхой мэдэж байсан. Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх маш тодорхой мэдэж байсан. Нэгдүгээр сарын 27-нд намайг дуудаж уулзсан. “Бүлгийн хурал дээр чи эр зориг гаргаад түдгэлзүүлэх саналыг хүлээн зөвшөөрчих” гэхэд нь “Энэ эр зоригоор хэмждэг асуудал биш, хуулиар шийдэгддэг юм. Эр зоригоор хэмжих гэж байгаа бол энэ бүлгийн хуралд сууж байгаа гишүүдээс би эр зоригоороо нэлээн дээгүүр цохих байх шүү” гэж байсан. Тэрийг зөвшөөрөх хуулийн ямар ч үндэслэл байгаагүй юм. Хүн талаасаа их ч зэвүүцэл хүрсэн, нөхцөл талаасаа Монголд Н.Номтойбаяр шиг муу хүн байхгүй мэтээр дайрсан. Би хувийн шийдвэрээ гаргахдаа зүгээр түдгэлзэх биш өөрөө чөлөөлөгдөх хүсэлтээ өгсөн.

Ишлэл 3. Чөлөөлөгдөх хүсэлтээ өгч магадгүй гэдгийг нэг хүн алсаас мэдрээд төрсөн дүүгээрээ надад нэг захиас илгээсэн юм. Тэр нь 60 тэрбумын Ц.Сандуй. Төрсөн дүү болох Ц.Сэргэлэн нь хэлэхдээ “Ахыг эргэсэн чинь нэг үг онцгойлон дайлгалаа” гэв. “Наад Н.Номтойбаяр чинь яг өөрөө өргөдлөө өгнө. Тэгж болохгүй. Тэгэх юм бол “энд” ирнэ шүү. Миний хажуугийн камерийг бэлдчихсэн байгаа шүү” гэдэг зүйлийг надад хэлсэн. Улс төрч хүнийхээ хувьд намайг тодорхой хэмжээгээр мэднэ. Чөлөөлөгдөх хүсэлтээ өгсөн шалтгаан нь УИХ-ын гишүүнээсээ нэг мөр болиод гэм буруугүйгээ нотлох тэмцлийг гудамжнаас эхлүүлье гэдэг хувь хүний шийдлээ дагасан.

Ишлэл 4. Намайг зүгээр байхад зүгээр байлгахгүй юм бол үзэхээс өөр аргагүй юм байна гэж бодсон. Бие дааж нэр дэвшихээр мөрийн хөтөлбөрөө өгсөн нь улс төрийн тоглолт биш. Бие дааж нэр дэвших нь миний сонголт. Нөхцөл байдал намайг ийм шийдэлд хүргэчихсэн. Хэд хэдэн шалтгаан байна. Би үнэний төлөө тэмцэж байна. Хууль зөрчөөгүй байхад ингэж хэлмэгдүүлж байхад өөр би яах юм бэ. Үнэн юмаар намайг ялла. Хилс хэргээр битгий намайг яллаж, шогло.

Ишлэл 5. Ц.Нямдорж сайдын бодит яриа нь хаалттай хуралдаан дээр болсон. Ц.Нямдорж намайг хамгаалаагүй. Наад хүн чинь хэвлэлд хоёр нүүрээ гаргаж байгаа юм. Араа бас бодож байгаа. Нөгөө талаараа үүний цаана Дорнодод хэн нэр дэвших гэж байгаа нь тодорхой болчихсон. Намайг байгаа цагт би тэнд хүчтэй өрсөлдөгч. Намайг байлгахгүй байх бүх зүйлийг хийсэн. Хамаг бохир хорыг мань эр өөрөө найруулсан. Би тухайн үед итгэж байсан. Намайг мохоогоод би түүнийг нь хүлээн зөвшөөрнө гэж байхгүй шүү.

Ишлэл 6. Нэгдүгээр сарын 27-нд Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх намайг дуудаж уулзсан. “Түдгэлзүүлэх асуудлыг би яагаад ч хүлээн зөвшөөрч чадахгүй. Нэгдүгээрт, Би хууль зөрчөөгүй. Хоёрдугаарт, Түдгэлзүүлэх саналыг өөрөө хүлээн зөвшөөрнө гэж хуульдаа байхгүй” гэж хэлсэн. У.Хүрэлсүх “Би УИХ-ын ажилд оролцохгүй. Амжилт хүсье” гээд гар барьсан. Би ч УИХ-ын гишүүд итгэл үнэмшлээрээ шийднэ гэдэгт үнэхээр итгэсэн. У.Хүрэлсүх бид хоёрт хувийн өс хонзон байхгүй.

Ишлэл 7. Г.Батхүү агсаныг нас барсных нь дараа ХЗДХ-ийн сайд асан Х.Тэмүүжин хэвлэлийн хурал хийхдээ “МАН-ын залуу УИХ-ын гишүүнтэй хамгийн сүүлд таарсан нь тогтоогдлоо” гээд шууд л Н.Номтойбаяр гээд явчихсан. Түүний дараа би хэвлэлийн хурал хийхдээ “Тийм ээ, Би таарсан нь үнэн. Хамгийн сүүлд уулзсан хүмүүсийнх нь нэг нь би юм шиг байна лээ” гэснийг Зариг.мн сайтын Н.Өнөрцэцэг “Хамгийн сүүлд уулзсан хүн нь би юм” гээд гаргачихсан. Анхнаасаа мэдээлэл ташаа явагдсан. Удалгүй 13 секундын бичлэг гэдэг зүйл гарч ирсэн. Нөхдүүд Н.Номтойбаяр гэж хэлээгүй ч далдуур гүтгэсэн. Мэдээж ойрд дотныхоо хүнийг алдсан хүмүүсд хэцүү байгаа. Энэ хүрээндээ хардаж болно. Хэвлэлийн хурлаараа Н.Номтойбаяр гэж хэлээгүй ч гэсэн зөвхөн надад хамааралтай нэг үйлдлийг хэлснээрээ надтай шууд холбосон юм. Миний нэртэй гурван хуудас гүтгэлэг тараасан. Би энэ хэрэгт шалгагдаагүй. Шалгах хумсын чинээ сэжүүр байвал намайг сэжигтнээр татаад шоронд хийчихнэ биз дээ. Гэрчийн мэдүүлэг гурван удаа өгсөн. Гэтэл зориудаар худал мэдүүлсэн гэж байгаа юм.

Ишлэл 8. Миний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлж, гишүүн биш болгосноос дөрвөн хоногийн дараа “13 секундын бичлэг байхгүй нь тогтоогдсон” гэж мэдээлсэн нь дэндүү оройтсон. 2019 оны тавдугаар сарын 28-нд тогтоочихсон байсныгаа хэлчихээд яагаад намайг шоглосны дараа мэдээлэл хийж байгаа юм. Өмнө нь яагаад хийгээгүй юм. Ийм мэдээлэл хийсэнд нь баярлаж байгаа ч үүнийг Ц.Нямдорж хийлгээгүй байхгүй юу. Бүх үр дүнд хүрсний дараа хийсэн нь дэндүү оройтсон. Нэгдүгээр сарын 30-нд намайг “алж” хаячихаад дараа нь хэвлэлийн хурал хийсэн. Өнөөдөр нийгэм намайг алуурчин гэж харж байна. Хумсын чинээ сэжүүр байсан бол өнөөдрийн Монголын төр намайг зүгээр л шоронд хийчихсэн байгаа. Тэрэнд л итгэ.

Ишлэл 9. ХЗДХ-ийн сайд Ц.Нямдорж бүгдийг мэдэж байсан. Огт дугараагүй. Үнэмшилтэй юм шиг байж байгаад л намайг алсан шүү дээ. Энэ хэрэгт сэжигтэн, яллагдагчаар өнөөдрийг хүртэл татаагүй. Татах үндэс байхгүй. Халдашгүй байдлын дэд хорооны дарга цагдаагийнхаа шалгасан ажлыг хамгаалах уу эсвэл хуульт ёс, парламентаа хамгаалах уу. Маш том ашиг сонирхлын зөрчил дээр ирсэн. Хууль зүйн сайд хүн Халдашгүй байдлын дэд хорооны даргын албыг хашиж болохгүй юм байна. Их олон асуудал хэлэлцэж байгаа мэт удаад байсан шүү дээ. Гэтэл тэр дөрвөн өвгөн шал өөр зүйл яриад сууж байсан. Намайг дуудаад “түдгэлзүүлэхийг нь зөвшөөрчих” гэсэн. Би “Тийм зүйл байхгүй” гэсэн.

Ишлэл 10. Монгол Улсын Үндсэн Хуульд “Монгол улсын иргэн өөрөө эсвэл төлөөллөөрөө дамжуулж төр удирдана” гэж бий. Тэр эрхийг Дорнодчууд маань гурав дахь удаагаа надад олгоно гэдэгт эргэлзэхгүй байна. Улс төр болсон хойно сөрөг хүчин байлгүй яахав. Гэхдээ өнгөрсөн найман жилийн хугацаанд УИХ-ын гишүүн нь хэн байхаас үл хамаарч, хөгжлийнх нь жанжин шугамыг 7400 айл өрх, эрдэмтэн судлаачидтай хамтраад бүгдийг нь хийчихсэн. Дорнодод эхлүүлчихсэн ажил надтай надгүй үргэлжлээд явна. Би биеийн амрыг бодож Дорнод руу явахгүй. Харин Монголын төрд хэрэггүй Ц.Нямдоржийг зайлуулахын тулд Хан-Уул дүүрэгт нэр дэвшинэ. Өөрийнх нь тойрогт очиж өрсөлдөнө. Цэндийн Нямдорж гэж хүнтэй газар дээр нь өрсөлдөнө. Зуусандаа биш энэ хүн Монголын төрд хэрэггүй. Энэ хүн өөрөө тэтгэвэртээ гарахгүй юм шиг байна.