“Манайхнаас өөр төв талбайгаа гадныханд алдчихсан орон хаана ч байхгүй” нэртэй мэдээ зарим хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдээр нийтлэгдэж эхлээд байна. Тодруулбал, төв талбайн урд хэсэг болох ногоон байгууламжийн газрыг гадаадын компани эзэмших болсон гэж буй. Энэ тухай Л.Оюун-Эрдэнэ ЗГХЭГ-ын дарга болохоосоо өмнө, Төрийн ордноос урагш Сүхбаатар дүүргийн VI дугаар хорооны нутаг дэвсгэр Сүхбаатарын талбайн урд хэсгийн ногоон байгууламжийг сүйтгэн шинээр гадны хөрөнгө оруулалтаар барилга, байшин барих нууц зураг төсөл нь бэлэн болсон талаар сэтгүүлчдэд сануулж, “Эрдэнэтийн 49 хувийг авсан МАНАН бүлэглэл газар олгох тохироог хийсэн. Сүхбаатарын талбайгаас урагш хэсэгт хийх барилгын ажлын төлөвлөгөө мэдээлэл бидэнд ирсэн” хэмээсэн юм.

Үүнийг Л.Оюун-Эрдэнэ тэргүүтэй гишүүд мэдээллэж байгаа “ШИНЭ” мэдээлэл биш юм. Тус сэдэв аль 14 жилийн өмнөөс яригдаж эхэлсэн бөгөөд эзэмшигч нь “Ю Би констракшн” ХХК болохыг монголчууд мэдээд арваад жилийн нүүрийг үзэж байна. Харин “гадаадын компани эзэмших болсон, барилга барих зураг төсөл бэлэн болсон” гэх мэдээлэл шинээр анхаарал татаж буй юм.

-Ц.ШИЖИР: СҮХБААТАРЫН ТАЛБАЙН УРД ХЭСГИЙН ГАЗРЫН ЭЗЭМШИГЧ НЬ МОНГОЛ УЛСЫН ХУУЛИЙН ЭТГЭЭД-

Тус мэдээллийн дагуу бид холбогдох албаныхнаас албан ёсны мэдээлэл, тайлбар авахыг зорилоо. Энэ дагуу Нийслэлийн газрын албаны Газар ашиглалт, бүртгэлийн хэлтсийн ахлах мэргэжилтэн Ц.Шижирээс тодрууллаа.

-Монгол Улсын төв талбай буюу онцгой объект бүхий газрыг эзэмших, ашиглах эрхийг хувь хүн, хувь байгууллагад олгох хуулийн үндэслэл бий юу?

-Газрын тухай хуулиар газрыг тодорхой хугацаанд тодорхой нөхцөл зориулалт, болзолтойгоор эзэмшүүлж, ашиглуулж болно хэмээсэн байдаг. Эзэмших эрхийг Монгол Улсын хуулын этгээд, ашиглах эрхийг гадаад улсын хуулийн авч болдог. Эзэмшүүлэх эрхийг 15-60 жилийн хугацаатайгаар олгодог. Ингэхдээ, эзэмшүүлэх, ашиглах эрхийг олгохдоо дуудлага худалдаа юм уу төсөл сонгон шалгаруулах замаар шийдвэрлэдэг. Энэхүү хууль 2002 онд батлагдаж, улмаар 2003 оны нэгдүгээр сарын 01-нээс мөрдөгдөж эхэлсэн.

-Төв талбай хувийн хэрхэн хувийн компанийн өмч болсон юм бэ?

-2006 онд тухайн үеийн Нийслэлийн засаг даргын 52 дугаартай захирамжаар Сүхбаатарын талбайн урд талын хэсгийг газар доорх байгууламж барих, усан оргилуур бүхий цогцолборын зориулалттайгаар төсөл сонгон шалгаруулах замаар эзэмшүүлэх тухай шийдвэр гарч байсан байдаг юм билээ. Төсөл сонгон шалгаруулалт тухайн ондоо хийгдэж “Ю Би констракшн” ХХК гэх компанид 2006 оноос эхлэн 15 жилийн хугацаатайгаар тухайн газрын эзэмших эрх олгосон байдаг.

-Одоо эзэмшигч нь гадаадын компани болчихсон, барилга барих зураг төсөл бэлэн болчихсон байгаа гэх мэдээлэл бий. Энэ талаар мэдээлэл өгөхгүй юу?

-Тус газар эзэмших эрхийн дагуу олгогдсон байна. Тэгэхээр миний түрүүн хэлсэнчлэн эзэмших эрх нь Монгол Улсын иргэнд олгогддог зүйл. Цаана нь гадаадын компани байгаа эсэх талаар тодорхой мэдээлэл алга.

-СҮХБААТАРЫН ТАЛБАЙ 2006 ОНД “Ю БИ КОНСТРАКШН” КОМПАНИД ХУВЬЧИЛАГДАЖ, ХЯТАДААС СОЛОНГОСЧУУД ХУДАЛДАН АВЧЭЭ-

Одоогоос 13 жилийн өмнө буюу 2006 онд НИТХ-ын дарга асан Н.Болормаа 26 дугаар тогтоол гаргажээ. Тус тогтоолдоо, "Сүхбаатар дүүргийн зургадугаар хорооны нутаг дэвсгэр Сүхбаатарын талбайн урд талд орчин үеийн шинэ технологи бүхий усан оргилуур, газар доорхи үйлчилгээний барилгын зориулалттай 2,5 га гэж нэмэлт өөрчлөлт оруулсугай" гэж заажээ. Тус даргын тогтоол гаргасан өдрийн маргааш нь Нийслэлийн Засаг дарга асан Ц. Батбаярын захирамж гарч, "Сүхбаатар дүүргийн зургадугаар хорооны нутаг дэвсгэр дэхь Сүхбаатарын талбайн урд талд орчин үеийн шинэлэг усан оргилуур, газар доорх үйлчилгээний зориулалттай 2,5 га газрыг эзэмшүүлэх эрхийн төсөлд сонгон шалгаруулалтыг явуулсугай" гэсэн захирамж гарчээ. Ийнхүү уг сонгон шалгаруулалтад "Ю Би констракшн" гэдэг компани шалгарч, тус компанийн захирал Ч.Орхон гэгч Нийслэлийн газрын албатай гэрээ байгуулсан байдаг. Энэ цагаас хойш Сүхбаатарын талбайн урд хэсэг /одоо автомашины төлбөртэй зогсоол болсон/ хувийн хэвшилд очсон түүхтэй.

Тухайн үед Сүхбаатарын талбайн урд хэсэг хятадуудын мэдэлд очсон уу? хэмээн хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүд шуугиж байв. БНХАУ-ын “Ю Би Констракшн” ХХК уг газраа банкинд барьцаанд тавиад орхисон байсныг Солонгосын нэр бүхий компани барьцаатай нь хамт худалдаж аваад 2015 онд барилга барина хэмээн маргаан дэгдээж улмаар солонгосчууд “бидний авсан газрыг чөлөөлж өгөхгүй бол Олон улсын шүүхэд хандана” хэмээн маргаан үүсгэсэн асуудал бий. Талбайг Худалдаа хөгжлийн банк, Голомт банкны зээлийн барьцаанд тавьсан тухай мэдээллүүд хөвөрсөн. Мөн автозогсоол баригдахаас өмнө Улаанбаатар банкны эзэмшилд байгаа гэсэн мэдээлэл ч байсан.

"Ю Би констракшн" ХХК–г анх Улсын бүртгэлийн ерөнхий газарт 2005 оны долдугаар сарын 20-ны өдөр “ашгийн төлөө байгууллага” бөгөөд үүсгэн байгуулагч хувьцаа эзэмшигчээр Чанцал овогтой Орхон гэх Монгол Улсын иргэний нэр дээр бүртгүүлж байжээ. Барилгын засал чимэглэлийн үйл ажиллагаа явуулах чиглэлтэйгээр бүртгүүлсэн байдаг аж.

Хотын дарга байхдаа Сүхбаатарын талбайн урд хэсгийг Хятадуудад зарсан тухай сэтгүүлчдийн асуултад 2012 онд УИХ-ын гишүүн Ц.Батбаяр хариулахдаа, “2006 онд Сүхбаатарын талбайн өмнө газар доогуур худалдаа үйлчилгээний төв, авто зогсоол зэрэг иж бүрэн тохижилттой талбай хийх зураг төсөл нь хийгдсэн. Тэр төслийг сонгон шалгаруулах журмаар хийснээс биш Хятадын ямар нэг компани, хэн нэгэнд өгөөгүй. Би юу гэж Сүхбаатарын талбайг аль нэг хувийн компанид худалдах вэ дээ” гэж байжээ.

-2011 оны аравдугаар сарын 21-ний өдрийн УИХ-ын чуулганы хуралдаанаар гишүүн Ж.Энхбаяр Сүхбаатарын талбайн урд хэсгийг зарсан нь үнэн эсэхийг лавласан утга агуулга бүхий асуултыг асууж байв. Тухайн үеийн БХБЯ-ны дэд сайдаар ажиллаж байсан Х.Баттулга “Сүхбаатарын талбайг зарсан асуудлыг мэдэхгүй. Тэр яаманд хамаагүй, Нийслэлийнхэн л нийслэлийнхээ газрыг зарсан байх” хэмээх хариултыг өгч байжээ.

-2016 онд Хууль зүйн сайд Ц.Нямдорж байнгын хорооны хуралдааны үеэр мөн Сүхбаатарын талбайн асуудлыг хөндөн ярьж, олон нийтэд зарлаж байжээ.

-Үүнээс жилийн дараа буюу 2017 онд “Д.Сүхбаатарын талбайн урд хэсгийн 2,5 га талбайг Нийслэлийн Засаг дарга Су.Батболдын захирамжаар засаж, 200 машины зогсоолыг ашиглалтад оруулан тууз хайчилсан. Улмаар 800 автомашины гурван давхар зогсоол барьж өгнө гэж хулхидаад "Энэ зогсоол иргэдэд үнэ төлбөргүй" хэмээн ярьж зогссон ч эл зогсоол нь тун удалгүй төлбөртэй болж өөрийн гэсэн тарифыг тогтоосон.

Өнөөдрийн байдлаар “Ю Би констракшн” ХХК–ийн зогсоолд суудлын машинаа 30 минут байрлуулбал 500 төгрөг, автобус 2000 төгрөг, нэг өдөр хонуулбал, 30 мянган төгрөгийн тарифтайгаар үйл ажиллагаагаа явуулж байна.

Одоо бол газар эзэмших эрхийг цуцлах эрх нь Нийслэлийн засаг даргын мэдлийн асуудал. Хэрвээ Нийслэлийн засаг дарга хэнбэгуай ч бай шийдвэр гаргавал цуцлах боломжтой байдаг аж.

-СҮХБААТАРЫН ТАЛБАЙН МОНГОЛ ЭЗЭМШИГЧ ГАДААД УЛСЫН ИРГЭН ГАЗРАА ШИЛЖҮҮЛСЭН БОЛ ХУУЛЬ ЗӨРЧИЖ БУЙ ХЭРЭГ-

Талбайн урд талын наад эзэн Ч.Орхон захиралтай “Ю Би Констракшн” гэх боловч цаад эзэд нь Хятад, Солонгос Улсын иргэд байгаа талаар яригдаж байгаа. Хэрэв тийм бол Монгол Улсын газрын тухай хуулийг зөрчиж байгаа хэрэг бөгөөд тийм хуулийн үндэслэл байхгүйг доорх заалтаас харж болохоор байна.

-38.1.Газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг хуулиар зөвшөөрсөн хэлбэрээр бусдад шилжүүлж, барьцаалж болно. Эрхийн гэрчилгээг бусдад шилжүүлэх, барьцаалах үйл ажиллагаа нь зөвхөн Монгол Улсын иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагын хооронд явагдана.

Мөн 2006 онд 15 жилийн хугацаатайгаар авсан газар эзэмших эрхийн хугацаа 2021 онд буюу хоёр жилийн дараа дуусгавар болох аж. Дуусгавар болсон тохиолдолд доорх хуулийн заалтаар шууд хураагдах юм.

41.1.Иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагын газар эзэмших эрх дуусгавар болоход хууль болон газар эзэмших гэрээнд өөрөөр заагаагүй бол 90 хоногийн дотор уг газрыг чөлөөлж аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн Засаг даргын мэдэлд шилжүүлнэ.