ЗГ: “ЭРДЭНЭТ” ҮЙЛДВЭР ХХК БОЛОН “МОНГОЛРОСЦВЕТМЕТ” ҮЙЛДВЭРИЙГ ТӨҮГ БОЛГОНО

Хууль зүйн сайд Ц.Нямдорж “Эрдэнэт” үйлдвэрийг тойрсон маргаан болон С.Зориг агсны хэрэгтэй холбоотой мэдээллийг олон нийтэд дэлгэлээ. Өнөөдөр Засгийн газрын хуралдаанаар “Эрдэнэт үйлдвэр” ХХК болон “Монголросцветмет” үйлдвэрийг төрийн өмчид бүртгэж ТӨҮГ болгох шийдвэрийг гаргасан гэдгийг энэ үеэр дуулгасан юм.

Тэрбээр энэ талаар “Засгийн газрын хуралдаанаар “Эрдэнэт үйлдвэр”ХХК болон “Монголросцветмет” нэгдлийг улсын үйлдвэрийн статусаар ажиллуулах шийдвэрийг гаргалаа. “Эрдэнэт үйлдвэр” ХХК-ийн захирлыг Засгийн газраас томилно. “Монголросцветмет”-ийн захирлыг Төрийн өмчийн хорооноос томилох шийдвэр гарсан. Өнөөдөртөө багтан бүртгэл хийгдэнэ. Мөн Вьетнам улстай байгуулсан ялтан шилжүүлэх гэрээг УИХ-д өргөн барихаар болсон. Өнгөрсөн аравдугаар сард би Вьетнамд очиж ялтан шилжүүлэх гэрээнд гарын үсэг зурсан” хэмээлээ.

АРБИТРЫН ШҮҮХЭД ЗОРИУДААР ЯЛАГДУУЛСАН

Мэдээллийн дараа сэтгүүлчдийн асуултад хариулт өглөө.

-Дээрх үйлдвэрүүдийг улсын өмчид авснаар юу өөрчлөгдөх вэ?

-100 хувь улсын үйлдвэр болбол Төрийн өмчийн хорооноос ТУЗ-ийг бүрдүүлнэ. Мөн Засгийн газраас шинэ захирлыг томилно. Тогтоол батлагдсаны дараа Ерөнхий сайд хэнийг томилох саналтайгаа Засгийн газрын түвшинд танилцуулах байх.

-“Эрдэнэт” үйлдвэрийн 49 хувийн асуудлыг хэрхэн шийдвэрлэх вэ?

-Үүнтэй холбоотой УИХ, Үндсэн хуулийн Цэцийн шийдвэр гарсан. Хэргийг шалгах ажиллагаа явагдаж байна. Нэлээд нарийвчилж шалгах шаардлагатай. Үйлдвэрийн талыг зүгээр нэг худалдаад авчихсан мөн амьгүй компани гэнэт мөнгөтэй болчихсон асуудал биш. Зах, зээлийн нийгэмд мафи оршин тогтнох эсэхэд төр хариулт өгөх гээд байна. Яригдаад буй жижиг компаниуд бүгд амьгүй. Дөрөв, таван жил амьгүй байлгаж байгаад Эрдэнэт үйлдвэрийг хулгайлах үед нь амь оруулсан. Ингээд мөнгийг нь Худалдаа хөгжлийн банкнаас гаргуулсан. Тэд Монголбанк, Засгийн газар, Сангийн яам, Төрийн өмчийн хороонд өөрийн хүнээ албан тушаалд томилуулдаг. Тэр хүмүүс нь эзэддээ үнэнч шийдвэр гаргаж өгнө. Ийм л систем. Жишээ нь, “Юнайтед Энержи Систем” гэж 10 сая төгрөгийн дүрмийн сантай ганц хүнтэй компани таван жил үйл ажиллагаа явуулахгүй байж байгаад “Эрдэнэт”-ийн 49 хувийг худалдан авах үед 70 сая ам.долларыг “Монгол зэс” компанид шилжүүлсэн. Энэ Худалдаа хөгжлийн банкнаас авсан мөнгө. Худалдаа хөгжлийн банк энэ мөнгөө таллаж гаргасан нь дүрмийн сангийнхаа хориос дээш хувиар зээл гаргадаггүйтэй холбоотой. Худалдаа хөгжлийн банк 780 орчим сая долларыг дүрмийн сантай. Дүрмийн сангийнхаа 20 хувьд хүрэхээс болгоомжилж хуурамчаар бүртгүүлсэн жижиг компаниуд руугаа мөнгөө гаргасан. Ингээд маргааш нь Ц.Пүрэвтүвшингээр мөнгө оруулж, нөгөөдөр нь Орос руу шилжүүлчихсэн. Санхүүгийн ийм луйвар хийгдсэн. Тэр “Юнайтед Энержи систем” компанийн гүйцэтгэх захирал нь Дээд шүүхийн Захиргааны танхимын шүүгч Батсуурийн аав Мишиг юм.

-“Эрдэнэт” үйлдвэрийн 49 хувьтай холбоотой асуудлаар үүсгэсэн маргааныг шүүх яагаад өнөөдрийг хүртэл шийдвэрлэхгүй удаагаад байгаа юм бэ?

-Худалдаа хөгжлийн банкны захиалгаар томилогдсон шүүгч нар эздийнхээ төлөө үнэнчээр шийдвэр гаргасантай холбоотой. Хамгийн сүүлд баривчилгаа явуулахад Сүхбаатар дүүргийн шүүгч Идэр барихгүй гэсэн шийдвэр гаргасан. Энэ хүний эцэг нь 2014 оноос хойш одоог хүртэл Эрдэнэтэд ажиллаж байна. Эцгийг нь Эрдэнэтэд, хүүхдийг нь шүүхэд тавьчихаад мөрөө баллах ажил хийж байгаа юм. Шүүх цагаандаа гарсан гэж би олон удаа хэлсэн. Өнөөдөр эсвэл маргааш уу гэдэг л асуудал байгаа болохоос би дандаа баримттай юм ярьж байгаа. Худалдаа хөгжлийн банк 49 хувийг худалдаж авсан хэргийн бүх материалыг 2016 оны шалгалтаар гаргаж тавихдаа харин ч их зөөлөн хандсан. “Та нар “Эрдэнэт”-ийг буцааж өг. Өгсөн мөнгөө бид буцаагаад авахаа больё” гэсэн энгийн санал тавьсан. 400 сая ам.доллараас илүү мөнгө улсаас гарсан. “Монголбанк”-аас энэ бүлэглэлд 2016 онд 160 тэрбум төгрөг өгсөн. Монголбанк зээл өгдөггүй. Зөвхөн “Монголросцветмет”-д 35 орчим лиценз бий. Асгатын мөнгөний ордоос эхлээд Бор-Өндөр хүртэл. Худалдаа хөгжлийн банкны нэр дээр 37 лиценз байгаа. Монголын хамгийн өнгөтэй, өөдтэй бүх лиценз эдний эрхшээлд болсон.

Хөтөлийг луйвар хийгээд авчихсан. Дарханы төмөрлөг, Эрдэнэт байхгүй. Дархан, Сэлэнгийг тойрсон бүх нутаг чинь байхгүй шүү дээ. Хүдрийн орд гээд Дарханаас цаашаагаа Сэлэнгийн Цэхийн гол хүртэлх нутаг дамжсан асар том байгалийн баялаг бий. Бүр Төмөр толгойн ордыг Монгол Улс авахаар урд улсын компанитай маргаж байхад биднийг ялагдуулах луйвар хүртэл явагдсан. Намайг эзгүйд манай яаманд Э.Зоригт гэж хүн газрын дарга байсан. Энэ хүн саяхан хэвлэлээр туйлын ноцтой асуудал ярьсан. Ерөнхий сайд нь бичиг гаргаж өг гэж шаардаад байдаг . Бичгийг нь гаргаад өгчихөөр хөлсөлж авсан АНУ-ын хуулийн фирм нь “Бичиг гаргаж өгвөл ялагдана. Бид тэгвэл оролцохгүй” гэж хэлсэн. Тэгээд бүр сүүлдээ Тагнуулын дарга “Чи наад материалаа гаргаж өгөхгүй бол эх орноосоо урвасан хэрэгт холбогдоно” гэж айлгаад хүргэн ах нь эндээс явуулсан материалыг ГААГ-ын шүүхэд аваачиж өгөхийг шахсан зүйл явагдсан.

-“Эрдэнэт” үйлдвэрийн 51 хувийн асуудал нөгөө талд мартагдаж байна. Уг хэрэг яг юу болж байгаа вэ?

-Барьцаа гаргаад баримт бичгийг хуурамчаар бүрдүүлсэн. Хамгийн сонирхолтой нь үндсэн баримтуудаа яг цаг тухайд нь арбитрын шүүхэд гаргаж өгөхгүй цааргалаад Төмөртэй орд дээр болсон маргаан дээр ялагдах зохион байгуулалтыг хийсэн. Төмөртэйн ордын маргаанд гэнэт Худалдаа хөгжлийн банкны хоёр хүн шүүх хуралд очиж оролцож ялагдуулах ажиллагааг зохион байгуулсан. Үүнийг та нар бодно биз. Эх орноо бодоорой. Энэ эх орны тусгаар тогтнол ийм замаар алдагдах ёсгүй. Хоёр, гурван айл өрхийн хулгайлж авсан хөрөнгөөр дамжуулж Монгол улс зарагдах ёсгүй.

Ц.ЭЛБЭГДОРЖИЙН УРАН ЗУРГИЙН ГАЛЛЕРЕЙД ПРОКУРОРЫН
ЗӨВШӨӨРӨЛТЭЙ АЖИЛЛАГАА ЯВАГДСАН

-Ерөнхийлөгч асан Ц.Элбэгдоржийн уран зургийн галлерейд яг ямар ажиллагаа явуулсан юм бэ. Эхнэрийнх нь дүүгийнх нь компанид мөн нэгжлэг хийсэн гэх мэдээлэл бий. Энэ талаар мэдээлэл өгнө үү?

-Би хэвлэлд гарсан мэдээлэлтэй байна. Прокурорын зөвшөөрөлтэй тийм ажиллагаа хийгдсэн юм байна лээ. Зарим нэг ЗУРГИЙГ НЬ галлерейд байсан байж магадгүй гэж хурааж авсан юм байна.

-С.Зориг агсны хэрэгтэй холбогдуулан нэмээд хоёр хүнийг саатуулсан гэх мэдээлэл байна?

-С.Зориг агсны амь насыг хөнөөсөн хэрэгт холбогдуулан яллагдсан хэрэгтнүүдийг эрүүдэн шүүх ажил явагдсан. 1937 оны бүх аргыг хэрэглэсэн. Энэ нь тодорхой болсон. Би анхнаасаа энэ талаар ярьж байсан. Хүний хашаанд нас барсан хүний цогцсыг аваачиж тавих ажлыг ил хийж байгаа хүмүүс далд үүнээс долоон дор юм хийсэн байх магадлалтай гэж мэргэжлийн мэдрэмжээрээ би ярьж байсан. Энэ асуудлыг аюулгүй зөвлөл сонсох байх. Мөрдөн байцаах ажиллагаа явагдаж байна. Тагнуулын хоёр ажилтан цагдан хоригдсон. Шийдвэр гүйцэтгэл Тагнуулаасаа тавигдаад энэ бүх ажиллагааг зохион байгуулахад гар бие оролцсон хүн хоригдсон. Би сайд болоод нэг хүнийг халсан. Тагнуулын ахлах дэслэгч цолтой хүн хурандаа авчихаад яагаад үүнийг удирддаг юм гэж хэлээд би ажлаас нь чөлөөлсөн. Энэ ийм учиртай юм. Тэр хүн шалгагдаж байгаа. Шалгалт дахин үргэлжилнэ. Монголд дахин хэзээ ч 1937 оных шиг арга хэмжээ хийж болохгүй болгоно. Би тэр хоёр ялтантай очиж уулзсан. Шоронд 20-25 жилийн ялтай. Тэр эмэгтэйтэй ч уулзсан. Өчигдөр эмнэлэгт хэвтүүлсэн. Миний чадах юм энэ. Цаашид эмнэлэгт хэвтүүлж байгаад гаргана гэж бодож байгаа.

Би ХЗДХ-ийн сайдын хувиар тэр гурван хүний ар гэрээс уучлал гуйж байна. Би уучлал гуйж байгаагүй хүн шүү. Ахиж монголын хуульчид эрүүдэн шүүх явдлыг системийн өөрчлөлт хийж өөрчлөх шаардлагатай юм байна. Би ийм аймшигт юм үзээгүй. Аймшигтай юм болоод байгаад мэдсэн учраас хэд хэдэн хэрэг үүсгэсэн. Захиалагчийг олох нь битгий хэд бүр замхаруулсан байна билээ. Цаашлаад хариуцлагагүй шалгасан, шүүсэн хүмүүсийн асуудал яригдана. Энэ хол явах асуудал шүү. С.Зоригийг амь нас хохирсон хэрэг дээр сүүлийн үед тагнуулын байгууллага их нааштай ажиллаж байгаа. АТГ ч учир зүйг нь олох гэж дэмжиж байгаа. Би мөрдөн байцаах ажил эрхэлж, прокурорт ажиллаж, цаазын ялтай хүний сүүлийн мөчид нь ч уулзаж зөндөө л юм үзсэн. Гэтэл үүн шиг аюултай юм үзээгүй, сонсоогүй.

МИНИЙ ХҮҮ ТӨРИЙН САНГИЙН МӨНГӨӨР ГАДААДАД СУРЧ ИРЭЭД МОНГОЛДОО АЖИЛЛАЖ БАЙНА

-461-р ангид шүүгч Л.Бямбаа нас барсан. Энэ асуудал юу болсон бэ?

-Энэ асуудлаар цагдаагийн байгууллагад ар гэрийнхэнтэй нь уулзаж, аль аль талаасаа ойлголцож байгаа байх.

-49 хувийн асуудалтай холбогдуулан хэд, хэдэн шүүгч нарын нэр яригдаж байгаа. Эдгээр шүүгчдийн асуудлыг шалгаж байгаа юу?

-Хууль зүйн сайд прокурор, шүүх, тагнуулын байгууллагын ажиллагаанд оролцдоггүй.

-49 хувьтай холбоотой баривчилгааг хууль бусаар зохион байгуулсан гэж шүүх шийдвэр гаргасан. Энэ баривчилгаа хууль зөрчөөгүй юу?

-Хойшлуулшгүй ажиллагаа гэж байдаг. Хуулийн зөрчил байхгүй.

-Таны хүүг төрийн сангаас зээл аваад төлөөгүй гэсэн мэдээлэл яваад байгаа?

-Миний хүү тасралтгүй 10 гаруй жилийн хугацаанд төрийн байгууллагад ажиллаж байгаа. Төрийн сангийн зээлээр суралцсан бол тасралтгүй таван жилийн хугацаанд төрийн байгууллагад ажилласан байх ёстой гэсэн зарчим байдаг. Тэр зарчмаар л сурч ирээд ажиллаж байна.

- “Салхины мөнгөний” ордтой холбоотой асуудал хэрхэн шийдэгдэж байна вэ?

- Хуулийнхан шалгаж байна. Цаашид ч шалгах зүйл бий. Талцсан, авлига авсан зүйл ажиглдагдсан.
-Эрүүгийн цагдаагийн газраас О.Орхон, Д.Эрдэнэбилэг нарыг яллагдагчаар татах хүсэлтийг прокурорт өгсөн боловч одоог хүртэл шийдээгүй гэх юм?

-Үнэн. Нийслэлийн прокурорт асуудал бий. 100 тэрбум төгрөг Монголбанкнаас гаргаад гурав хоногийн дараа хүний хувийн данс руу хийчихсэн хэргийг шалгуулах гээд 2018 оны хоёрдугаар сард прокурорт өгсөн байхад одоог хүртэл шалгаж өгөөгүй. Нэг тэрбумын зээл авчихлаа гэж зөндөө л юм болж байна. 100 тэрбум хулгайлчихсан байхад хөдлөхгүй байгааг юу гэж үзэх вэ. Монголбанк ямар ч тохиолдолд компанид зээл өгөх ёсгүй.