-МОНГОЛ УЛСЫГ БҮХЭЛД НЬ НЭГ ТОЙРОГ БОЛГОХ СИСТЕМИЙН СУЛ БА ДАВУУ ТАЛ-

УИХ-ын дэд дарга Л.Энх-Амгалангаар ахлуулсан ажлын хэсэг Сонгуулийн тухай хуулинд оруулж буй нэмэлт, өөрчлөлтийн төслийг боловсруулж дуусаад байна. Тэд 2020 оны сонгуулийг “Монгол улс-Нэг тойрог” гэх системээр явуулах саналыг УИХ дахь МАН-ын бүлэгт өчигдөр танилцууллаа.

Харин МАН-ын бүлэг уг саналыг дэмжив. Монгол улс-Нэг тойрог системээр сонгуулийг зохион байгуулбал нам тус бүр Монгол улсын хэмжээнд 76 хүнийг нэр дэвшүүлэх юм. Нийт 700 хүн нэр дэвшлээ гэж үзэхэд хамгийн олон санал авсан 76 хүн УИХ-д сонгогдоно гэсэн үг. Сонгогчид нам биш хүн сонгоно. Сонгуулийн энэ систем нь УИХ-д олон удаа сонгогдсон эсвэл мөнгөтэй, “поп” улс төрчдөд давуу байдал бий болгох магадлалтай бөгөөд эсрэгээрээ шинэ залуу нэр дэвшигчдийн боломжийг хаах сул талтай гэж улс төрийн хүрээнийхэн үзэж байна.

Харин улс орны эдийн засгийн чадавхид нөлөөлөх, төсвийн мөнгийг 76 жижиг тойрогт үргүй зарахгүй болох зэрэг давуу тал бий.

Монгол улсыг бүхэлд нь нэг тойрог болгох сонгуулийн системийг УИХ-ын гишүүд дэмжих эсэхээр БАЙР, СУУРИЙГ нь сонслоо.

УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж: Ц.НЯМДОРЖ, Д.ЛҮНДЭЭЖАНЦАН НАР УЛС ТӨРДӨӨ ДАХИН ҮЛДЭХ ГЭСЭН АРГА

- 20 гаруй нам 76 нэр дэвшигчийг нэр дэвшүүлнэ.Тэндээс нэг хүнийг олж дугуйлна. Иргэд улс төрд шинээр орж ирж буй хүмүүсийг огт танихгүй учраас нэг хүн маш олон санал авна. Үлдсэн нь цөөхөн хүний саналаар УИХ-д сонгогдох байх. Энэ бол Ө.Энхтүвшин, Ц.Нямдорж, Д.Лүндээжанцан мэтийн хүмүүс улс төрдөө дахин үлдэх боломжийг хайсан сонгуулийн хувилбар гэж ойлгож болно. Энэ бол ардын намын шийдвэр. Түүнээс УИХ-аар хэлэлцсэн асуудал биш.

УИХ-ын гишүүн М.Оюунчимэг: МАШ САЙН СУДЛАХ ЁСТОЙ

- Монгол улсыг нэг тойрог гэсэн системээр сонгуулийг явуулбал дахиад намын асуудал гарах уу. Нөгөөтэйгүүр УИХ-д ганцхан удаа сонгогдсон шинэ гарсан гишүүдийн боломж хаагдана гэсэн байр, суурийг бүлгийн олон гишүүн илэрхийлсэн. Үүнийг бид бодолцох ёстой. Олон жил УИХ-д сонгогдсон ч ажил хийгээгүй хүн олон байна. Гэтэл нэг удаа сонгогдсон мөртлөө аливаа зүйлд өөрөөр хандаж байгаа мөрийн хөтөлбөрөө хэрэгжүүлж буй олон гишүүн бий шүү дээ. Маш сайн судалж байж асуудалд хандах ёстой .

УИХ-ын гишүүн, Зам тээврийн сайд Б.Энх-Амгалан: СОНГУУЛИЙН ХУУЛИЙГ ИРЭХ ДОЛОО ХОНОГТ ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ХУРАЛДААНААР ХЭЛЭЛЦЭНЭ

- Улс ганц том тойрог байна гэдгийг МАН-ын бүлэг дэмжсэн. Жижиг тойрогт мөнгө тараах гэх мэт хууль зөрчсөн олон үйлдэл гардаг юм байна. Тиймээс том тойрог болгоё гэсэн байр, суурийг бүлэг илэрхийлсэн. Дараагийн долоо хоногт Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцэх байх. Том тойрог болох нь улс орны ирээдүйн эрх ашигт их хэрэгтэй юм. Тэгэхгүй бол 76 тойрог руу төсвийн мөнгийг хувиарлаж татаад байхаар зарим тойрог нь сургуулийн илүүтэй, заримд нь огт сургуульгүй байна. Мөн лобби сайн хийсэн гишүүн нь нутаг руу гаа зам тавиад байдаг. Лобби хийж чадаагүй зам тавьж чаддаггүй. Тийм учраас нэгдсэн бодлого явуулах үүднээс том тойрог болгох нь зүйтэй гэж үзсэн. Миний хувьд сонгуулийн хуулийн төсөлтэй нь танилцаагүй учраас бусад зүйлийг сайн хэлж мэдэхгүй байна.

УИХ-ын гишүүн Ц.Гарамжав: НАМЫН ГИШҮҮД ЭНЭ ХУВИЛБАРЫГ ДЭМЖВЭЛ ДЭМЖИХЭЭС ӨӨР АРГАГҮЙ

- Ажлын хэсэг Сонгуулийн хуулиар бүлгийн гишүүдээс урьдчилсан байдлаар санал авсан. Бидний саналыг сонсож, харгалзаж үзнэ гэсэн. Сонгуулийн хууль нь ард түмний эрх ашгийг хангах нь хамгийн чухал. Тиймээс бид иргэдийн эрх ашгийг бүрэн хангах саналыг санал болгох ёстой юм. Иргэд ч мөн маш сайн судалж байж сонголтоо хийх хэрэгтэй юм. Намын гишүүд маань нийтээрээ энэ хувилбарыг дэмжвэл дэмжихээс өөр аргагүй. Олонхийн санал чухал шүү дээ.

УИХ-ын гишүүн Д.Лүндээжанцан: ИРГЭД ОЛОН ХҮНЭЭС СОНГОХЫГ ХҮСДЭГ

- Өмнө нь энэ хувилбарыг ярьж байгаад техникийн дэмжлэггүй гээд дэмжээгүй хувилбар байгаа юм. Олон намын төлөөлөлтэй байх үед Э.БатҮүл, С.Оюун нарын гишүүд өргөн барьж байсан.

Тэр үед тоолдог машин байгаагүй. Хоёрдугаарт ийм урт жагсаал гарах юм уу гэж хүмүүс ойлгож байх шиг байна. Жагсаалтаас нэг л хүн дугуйлна гэж хуулийн төсөлд орж ирж байна. Иргэд бол сонголттой байхыг хүсдэг. Цөөхөн хүн оруулж ирээд сонгохоос өөр аргагүй байдалд тулгадаг гэж ярьдаг.

Тиймээс Монгол Улс нэг тойргийн талаар олон яриа гарч болно. Зарчмын хувьд Сонгуулийн хуулийг дөрвөн жил тутамд өөрчилдөг энэ байдлыг болиулах шаардлагатай байгаа юм. Иймээс хаврын чуулганы хугацаанд багтаад хуулийн төслийг өргөн бариад хэлэлцүүлэг эхлэх бэлтгэлийг хангаж, намрын чуулганы эхэнд баталж авахгүй бол сонгуулиас өмнө зургаан сараас багагүй хугацаанд баталсан байх ёстой.

УИХ-ын гишүүн Л.Энх-Амгалан: АРД ТҮМЭНД ТУЛГАРСАН АЖИЛГҮЙДЭЛ, ЯДУУРЛЫГ БУУРУУЛАХЫН ТУЛД 76 ГИШҮҮН НЭГ ТОЙРГИЙН ЗАРЧМААР АЖИЛЛАХ НЬ ЗҮЙТЭЙ ГЭЖ ҮЗСЭН

- Монгол Улс өнгөрсөн хугацаанд долоон удаа сонгууль зохион байгуулсан. Ингэхдээ дөрвөн удаа можаритор, нэг удаа холимог, бусад нь томсгосон тойргийн тогтолцоогоор сонгууль хийсэн байна. Ингээд бид өнгөрсөн сонгуулиудын судалгааг авч үзэн цаашид Монгол Улс ямар тогтолцоогоор сонгууль зохион байгуулах вэ гэдгийг авч үзсэн. Иргэд улс төрийн нам гэхээсээ илүү УИХд өөрийнхөө төлөөллийг туршлагатай, нэр цэвэр, тулхтай хүнээр бүрдүүлэх хүлээлттэй байна. Өнөөдрийг хүртэл Сонгуулийн хуулийг батлахдаа тухайн үед эрх барьж байсан намд ашигтай байдлаар баталж ирсэн байна. Цаашид Монголын ард түмэнд ашигтай хувилбар нь юу вэ гэдгийг ажлын хэсэг дээр судалсан. Нийт дөрвөн хувилбар байна. Тухайлбал, одоогийн байгаа жижиг 76, мөн өмнөх томсгосон буюу олон мандаттай, бүсчилсэн, дөрөвдүгээрт Монгол Улс нэг тойрог гэсэн хувилбараар сонгууль хийх эрхзүйн боломжтой байна.

Ажлын хэсэг нэлээд нухацтай авч хэлэлцээд дээрх хувилбарын аль нь Монгол Улсын тогтвортой хөгжлийн бодлогод хэрэгтэй вэ гэдэг дээр давуу болон сул тал дээр судалгаа хийж үзээд Монгол Улс нэг тойрог гэсэн тогтолцоо нь зөв байна гэж үзсэн. Өнгөрсөн хугацаанд хийсэн жижиг тойргоор хийсэн сонгуулиуд улс орны эдийн засгийг сулруулж, тойргийн сэтгэлгээн дээр үндэслэж хөрөнгө оруулалтыг хуваарилах эрхзүйн зохицуулалттай байсан. Иймд ард түмний өмнө тулгамдаж байгаа ажилгүйдэл, ядуурлыг бууруулахын тулд 76 гишүүн нэг тойргийн зарчмаар ажиллах нь зөв юм байна гэж үзсэн.

Удахгүй Засгийн газарт өргөн барина. Хууль тогтоомжийн тухай хуулийн дагуу хэлэлцүүлгийг зохион байгуулна. Хэлэлцүүлэг, ТББ-ын зүгээс 280 гаруй санал ирсэн. Үүнээс 135 саналыг хүлээж авах боломжтой гэж үзсэн. Шат шатны сонгуулиуд бие даасан хуулийн дагуу сонгуульд оролцохоор туссан гэж ойлгож болно.