-2018 ОНД “ДЭЛГЭЦИЙН ДОН” ГЭЖ ОНОШЛОГДСОН 57 ХҮҮХЭД ХЭВТЭН ЭМЧЛҮҮЛЖЭЭ-

Компьютерийн гүйцэтгэж чаддаг бүхэн ухаалаг гар утас руу шилжсэнээс хойш хүн бүр утсаа цаг ямагт л ширтдэг болсон. Хэтэрхий олон цагаар утас ширтэх нь хүний хараа, мэдрэл, сэтгэн бодох чадварт сөрөг нөлөөтэйг эмч нар хэлдэг. Ялангуяа бага насны хүүхдүүдэд ухаалаг гар утас асар их хортой бөгөөд утас, компьютерт донтохыг дэлхий нийтэд “дэлгэцийн дон” хэмээн томьёолдог байсан бол өнөөдөр “Smart phone zombie” хэмээн нэрлэдэг болжээ. Ухаалаг утас, компьютерт донтох нь сэтгэцийн эмгэг гэдгийг олон улс аль хэдийн хүлээн зөвшөөрсөн.

Харин манай улсад сүүлийн таван жилд уг асуудлаар эмч мэргэжилтнүүд зөвлөгөө өгч, эцэг эхчүүдийг үр хүүхдэдээ зөв үлгэр дуурайлал үзүүлэхийг уриалж тодорхой үр дүнд хүрч байна. Тухайлбал, Сэтгэцийн эрүүл мэндийн үндэсний төвд 1996 онд ердөө хоёр хүүхэд л гар утас, интернетэд донтох эмгэгээр эмчлүүлж байжээ. 2017 онд эрэгтэй 94, эмэгтэй 6 хүүхэд эмчлүүлсэн бол 2018 онд эрэгтэй 56, эмэгтэй нэг хүүхэд “дэлгэцийн дон” хэмээн оношлогдож хэвтэн эмчлүүлсэн байна. Гэхдээ дээрх тоо баримт зөвхөн эмнэлэгт хандсан хүүхдийн тоо. Өнөөдөр хүүхдээ “дэлгэцийн дон”-той болсныг мэдэхгүй “Ухаалаг утас өгөхгүй л манай хүүхэд байж суух газраа олж ядаад хэцүү байдаг юм. Манай хүүхэд их үймүүлдэг болохоор нь утас үзүүлж хэсэг чимээгүй байлгадаг” гэж ярьдаг эцэг эхчүүдийн тоо бодит амьдрал дээр асар болон бий. Амьд харилцаанаас тасарч, цахим хэрэглээнд донтсон хүүхдүүд эрүүл мэндээрээ хохирохоос эхлээд ямар ч хүсэл тэмүүлэл, зорилгогүй нэгэн болж нэг насны амьдралаараа ч хохирох эрсдэл өндөр гэдгийг эцэг эхчүүд мэддэг ч төдийлөн хүндээр хүлээж авдаггүй.

“Дэлгэцийн дон”-той гэж оношлогдож эмчилгээ хийлгэсэн хүүхдийн тоо буурсан мэт харагдаж буй боловч уг чанартаа “Сэтгэцийн эмнэлэг рүү очдог” гэхээр л ухаан мэдрэлгүй галзуу хүмүүс эмчлүүлдэг гэх буруу ойлголт байдаг. Өсвөр үеийнхэн гар утас, интернетийг зохисгүй хэрэглэж байгаа нь өвчлөлийн хурц хэлбэр рүү аажмаар шилждэг. Бага, өсвөр насны хүүхэд донд буруу зуршил хэлбэрээр ордог. Хүүхэд бол даган дуурайгч. Эцэг, эхчүүд хүүхдээ жаахан байхад нь л саатуулах гээд утсаа өгчихдөг. Гоё зүйл хараад бага насны хүүхэд дурлаж, шохоорхож эхэлдэг. Энэ нь яваандаа зуршил болно. Зуршил олон дахин давтагдаад ирэхээр эмгэг зуршил буюу донгийн хэлбэр рүү шилждэг. Ухаалаг утсанд бүх зүйл ороод ирсэн. Интернетгүй утас гэж байхгүй болсон. Гар утас хор нөлөөгөөрөө компьютероос илүү байдаг. Наад зах нь дэлгэц нь жижиг учраас түүнийг харах гэж нүдний булчин хэвийн хэмжээнээсээ илүү ажилладаг. Тархи нь хөгжиж амжаагүй байгаа хүн ийм зүйл рүү ороод ирэхээр хөдөлгөөний хомстолтой, сурах идэвх багасч, найз нөхөдгүй болж, худлаа хэлж, зорилго чиглэлгүй болдог гэж ЭМҮТ-ийн Хүүхэд, өсвөр үеийн клиникийн эрхлэгч Д.Энхтуяатай хэлж байгаа юм.

-УХААЛАГ ҮНЭТЭЙ УТСАА АЛДЧИХ ВИЙ ГЭСЭН БОДОЛ ТЕРРОРИСТ ХАЛДЛАГАД ӨРТСӨНТЭЙ АДИЛХАН ДАРАМТ ҮЗҮҮЛДЭГ-

Техник, технологийн ололт амжилтыг шууд хорих тусам хүүхдийн сониуч занг хөдөлгөж, улам ихээр хорхойсдог ажээ. Таваас дээш насны хүүхдийн тархины хөгжлийн түвшин нь долоо хоногт ердөө 25 минут л интернэт болон гар утас ашиглах боломжтой байдаг юм байна. Өсвөр үеийн хүүхдүүдээс судалгаа авахад “Ухаалаг утасгүйгээр амьдарч чадахгүй” хэмээн хариулт өгсөн явдал нь эмч мэргэжилтнүүдийн санааг хамгийн ихээр зовоож байгаа. Өсвөр үеийн хүүхдүүд, залуучууд ихэнх цагаа ухаалаг утсаа ашиглахад зориулдаг нь сурлагын түвшинд сөргөөр нөлөөлөөд зогсохгүй сэтгэл мэдрэлийн эмгэг үүсгэж байгаад мэргэжилтнүүд түгшиж эхэлсэн байна. Ухаалаг утсандаа анхаарлаа хандуулж, үнэтэй утсаа алдчих вий гэсэн бодол нь террорист халдлагад өртсөнтэй адилхан дарамт үзүүлж, стресстүүлдэг гэдгийг Их Британийн эрдэмтэд судалгаа хийж тогтоосон байна. Уг стресс нь даамжирснаар тархи, зүрхэнд сөргөөр нөлөөлж, дархлааны систем, хоол боловсруулах тогтолцоог гэмтээдэг аж. Энэ нь удаан үргэлжилснээр тархины хавдар, зүрхний шигдээс үүсч, харвалт өгөх хэмжээнд хүртэл нөлөөлж байгааг анхааруулжээ. Аливаад шүүлтүүртэй хандаж, буруу зөвийг гүйцэд ялгаж салгаж мэдэхгүй хүүхдүүдийн хувьд интернетийн хэт хиймэл орчинд түгжигдэн, тусгаарлагдаж, амьд харилцаанд оролцохоос татгалздаг. Ингэснээр эцэг эх, ойр дотнынхонтойгоо харилцах харьцаа муудаж, зан төлөв, сурлага хүмүүжил болоод цаашдын хандлага, төлөвшилд нь сөргөөр нөлөөлөх аюул тулгарч байна.

-УХААЛАГ УТСАНД ДОНТСОН ХҮҮХДЭЭ ХЭРХЭН МЭДЭХ ВЭ-

Донтсон хүүхэд худлаа яриад л эхэлдэг. Энд л эцэг, эхчүүд их мэдрэмжтэй байх ёстой. Мөн хүүхэд цочир ууртай, хичээл гэхээс илүү утас, компьютер рүү явдаг. Унтах цагтаа унтахгүй утсаараа тоглоод, интернет ороод суучихдаг болохоор нойр солигддог. Тиймээс хүүхдийнхээ нойрыг сайн ажигла. Мөн царай зүсийг нь анзаарч байх хэрэгтэй. Дэлгэц удаан ширтээд суучихсан хүүхдийн нүд гөлийгөөд, сэргэлэн биш, уруул нь омголтсон байдаг. Ер нь амьдралын хэв маяг эрс өөрчлөгдсөн. Эцэг, эхчүүд өглөө гараад л орой ирдэг. Энэ хугацаанд хүүхдүүд хараа хяналтгүй үлддэг. Тэгэхээр хүүхэдтэйгээ холбоо барих гэж утас авч өгдөг. Энэ нь мэдээж зөв хэрэглээ. Гэхдээ ямар утас хэдэн настай хүүхдэд авч өгөх вэ гэдгийг эцэг, эхчүүд мэдэх хэрэгтэй. Бага, дунд ангийн хүүхдүүдэд товчлууртай ердийн л утас хангалттай.