Чингэлтэй дүүргийн III хороонд байрлах нэгэн цэнгээний газарт эргүүлийн хоёр цагдаа халамцуу хоёр залууг уусан архиныхаа тооцоог төлөөгүйнх нь төлөө “нохой” шиг зодож буй бичлэг олон нийтийн сүлжээнд цацагдаж, нийтээрээ л “Пүү, паа...цагдаа нар” гэцгээж байна. Ний нуугүй, хатуухан хэлэхэд тухайн хоёр залуу зодуулаад өнгөрсөн нь яамай. Харин ч “азтай” өдөр нь байж.

Яагаад гэж үү. Эрүүлжүүлэх байранд саатуулагдсан нэгэн иргэнийг жижүүрийн цагдаа нь балмадаар зодоод, аминд нь хүрч байгаа бичлэг ч олон нийтийн сүлжээнд цацагдаад буй. Нэгэн айлын эцэг, нэгэн хүүгийн аав хөгзтэй, чийг, шивэр, хулмас ханхалсан, төмөр тортой өрөөнд төрийн цагдаад зодуулаад амьсгал хураахыг ард түмэн нүдээрээ харлаа. Яах вэ, сархад хэтрүүлж хүртсэн, салаавч гозолзуулж агсамнах аядсан л байх. Гэхдээ энэ бол ардчилсан оронд цагдаа нь иргэнээ амиа алдах хүртэл нь зодох шалтгаан биш. Энэ гунигт, жигшүүрт жишээтэй харьцуулахад эхэнд дурдсан хоёр залуу харин “азтай” байж.

2014 оны дөрөвдүгээр сарын 18-ны шөнө 02:30 цагийн орчимд цагдаагийн хошууч А.О согтуурсан үедээ эхнэр Ж.Т-гаа хэрцгийгээр тамлан зодож, дөрвөн давхрын цонхоор шидсэн ноцтой хэрэг гарч нийтээрээ шуугьж байв. Хошууч А.О нь 2007 оноос хойш бүтэн долоон жил эхнэрээ харгис тамлал, дарамт хүчирхийлэл дунд байлгасан бөгөөд эцэст нь аминд нь хүрлээ гэж хохирогчийн ар гэрийнхэн уйлан хайлан хэвлэлийн хурал хийж байв. Цагдаа учраас хохирогчийг гадна ил харагдах шарх сорвигүйгээр зоддог, ажил хийлгэхгүй гэрт нь хорьж, найз нөхөдтэй нь ч уулзуулахгүй харддаг байсан тухай ч тэд хэлж байв.

---

2015 оны аравдугаар сарын 24-ний өдөр 23 настай У гэх залуу зочид буудлын өрөөнөөс нас барсан байдалтай олдсон. Тэр даруйд цагдаагийн байгууллагаас мөрдлөг явуулж шалгахад амь хохирогч У нь нас барахынхаа өмнөх шөнө БЗД-т байрлах “Венус” баарны гадаа Цагдаагийн ерөнхий газрын тусгай хэлтсийн гурван ажилтанд зодуулсан нь гэрчүүд болон хяналтын камерын бичлэгээр тогтоогдсон. Гурван цагдаад харгисаар зодуулсан У найзаараа зочид буудалд хүргүүлээд тэр шөнөө шархаа даалгүй нас барсан нь ингэж илэрсэн байдаг.

---

2015 оны аравдугаар сарын 9-ны өдөр Эрүүгийн цагдаагийн газрын алба хаагчид нэгнээ зодож хөнөөсөн ноцтой хэрэг гарч байв. Хэргийг сануулахад, тухайн үеийн Эрүүгийн цагдаагийн газрын Төлөвлөлт, зохион байгуулалтын хэлтсийн нэр бүхий алба хаагчид Налайх дүүргийн VI хороо Горхи-Тэрэлжийн амралтад амрахаар очсон байдаг. Ингээд амралтын газарт архидан согтуурсан цагдаа нар орой нь хоорондоо муудалцаж, цагдаагийн хошууч Х.Х гадны нөлөөтэй нас барсан байдаг. Уг хэрэгт холбогдуулан Эрүүгийн цагдаагийн газрын нууцын бичээч ажилтай Б.Ө-г саатуулан шалгаж, хүний амь насыг санаатайгаар хөнөөсөн зүйл ангиар яллах дүгнэлт үйлдэж байв.

---

2019 оны есдүгээр сарын 23-нд Төв аймгийн Угтаалцайдам сум дахь Сум дундын цагдаагийн хэлтсийн хоёр алба хаагч 61 настай иргэн Г-г зодож аминд нь хүрсэн ноцтой хэрэг гарч байв. Хохирогч Г-г дэлгүүрийн гадаа дуулж, олон нийтийн амгалан тайван алдагдуулсан үндэслэлээр саатуулан автомашиндаа суулгаж авч явсан. Гэвч саатуулах байранд аваачихгүйгээр автомашин дотроо хэрцгийгээр зодсон. Эцэст нь ухаангүй болтлоо зодуулсан иргэн Г эмнэлэгт дөнгөж хүргэгдмэгцээ нас барсан. Тухайн үед амь хохирогч Г “Та нар хаашаа яваад байгаа юм, би бууя” гэж олон удаа гуйсан ч хоёр цагдаагийн хэн нь зодохоо зогсоогоогүй гэдэг.

---

2014 оны есдүгээр сарын 10-нд Сүхбаатар дүүргийн XII хороо Таван буудлын замд урсгал сөрж явсан цагдаа хүүхэд дайрсан зам тээврийн ноцтой осол гарсан. Тодруулбал, СЭҮ 00-23 улсын дугаартай цагдаагийн автомашин урсгал сөрөн давхиж байхдаа 12 настай С гэх охиныг дайрч, амийг нь хөнөөсөн байдаг. Долдугаар ангид ороод 10-хан хонож байсан охин хичээлдээ явахаар гараад цагдаагийн машинд дайруулж, дахин гэртээ хэзээ ч хариагүй юм.

---

2019 оны өвөл Нийслэлийн цагдаагийн удирдах газрын харьяа Албадан саатуулах, баривчлах төвийн байранд хүн нас барсан. Тухайн өдөр тус байранд үүрэг гүйцэтгэж байсан жижүүрийн цагдаа, цагдаагийн дэд ахлах Г.У амь хохирогчийг удаа дараа зодсон нь хяналтын камерын бичлэгт үлдсэн байдаг.

Цагдаа гэж ер нь хэн юм бэ. “Цаазын ялгүй” гэж дэлхий нийтэд тунхагласан энэ улсад өөрийн дур зоргоор, гаж хүслээр “цааз үйлддэг” тэд ер нь хэн юм бэ. Архи уулаа гэж, агсам тавилаа гэж аминд нь хүрдэг тэд яг хэн юм бэ. Хүний амийг хорхой алахтай адилхан хөнөөдөг тэд хэн юм бэ. Иргэдэд аюулгүй, амар тайван нийгмийг бий болгож өгөх, нийтийн дунд хэв журам сахиулах үүрэгтэй л “үйлчлэгч” нар шүү дээ. Түүнээс биш цагдаа бурхан биш, бүхнийг хүслээрээ хийх эрх дархтай хэн нэгэн биш. Гэтэл тэд өөрсдийгөө хууль хэмээн төсөөлж, хүний эрхэнд бүдүүлгээр халдахаа, хүний аминд хүрэхээ хууль сахиулж байна хэмээн сэтгэж явах болж.

Тэгвэл тэд хэзээнээс, яагаад ийм харгис, хэрцгий “алуурчин” сэтгэхүйтэй болж хувирав аа. Нэгдүгээрт, цагдаа нараа цагдах ёстой дарга сэтэртнүүд нь цөм улс төрчдийн халаасанд орчихсон, барь гэсэн хүнийг нь барьж, хамгаал гэсэн хүнийг нь л хамгаална. Голдуу иргэд буруудна. Дээдчүүл нь ингэж даргад “долигноод” завгүй суух зуур доодчуул нь борчуудад хууль, цаазыг хэрцгийгээр мэдрүүлж суугаа нь энэ юм. Цагдааг цагдах хүнгүй болохоор тэд дур зоргоороо аашилж, өөрсдийгөө хууль мэт сэтгэхээс ч өөр яах билээ. Цагдаа нь улс төрчдөд, эрх мэдэлтнүүдэд эрх муур шиг, ард түмэнд арслан бар шиг ханддаг ялгаа энэ хэвээр цааш үргэлжилвэл одоогоос 13 жилийн өмнөх шиг цагдаа, иргэн хоорондын том мөргөлдөөн гарахыг ч үгүйсгэхгүй. Хоёрдугаарт, Монголын төрд иргэнээ хайрлах бодлого байхгүйн хамгийн том нотолгоо нь цагдаа нарын харилцаа, хандлага, боловсрол. Бие нь эд эрхтэн бүрэн бүтэн, хүн гавлаад дарах л чадалтай л бол цагдаа болж болдог болчихсон. Түүнээс биш сэтгэц нь ямар нэг атгаг, гаж согогтой эсэх, ямар нэг дутуугийн комплекстой эсэх, уйлж байгаа хүүхдийг хараад өрөвдөж чаддаг эсэх нь тийм ч хамааралгүй гэмээр. Зүй нь бол цагдаа иргэн рүүгээ хөмхий зууж, нударга зангидхаасаа өмнө үүргээ бодох ёстой юм л даа.

www.ergelt.mn