-АЧАА ТЭЭВРИЙН КОМПАНИ БАЙГУУЛААД, АЧААНЫ МАШИНААР БИЗНЕС ХИЙНЭ ГЭДЭГ ТИЙМ Ч АМАР ЗҮЙЛ БИШ-

АНУ-ын Чикаго хотод ачаа тээврийн компани байгуулан монголчуудаа тогтмол ажлын байраар хангадаг “Монтранс” компанийн захирал Д.Энхбаатартай ярилцлаа.

-Хоёулаа ярилцлагаа таныг хамгийн анх АНУ-д хөл тавьж байсан үеийн дурсамжаас эхлэх үү. Тухайн үед ямар ажил хийдэг байв?

-Би хамгийн анх 2002 онд АНУ-д хөл тавьснаас хойш хэдийнэ 18 жил өнгөрчээ. Эхэндээ дэлгүүрийн цэвэрлэгээ, ресторан, барилга гээд олон төрлийн ажил хийж байгаад, 2005 онд жолооны шалгалт өгч, том тэрэгний жолооч болсон доо. АНУ-д том тэрэгний жолооны курс байдаг ч би курст сураагүй хувиараа бэлдэж байгаад шалгалтаа өгсөн. Дүрмийн шалгалтаа компьютер дээр өгснийхөө дараа практик шалгалтаа өгдөг юм билээ. Машиныхаа эд ангийг нэрлэж, эвдрэл гэмтэл гарсан үед ямар арга хэмжээ авах ёстой вэ гээд онолын шалгалт өгдөг. Дараа нь хотын жолоо, дромын шалгалт өгч тэнцээд, АНУ-д том тэрэг жолоодох эрхтэй болсон.

-2005 онд “Монтранс” компаниа байгуулсан юм уу?

-Үгүй, үгүй. 2005-2006 онд нэгэн компанид ажиллаж байгаад хувийн машин худалдаж авсан. 2008 онд “Монтранс” компаниа байгуулаад, энэ жил 10 жилийнхээ ойтой золгож байна.

-Таныг “Монтранс” компаниа байгуулснаасаа хойш АНУ-д ажиллаж амьдрахаар очсон монголчуудаа тогтвортой ажлын байраар хангасаар өдий хүрсэн гэж сонссон. Одоо танай компанид хэдэн хүн ажиллаж байна вэ?

-“Монтранс” компани байгуулагдсан цагаас хойш 95 хувьд нь монголчууд ажилласан. Одоо эргээд харахад энэ хугацаанд 80-аад монгол ажилласан байна. Одоо манай компанид оффисын ажилчидтайгаа нийлээд 12 хүн ажиллаж байна. Манай компанид ажиллаж байсан жолооч нараас нэлээд олон хүн хувьдаа машин авч, компаниа байгуулан бизнестэй болцгоосон. Манайд ажиллаж байх хугацаандаа туршлага хуримтуулж, хувьдаа ачааны том тэрэгтэй /Трак/ болох хүсэлтэй жолооч нартаа “Монтранс” компани зээлээр трак авахад нь тусалдаг. Манай компанид ажиллаж байсан монголчуудын 40 гаруй хувь нь өөрсдөө ачаа тээврийн компанитай болцгоосон. Одоо бүгд л амжилттай ажиллацгааж байна.

-Та их олон хүнд тус болжээ?

-Хүний нутагт чаддаг зүйлээрээ нэгэндээ тусалж явахгүй бол болохгүй биз дээ. Ачаа тээврийн компани байгуулаад, ачааны машинаар бизнес хийнэ гэдэг тийм ч амар зүйл биш. Ачааны машин жолоодоход туршлага маш их чухал. Ямар ч туршлагагүй манай компанид тракны жолоочоор орж ирсэн залуучууд маань хоёр жил гаруй ажиллаад ирэхээр туршлагатай болдог. Ингээд хувьдаа трактай болъё гэхээр хамгийн багадаа 20-30 мянган ам.долларын үнэтэй байдаг. Мөн тухайн хувь хүний кредит оноо, түүх маш сайн байсан ч гэсэн АНУ-ын банкууд хувь хүмүүст тийм ч амархан зээл гаргаж өгдөггүй. Зээл гаргаж өгсөн ч хүү нь маш өндөр байдаг. Ийм хүмүүстээ компанийхаа нэр дээр зээл авч өгдөг юм.

-АМЕРИКТ ТӨРСӨН ХҮҮХДҮҮД НЭГ Ч ГЭСЭН ӨДРИЙГ МОНГОЛ ОРЧИНД ӨНГӨРҮҮЛЭЭСЭЙ ГЭЭД ЖИЛ БҮР ГАР БӨМБӨГИЙН ТЭМЦЭЭН ЗОХИОДОГ-

-Сүүлийн үед монголчууд маань АНУ-д тракны жолооч болвол их мөнгө олдог гэсэн ойлголттой болчихож. Энэ талаар та юу хэлэх вэ?

-Хамгийн гол нь хэл сайтай байх хэрэгтэй. АНУ-ын бүх муж өөр өөр хууль дүрэм журамтай байдаг. Тиймээс энэ бүхнийг өөрийн хэмжээнд сайн мэддэг байх хэрэгтэй. Хурдтай явах үедээ самбарууд дээр бичсэн мэдээллийг уншаад, хаашаа эргэх вэ гэдгээ мэдэж байх ёстой. Ойролцоогоор 16,5 метр урт машиныг маш их хөдөлгөөнтэй олон эгнээ зам дээр ур чадвар гарган жолоодохоос гадна хот дотор орж гарна, гэрлэн дохион дээр эргэж тойрно гэдэг бол яах аргагүй хувь хүний арга туршлагаас шалтгаалдаг. Туршлага маш чухал. Жишээлбэл, Нью-Йорк хотын хурдны зам олон эгнээтэй учраас эгнээ хоорондын зай их нарийнхан. Тиймээс урт чиргүүлтэй машин жолоодож явна гэдэг хүнээс анхаарал их шаардана. Мөн хөдөлгөөнд оролцож байхдаа машинаа тойроод юу болж байгааг маш сайн мэдэж ёстой. Анхаарал жаахан сулрахад л алдаа гарах хамгийн ойрхон байдаг. Тийм ч амар ажил биш шүү л гэж хэлмээр байна. Хувь хүнээс өндөр хариуцлага мэдлэг, ур чадвар шаарддаг ажил.

-“Монтранс” компаниа байгуулагдсанаасаа хойш хичнээн тонн ачаа, хэдэн мянган км замыг туулав?

-Хамгийн анх өөрөө машинаа бариад, компанийнхаа бүх бичиг баримтыг машиндаа авч явдаг байлаа. Утсаар ачаагаа олоод явдаг байснаас хойш 10 жил болчихсон байна. Цаг хугацаа их хурдан өнгөрчээ. Энэ хугацаанд нийтдээ ойролцоогоор 20,2 сая ам.долларын ачаа, 15 сая км туулсан байна даа. Хамт олны хүч тусламжаар олон нийтийн ажилд идэвхитэй оролцохыг чармайсан. 2010 оноос хойш тасралтгүй найман жил Чикаго хот дахь монголчуудын дунд “Монтранс” компанийн нэрэмжит гар бөмбөгийн тэмцээн зохион байгуулсан. Тэмцээний гол зорилго нь монголчуудаа уулзуулж, чөлөөт цагийг нь зөв боловсон өнгөрүүлэх, Америкт төрсөн хүүхдүүдийн нэг ч гэсэн өдрийг монгол орчинд өнгөрүүлэх, гар бөмбөгийн спортод сонирхолтой болгох гэсэн юм. Үүнээс гадна Чикаго хотод амьдардаг монголчуудын зохиож буй арга хэмжээнд чадах ядахаараа дэм болж явдаг. Өнгөрсөн жилээс гар бөмбөгийн тэмцээнд оролцсон хүмүүсээс цугларсан хандиваар Булган аймгийн Рашаант суманд өрх толгойлсон дөрвөн хүүхэдтэй эмэгтэйд таван ханатай иж бүрэн гэр бэлэглэсэн. Цаашид энэ үйл ажиллагаа маань уламжлал болон явагдах юм.

-Танай компани хэдэн трактай үйл ажиллагаа явуулдаг вэ. АНУ-ын бүх муж руу ачаа тээвэрлэдэг үү?

-Одоо манай компанид найман жолооч, оффисын дөрвөн ажилтантай хуурай, хөргөгчний, машин тээвэрлэлт гэсэн гурван төрлөөр үйл ажиллагаа явуулж байна. 2008-2009 онд зөвхөн хуурай ачаа болон хөргөгчний ачаа зөөж байгаад, 2009 оноос эхлэн хувь хүн болон пүүс компаниудын автомашиныг тээвэрлэж эхэлсэн. Энэ чиглэлээр "E-Express" гэж охин компани нэмж байгуулан ажлаа өргөтгөсөн. Машин тээвэрлэлтийн үйлчилгээ нэвтрүүлж эхэлснээр олон үйлчлүүлэгчтэй болсон. Тиймээс 2014 онд энэ чиглэлээр хууль ёсны дагуу зуучлалын ажил хийж эхэлсэн. Манай компани зөвхөн АНУ-ын нутаг дэвсгэр дээр ачаа тээвэрлэлтийн үйл ажиллагаа явуулдаг.

-Та цаашид юу хийхээр төлөвлөж байна вэ?

-Цаашид тракны бизнест хөл тавьж буй монголчууддаа чадах ядахаараа байгаа бүх туршлага, сурсан мэдсэн бүх зүйлээрээ харамгүй тусална даа. Тракныхаа бизнесийг үргэлжлүүлнэ. Манай компани машин зөөгөөд 6-7 жил боллоо, энийгээ цаашид өргөжүүлэх зорилготой байна даа.

М.АМАРЖАРГАЛ