“Японы сайдын эхнэр албаны машинаар дэлгүүр явсан нь илэрсний төлөө сайд огцров. Монголын сайдын эхнэр жижиг дундаас тэрбумыг цохьсныг сайд “мэдээгүй” учраас нам гүм өнгөрөв. Соёлт нийгэм болоод барбариан нийгэм хоёрын ялгаа энэ” гэж нэгэн жиргээч бичжээ. Амьдрал дээр яг л ийм дүр зураг үргэлжлээд удаж байна. Юуны өмнө хэдэн баримт дурдъя!

Баримт №1. Японы Хууль зүйн сайд Мидори Мицушима сонгуулийн үеэр иргэдэд өөрийн зураг бүхий цаасан дэвүүр тараасан хэргээс болж албан тушаалаасаа сайн дураараа огцорчээ. Японы парламентын сөрөг хүчний Ардчилсан нам Хууль зүйн яамны сайд Мицушимагаас сонгуулийн үеэр нэр дэвшсэн тойрог дээрээ өөрийн хөрөг бүхий дэвүүр яагаад тарааснаа тайлбарлахыг шаардсан юм. Дэвүүр тараасан үйлдлийг сөрөг хүчин нь сонгуулийн хуулийн материаллаг үнэ цэнэ бүхий бэлэг дурсгал өгөхийг хориглодог заалтыг зөрчсөн гэж үзсэн тул ийнхүү нэн даруй тайлбар шаардсан аж. Мацушима нь сурталчилгааны үеэр тараасан зүйлээ дэвүүртэй төстэйгээс цаашгүй, материаллаг үнэ цэнэгүй гэж тайлбарлахыг оролдсон ч сөрөг хүчин хүлээж аваагүй тул арга буюу намаа, Засгийн газрын танхимынхаа нэрийг цэвэр үлдээхийн тулд огцорсон байна. Харин сөрөг хүчин үүнд сэтгэл ханасангүй, дэвүүр тараасан хэргийг прокурорын албанд хандана шалгуулна гэжээ.

Баримт №2.2014.10.21. Японы Худалдаа аж үйлдвэрийн сайд Юко Обучи сонгуульт ажилдаа зарцуул хэмээн ард түмний цуглуулсан хандивын мөнгөнөөс хувийн гоо сайхандаа зарцуулсан нь илэрсэн учраас ёс зүй алдсандаа хүлцэл өчөөд огцорсон.

Баримт №3.Минору Янагида Хирошимад сонгогчидтой уулзах үеэрээ хийсэн мэдэгдэл нь шуугиан дэгдээж, сөрөг хүчнийхний шүүмжлэлд өртсөн учир огцрохоо мэдэгдлээ. Тэрбээр “Хууль зүйн сайд байх амархан. Ердөө “Бид хуулийн хүрээнд ажиллаж байгаа” эсвэл “Энэ талаар тайлбар хийхгүй” гэсэн хоёр өгүүлбэрийг л хэлж чаддаг байхад болно” хэмээн олны өмнө хэлж байжээ.

Баримт №4. Японы Эдийн засаг, худалдаа, аж үйлдвэрийн сайд Сугавара Ишшю огцров. Сонгуулийн үеэр Сугавара Токио хотын оршин суугчдад оршуулгын ёслолд ашигладаг үнэтэй гуа, наймаалж зэрэг бэлэг өгсөн талаар мэдээлжээ. Сугавара албан тушаалаасаа огцорч буйгаа сэтгүүлчдэд мэдэгдээд “Би Ерөнхий сайд Абэ Шинзод огцрох хүсэлтээ өгсөн. Парламентын төсвийн хорооны ажил удаашрах ёсгүй” гэж хэлсэн байна.Абэ Шинзо Сугавараг худалдааны сайдаар томилсондоо хариуцлага хүлээхээ мэдэгдээд, ард түмнээсээ гүнээ уучлалт хүссэн байна.

Баримт №5. Японы Гамшгийн дараах сэргээн босголтын сайд Масахиро Имамура буруу тайлбар хэлснийхээ төлөө албан тушаалаасаа огцорлоо. Сайд 2011 оны цунамигийн хохирлын талаар үг хэлэхдээ буруу тайлбар хийсэн хэмээн Японы “NHK” мэдээлж байв. “2011 оны цунамигийн хохирол 25 их наяд иенд /227 тэрбум ам.доллар/ хүрсэн. Энэ хэрэг Тохокуд /Хонсю арлын нэг хэсэг, 2011 оны цунамид хамгийн их хохирсол амссан газар/ болсон нь яамай. Хэрвээ нийслэлд ойр газар болсон бол асар их хохирол амсах байсан” хэмээн хэлжээ. Сайдын энэ тайлбар тэр даруй өндөр авч нийгэм даяараа шуугисан байна. Ялангуяа 2011 оны цунамигаар 20 мянган иргэнээ алдсан Тохоку хавийн оршин суугчид маш их эгдүүцжээ. Кабинетийн гишүүнийхээ болчимгүй үйлдлийн төлөө Шинзо Абе уучлал гуйжээ.

Баримт №6.Эмэгтэй сэтгүүлчид бэлгийн дарамт үзүүлсэн гэх дуулиан шуугиан дэгдсэнтэй холбоотойгоор Японы Сангийн дэд сайд Жүничи Фүкүда огцорч байгаа тухай тус улсын Сангийн сайд Таро Асо хэвлэл мэдээллийнхэнд мэдэгджээ.58 настай Ж.Фүкүда эмэгтэй сэтгүүлчид бэлгийн дарамт үзүүлсэн гэх мэдээлэл “Шүкан Шинчо” сэтгүүлд анх гарсан аж.Үүний дараахан түүний ресторанд нэгэн эмэгтэй сэтгүүлчээс “Ганц тэвэрчихье. Би таны хөхөнд хүрч болох уу?” гэсэн бичлэг нийтэд ил болсон байна.

Баримт №7. Японы Сэргээн босголтын сайд Рию Мацумото албан тушаалаасаа огцрох хүсэлтээ гаргажээ.Тэрбээр өнгөрсөн гуравдугаар сард Японд болсон хүчтэй газар хөдлөлтийн улмаас олон хотын барилга эвдэрч сүйдэх үед асуудлыг ойшоогоогүй хэмээн нэлээд шүүмжлэлийн бай болж байсан юм.

Баримт №8. Сайд Кацуюки Кавайн гэргий парламентын сонгуулийн ажилд нь оролцсон хүнд ажлын хөлс олгохдоо хуульд заасан хэмжээнээс хэтрүүлснийг мэдээлжээ. Өмнөх сайд тойргийн сонгогчдоо жимс, хүнсний бүтээгдэхүүн бэлэглэсэн шалтгаанаар огцорсон юм.Кавай сайд өөрийгөө буруутай гэж үзэхгүй байгаа ч засгийн газарт нь итгэх иргэдийн итгэлийг алдахгүйн тулд огцрохоор шийдсэнээ мэдэгджээ.

Баримт №9.2010.06.02. Японы Ерөнхий сайд Юкио Хатояма Окинава дахь АНУ-ын цэргийн Футэнма баазыг нүүлгэнэ гэсэн сонгуулийн сурталчилгааны үеэр өгсөн амлалтаа биелүүлээгүй ард түмний итгэлийг алдсан учир огцрохоо мэдэгдлээ.

Баримт №10.2014.10.24. Японы Эдийн засгийн сайд Мидори Мацушима хамаатныхаа хүний бизнесийг дэмжих хөрөнгө оруулагч олж өгснийхөө төлөө ард түмнээсээ уучлал гуйгаад өөрийн хүсэлтээр огцорсон.

Баримт №11.2016.01.28. Японы Эдийн засгийн сайд, “Абэномикс” хэмээх Засгийн газрынхаа бодлогын гол архитектор Акира Амари огцрохоо мэдэгдлээ. Тэрээр өөртэй нь холбоотой дуулиан дэгдэж ичгэвтэртэй байдал үүссэнд уучлал гуйгаад хариуцлага хүлээх ёстой гэдгээ хэлжээ.

Баримт №12.2016.02.02. Японы Сангийн сайд Акира Амариг барилгын компаниас авлига авсан хэмээн буруутгаж эхэлсэн учир огцрохоо албан ёсоор мэдэгджээ.

Баримт №13.2017.07.28. Японы Батлан хамгаалахын сайд Томоми Инада энхийг сахиулагчдынхаа Өмнөд Судан дахь үйл ажиллагааны талаарх тайланг тойрсон дуулианд холбогдоод “…Үүссэн нөхцөл байдлын төлөөх хариуцлагыг өөртөө хүлээхийн тулд би албан тушаалаасаа огцрох шийдвэрийг гаргалаа” гэв.

“Хууль нь зөвхөн ёс суртахуунаа сахин биелүүлэхгүй,түүнийг ноцтой зөрчиж буй хүмүүст зориулагдсан эд бөгөөд түүнд төрийн зүгээс цээрлэл үзүүлж, зохих шийтгэл хүлээлгэх хэрэгтэй” гэсэн агуу их Аристотелийн үг бий. Японд ёс суртахууныг хэчнээн өндөрт өргөдгийн жишээг бид сүүлийн жилүүдийн цөөхөөн баримтаас харлаа. Харамсалтай нь манай улстөрчдөөс ингэж “эр зориг” гаргасан хүн өнөө хэр нь нэг ч гараагүй л байна. Гарах ч боломжгүй бололтой. Яагаад гэвэл өнөөдөр улс төрд өрнөж байгаа үйл явдал, тэр дундаа том жижиг тендерүүд, ЖДҮ, концесс, ҮХЦ-ийн даргын өгзөг базалт, Тогтохсүрэнгийн хууль батлахын тулд казинотой танилцсан явдал, УИХ-ын гишүүд Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих санг “дээрэмдсэн” хэрэгтэй холбогдсон улстөрчдийн хандлагаас дээрх жишээнүүдтэй “хавирахуйц” ёс суртахууны санаачлага гарна гэвэл ёстой гонжийнжоо ажээ. Хэрэв Монголын улс төрд ёс суртахууны хэм хэмжээ тогтвортой үйлчилж, улстөрчид энэ хэмжүүрийг эрхэм дээдээ болгодог байсан бол төрийг ингэтлээ самарч, түмэн олноо туйлдуулахгүй байв.Шуудхан хэлэхэд, ёс суртахуунгүй болно гэдэг хүнээ байна л гэсэн үг. Францын сэтгэгч Гельвецийн “Хүнийг хүн болгож байдаг зүйл нь ёс суртахуун” хэмээсэн.

Одоо хар, ЖДҮ, ХЭДС-г дээрэмдсэн тендер зувчуулсан сайд нар, гишүүд “Надад хамаагүй, манай эхнэр авчихсан байна лээ. Дүү, хүү авсан байсан” гээд л гүрийцгээж байна. 2020 оны сонгуулийн дараа эдгээр том толгой гаргагчдын бүрэн эрх хураагдаж шударга шүүхийн өмнө очих нь тодорхой байгаа юм. Одоо ч улстөрчид АТГ, цагдаагийн овоо хараанд байж л байна. “ЖДҮ надад хамаагүй” гэсэн ч хамаарал бүхий компаниараа зээл авсан нь баримтаар нотлогдсон Б.Батзоригийг сайдын суудлаас огцруулсан. Дараа нь УИХ тэр чигтээ улаан нүүрээ улалзуулж байгаад тэр хүний бүрэн эрхийг цуцлалгүй авч үлдсэн. Тэгэлгүйгээр прокурорт өгөөд явуулчихаж болох л байв. Б.Бат­зоригтой адилхан ЖДҮ-ийн зээлээс туучихсан хэд хэдэн гишүүн, сайдын асуудал яригдсаар байгаа. Араас нь төрийн, намын албан тушаалтнуудтай холбогдох өч төчнөөн тэр­бумын “үнэлгээ”-тэй өдий төдий хэрэг дэлбэ үсрэ­хэд бэлэн л байна.

Гэвч тэр улстөрчид нь албан тушаалтайгаа зууралдаж, амьд мэнд үлдчих гээд элдвийн арга сүвэгчлэн гүйлдэж байна. Тэдний дундаас “Уучлаарай Монголын ард түмээн, би буруу хэрэг хийжээ. Албан тушаалаа өгөөд хуулиар шалгуулъя” гээд гараад ирэх ёс суртахуунтай ганц ч улстөрч байхгүй нь харамсалтай.Энэ бүхэн ерөөсөө л Монголын улс төрулстөрчдийнхөө ёс суртахууны ялзрал, доройтолд туйлдаа хүртэл нэрвэгдчихсэнтэй холбоотой.Энэ бол аюул. Ерөөсөө л улстөрчид нь ёс суртахууныг уландаа гишгэнэ гэдэг тухайн улсад хөгжлийн тухай, шударга ёсны тухай ярих ямар ч боломжгүй. Манай ардын зүйр цэцэн үгэнд “Биеэ мэдвэл хүн, бэлчээрээ танивал мал” гээд тунчиг ойлгомжтой, товчоор хэлчихсэн байна. Ёс суртахуун л хүн байхын утга учир гэсэн үг. Өөрөөр хэлбэл, түүхэн уламжлал, зан заншлаараа ёс суртахуунаа бий болгож чадсан улстөрчид л хүмүүнлэг байж чадна. Тийм улстөрчийг, УИХ-ын гишүүнийг “олж” сонгох нь Монголын ард түмний үүрэг юм. Монголын нэрт хуульч “Монголыг ёс суртахуун л аварна” гэж хэлсэн нь бий. Гунигтай нь улстөрчид улам л улайраад, улам л увайгүй загнасаар байна. Монголд өнөөдөр буруу хэрэг хийчихээд ард түмнээсээ уучлал гуйгаад огцордог дарга сайд нар бий болж байж л Монголыг аврах нь тодорхой.