УИХ-ын гишүүн А.Бакейгаас дараахь тодруулгыг авлаа.

-АН фракцгүй болно гээд зарлачихлаа. Асуудлыг гишүүд нь яаж харж байгаа юм бол?

-Би гишүүнийхээ хувьд анхнаасаа АН-ын фракц гэдгийг эсэргүүцдэг байсан. Хэрэг болсон үе байсан л байх. Гэхдээ сүүлийн үед фракцийн тогтолцоо буруу тийш эргэсэн гэдэг үзэл бодолтой байдаг. Тийм ч учраас бусад гишүүдтэй хамтарч фракцгүй АН болох саналыг гаргасан. АН фракцгүй болсноор олон ургальч үзлийг хязгаарлана гэж байхгүй. Яагаад гэвэл тодорхой лобби бүлэг байгуулах, фракц байгуулах нь тодорхой ажил хэргийн шугамаар байж болдог. Ялангуяа парламентын олон жилийн туршлагатай улс орнуудын практикт бий. Жишээ нь АНУ-ын Конгресст тодорхой асуудлаар лобби бүлэг, фракц байгуулагдаад тухайн асуудлаа шийдвэрлэхэд нөлөөлөл үзүүлээд зорилгоо биелсний дараа татан буугдаж байдаг. Гэтэл фракц гэдгийг хэтэрхий явцуу, хэсэг бүлэг хүмүүсийн хувийн ашиг сонирхлын үүднээс, он удаан жил оршин тогтноод сүүлдээ төр барих түвшинд хүргэж орон нутагт халдварлуулах хэлбэрт шилжчихэж байгаа юм. Энэ нь буруу гэдгийг хаа хаанаа ярьдаг ч халж чаддаггүй байсан. Фракц гэдгийг албан тушаалын шат ахих, бялуу хуваах ийм арга хэрэгсэлд ашиглавал үнэхээр буруу болж байгаа юм. Тийм учраас сая АН-ын баярын өдрөөр намын дарга үүнийг албан ёсоор зарласан нь цаг үеэ оллоо. Миний хувьд 100 хувь дэмжиж байгаа.

-З.Энхболд дарга үүнийг зарлаад асуудал шийдэгдэх үү. Фракцийнхантайгаа ярилцаж тохиролцсон зүйл бий юу?

-Намын дарга дангаараа, бие дааж шийдээгүй. Мэдээж фракцийн ахлагчидтай, УИХ дахь АН-ын гишүүдтэй зөвлөлдсөн. Нөгөө талаар жирийн намын гишүүд “Та нар нам дотроо хуваагдаад тэмцэлдэхээ болиоч ээ. АН-ыг муухай харагдуулж байна” гэдэг санал шүүмжлэлийг харгалзаж үзсэн. Тиймээс саяын уриа зөв зүйтэй боллоо. Одоо асуудлыг бодит амьдрал дээр хэрэгжүүлэхийн тулд фракцийн удирдлагууд нь татгалзаж дарга нар нь фракцаа удахгүй татан буулгах байх. Түүнээс биш хэсэг бүлэг гишүүд эрүүл саруул ухаанаар, ажил хэргийн тодорхой асуудлыг шийдэхийн тулд лобби бүлэг байгуулж ажиллах нь нээлттэй.

-Фракцаа хэзээ татан буулгана гэж тохирсон юм?

-Ойрын хугацаанд уриалгаа бодит ажил болгохын төлөө хөдлөх байх. Яагаад гэвэл УИХ дахь АН-ын бүлгийн хэмжээнд зөвлөлдсөн. Эсэргүүцсэн нэг ч гишүүн байгаагүй.

-Алтан гадас, МоАХ, Шонхор гээд фракцуудын дарга нар нь тэгээд юу гэж байх юм?

-Бүгд фракцгүй АН-ыг хүлээн зөвшөөрсөн.

-Муу нэрийг хуссан ч арилахгүй гэдэг шиг АН-ынхан чадах уу гэдэг асуулт гарч байгаа. Таныг л гэхэд Алтангадасынх одоо МоАН-ынх гэж хараад асуудал бүр дээр тэгж хандана биз дээ?

-Өөр өөр намуудын суурин дээр АН үүсэн байгуулагдсан. Хэдийгээр үүсэл нь ийм ч нэг л намын туган дор ажиллаж байгаа учраас анхныхаа тохиолдолд хэзээд үнэнч байж хатуу баримтлаад явах нь утгагүй. Тэгэхээр ёстой л гагцхүү гишүүдийн чин зориг, хүсэл эрмэлзлээс энэ асуудал хамаарна. Тэр хэмжээнд асуудлыг зөвөөр ойлгож татгалзах чадавхи гишүүдэд байгаа. Яагаад гэвэл үүнийг нийгэм, АН-ын жирийн гишүүд хүсч байгаа учир хэрэгжүүлэх зүй ёсны шаардлага бий.

-Нэг л дарга фракцаа татан буулгахгүй, тэр фракц нь асуудлыг хуучин аргаараа шийдсээр байвал та бүхний яриад байгаа бүхэн талаар болно биз дээ?

-Тэгэлгүй яахав. Тухайн үедээ АН-ын энэ фракциуд тодорхой үр дүнгээ өгсөн байх. АН 25 нас хүрнэ гэдэг хувь хүний бүтэн нэг үетэй тэнцэх хугацаа. Энэ хугацаанд олон ургальч үзлийг уралдуулах, олон талаас нь мэтгэлцэх боломж олгосныг үгүйсгэж болохгүй. Гэсэн хэдий ч одоо 25 нас хүрсэн нам бол нэгдмэл нэг үзэл бодолтой АН гэсэн ганцхан фракцтай болж ажиллах цаг нь болсон. Тиймдээ ч гишүүд нэн таатай хүлээн авч байгаа.

-Тэгвэл бялуу хуваахдаа ямар арга хэрэглэх юм?

-Заавал орлуулалгүйгээр асуудалд хандаж болно. Тоглоомын дүрэм л хамгийн тодорхой байх ёстой. Улс төрийн намын тухай хууль шинэчлэгдээд батлагдана. Түүний дараа намуудын дүрэм боловсронгуй болно. Тэгэхдээ л албан тушаалд томилох, шат ахиулах, хүний нөөцийн их тодорхой журамтай болж түүнийгээ баримтлаад явахад асуудал үүсэхгүй.

-Гэхдээ та чинь дөнгөж саяхан МоАН фракцийг байгуулалцаж гишүүнчлэлээ бүрдүүлсэн биз дээ?

-Энэ бол фракц биш. Монголын ардчилсан нийгэмлэг нь “Фракцгүй АН-ын төлөө” уриалгатай. Тэгээд ардчиллын үнэ цэн, үнэт зүйлийг хамгаалахын төлөөх санаачилга гэж байгаа. Санаачилгын хүрээнд анх энэ асуудлыг хөндсөн.

-Нийгэмлэг гэж тайлбарласан ч нам дотроо хэд хэдээрээ тасарч, тусгай гишүүнчлэл бүрдүүлж байгаа нь фракцийн тогтолцоотой ижил биз дээ. АН-ынхан фракциудаа санаачилга гэж нэрлэдэг болох гэж байгаа юм уу?

-Санаачилгын түвшинд байгаа учраас зөвхөн УИХ-ын гишүүн бус жирийн иргэд ч энд нэгдэж ажиллах боломжтой. Өнөөдөр олон иргэд санаачилгыг дэмжиж байгаа. Өөрөөр хэлбэл ардчиллын үнэт зүйлсийг хамгаалъя. Ардчиллыг хэрэгжүүлэх явцад гажуудал үүсч байгаа бол засч залруулъя. Ингэхийн тулд хэмнэлдэн тэмцэлдэх бус эвлэлдэн нэгдэж ажиллая гэсэн санаачилга бий болчихоод байгаа юм. Ерөнхийдөө ажил хэргийн шинжтэй гэсэн үг.

-МАН-ынхан бусад намын гишүүд ч МоАН-д орж болох уу?

-Энэ санаачилгад хэн ч нээгдэж болно. Ардчиллын үнэт зүйлийг хамгаалахын тулд, аливаа ажил хэргийн асуудлыг шийдэхийн тулд хэнтэй ч хамтарч ажиллаж болно.

Л.МӨНХӨӨ

www.DNN.MN