“Эрлийз” гэх үгийг хүмүүс өөр өөр төрөл зүйлийн дундаас гарагсад гэж ойлгодог ч ургамал, хүн хоёроос эсвэл эс, хоромсом хол зөрүүтэй биетээс үр гарахгүй. Амьтад төрөл зүйлээр, хүн угсаатны гарвалаар ялгардаг.

Угсаатны талаар судлаач Д. Ганхуяг эрдэмтдийн байр суурийг нэгтгэн:

“...Ихэнх сүүн тэжээлтнээс ялгаатай нь Homo Safiens –ийг сүргийн амьтан ч гэж, орь ганц амьтан ч гэж нэрлэж болохгүй юм. Хүн нэг бол социум буюу нийтлэгийн гишүүн, эсвэл угсаатан гэж авч үзсэн өнцгөөсөө хамааралтайгаар хамт олны дотор оршин байдаг. Нарийн хэлбэл, хүн бүр нэгэн зэрэг нийгмийн гишүүн, овог аймгийн төлөөлөгч болж байдаг ч энэ хоёр ойлголтыг жиших ёсгүй бөгөөд жишээлбэл, урт, жин, эсвэл халаалтын зэрэг, цахилгаан цэнэг лугаа өөр өөр хавтгайд оршин байдаг.

Хүний социал хөгжил түүний зүй тогтлыг түүхэн материализм томъёолж өгсөн. Нийгэм–эдийн засгийн формац дамжсан социал хэлбэрүүдийн гэнэтийн хөгжил нь хамт олны дунд байх хүнд л зөвхөн заяадаг биологийн бүтэцтэй ямар ч холбоогүй юм. Эл асуудал нэн тодорхой бөгөөд үүн дээр зогсох нь утга учиргүй. Харин нэр томъёоны будлиан гарахаас сэргийлж бидний этнос буюу угсаатан гэж цаашид нэрлэх овог аймгийн асуудал нь нэн бүрхэг утгагүй зүйлээр дүүрэн. Харин угсаатнаас гадуур дэлхий дээр нэг ч хүн байхгүй гэдэг ганц зүйл л эргэлзээгүй. “Чи хэн бэ ?” гэсэн асуултад “орос”, “франц”, “перс”, “масаи” гэх мэтээр ганц ч минут бодолгүй хариулна. Эндээс ухамсар дахь угсаатны хамаарал нь түгээмэл үзэгдэл болдог...”

Угсаатан бүрийн онцлогоос хамаарч оюун ухаан, бие бялдар, ухамсар нь харилцан адилгүй аж. Өөр өөр дэд зүйл, үндэстэнд ангилагдах хүмүүс хоорондоо гэрлэхэд дундаас нь гарах хүүхдийн гени, оюун ухаан, ухамсар хэрхэн өөрчлөгддөг талаар Германы генетикчид “Биологийн төрөл зүйлийн удамшил” судалгаандаа: “Хүний хос хоромсомууд бэлгийн эс үүсэх явцад хоорондоо маш ойрхон зайд синамтомын 34 комплекс үүсгэж тодорхой хэсгүүдээ солилцдог юм. Энэ процесс (явц буюу боловсролт)-ыг кроссовер (chromosomal crossover өнгөлөг биеийн солбицол) гэж нэрлэдэг. Хэвийн кроссоверт оролцсон хоромсомын зарим генүүд металлжиж авилжиж, улмаар энэхүү запгенетик (хожуу гарал)-ын хувирал нь эрүүл бэлгийн эс үүсгэхэд нэн чухал зохицуулалтын үүрэг гүйцэтгэдэг. Хүн төрөлхтөн биологийн хувьд нэг төрөл зүйл ч арьстан болон үндэстний төвшинд хоорондоо дэд зүйлийн хэмжээнд хуваагдана.

Хэрэв хоёр өөр үндэстний хүн хоорондоо эвсэлдвээс нэгдүгээр үеийн үр төл нь морфологи (хэлбэр судлал)-ын хувьд тун сайхан байдаг бөгөөд үүнийг гетерозис (үмцийн давуулаг)-ийн давуу тал гэнэ. Гэвч хоёрдугаар үеэс эхлэн эр эм (эр хүйс дээр илүү хүчтэй илэрнэ) аль алинд нь дээр дурдсан кроссоверын процесс сайн явагдаж чадахгүйгээс бэлгийн эсүүдийн хэвийн боловсролт мууддаг. Улмаар генийн буруу программчлалтай хэвийн бус бэлгийн эсүүдээс үүссэн гуравдугаар үеийн үр төлүүдийн оюун ухаан, ой мэдрэмж, байгалийн инстикт (өөрийгөө хамгаалах чадвар буюу ухамсрын бус хандлага), цаашлаад морфологийн хувьд эрс доройтдог. Гуравдугаар үеэс эхлэн эрэгтэйн үргүйдэл илт ажиглагдах бөгөөд үүнийг биологийн дагалт гэж хэлдэг “ гэжээ.

Өвөр Монголын алдарт сэтгүүлч, нийтлэлч Га. Шаравжамц “ Хятад хүнтэй суувал яс чинь харлана” нэртэй нийтлэл бичсэнийг хэвлэлийн газрууд сэтгүүл болгон тарааснаар хятадууд гэрийн хорионд 27 жил байлгажээ.

Тэрвээр “Муугаараа сайныг булайлах, муухайгаараа сайхныг бузарлах тэдний сурамгай арга юм.Цагаач иргэд олноор орж ирэн холилдон суусан нь Монголын газар нутгийг дуустал булаан эзлэхээс гадна бас монголчуудын цэвэр ариун цусыг бохирдуулан шингэлэх суурь тавьж монголчуудыг маш түргэнээр хятадчилав. Зарим хүн хужаатай ураг садан бололцсоноо Монголын хүн амыг нэмэгдүүлж байна гэдэг ч амиа л хуурсан үг. “Өдрөөр төөрсөн хүн хашхирахгүй, өлгөөр өвдсөн хүн ёолохгүй” гэж үүнийг л хэлнэ. Ураг төрөл боллоо ч гээд цагаач иргэд чамайг уусгаж авдгаас биш хэзээ ч чамд уусан шингэхгүй. Эр ч эм ч, монголтой урагласан цагаач иргэдээс монгол үгийг монгол болтол сурсан хүн байхгүй, монгол зүрхтэй хүн бүр ч байхгүй.

Тэднээс гарсан эрлийз хурлийз хүүхдүүдээс монгол шиг монгол нь ховор. Дэмчигдонров вангийн доор Хөх монголын цэргийн түрүү байсан Ли Щөү Шинь эрлийз, эрлийз эрлийздээ эцэг нь хятад. Монголжин вангийн муухай зүстэй ганц охин бэрд мордох наснаас хэтэрсэн тул ван арга буюу ногоо тариулж байсан Шандун хятад Ли бөгтөрт богтлон өгчээ. Тэгээд Ли Щөү Шинь гарчээ. Ли Шөү Шинь нагацынхаа гар дээр танхай өсч, багаас дээрэм хулгай хийж явсаар Жан Цө Линий цэрэгт орж бага түрүүч болжээ. Тэр монгол эхээс гарсан атлаа монгол үг мэдэхгүй, монгол сэтгэлгүй эрлийз учраас хар цэргийг жолоодон Бавуужавын монгол цэргийг бүслэн цохиж Гаадаа мэйрэнийг буудан алсан аж.

Цагаач иргэд монгол орноо хөл тавьсан цагаасаа хойш хөрсөнд маань тариагаа тариад зогссонгүй, хүйсэнд маань ч үрээ цацахаар болсон юм. Тэдний анжисны хошуу зөвхөн монгол орны байгалийн атрыг төдийгүй бидний соёлын атар, оюуны атар, удмын атрыг ч хайр найргүй хагалбарлажээ. Удмын атар гэдэг нь монголтой цус хольсон явдлыг хэлж буй. Энэ нь тэдний нээн ашиглалтынх нь нэгэн чухал агуулга байж таарна. Тэд ирснээс хойш Монголын сайхан охид хөвгүүдийг үнэхээр “нээн ашиглаж” чадсан юм. Тэд нэгэн талаас бусдыг өвөртөө оруулан уусгаж хайлуулах, нөгөө талаас өөрийн цусаа эрлийзжүүлэн генээ сайжруулах зорилгоор монголтой ураг садан бололцох явдлыг эхлэн анхааралдаа авчээ.

Тэгээд “хялгасаар тэмээ хөтлөх” ухаанаар урьдаар ногоо авчирч өгөөд танил найз бололцоно, дараагаар нь хүүгээ чамд хөвгүүн таниулах, хүүг нь өөрийн хөвгүүн таних мэтийн давс усгүй хуурай харьцаа үүсгэнэ. Үүнийхээ суурин дээр давшуураад ураг садны шөл устай нойтон харьцаа байгуулна. Нэгэнт ураг садан болсон хойно өвөрт чинь, уутанд чинь гараа оруулахад амархан. Гэхдээ зөвхөн монголтой л бус харин аль ч үндэстэнтэй урагцах маш дуртай байдаг. Ингэвэл сая хүний газар толгой хавчуулахад хэлэх үгтэй болно. Тэдний энгийн тариачин хүртэл улс төр мэддэг учир ураг садан бололцож бусдыг уусган хайлуулах дуртай байдаг. Монголын эрхэм зэрэгтэй хүн ч улс төр дэмий мэддэггүй учир урхинд нь амархан унадаг. “Таван төрөл найралдах”, “монгол хятад нэгэн гэр” гэх зэрэг улс төрийн урианууд нь ч үүндээ зам зассан явдал юм.

“Цөөнх угсаатан”-ууд тэдэнтэй цус холих нь хайлагдан уусч мөхөл өөд очих эхлэл мөн.2000 онд би Өмнөд Азийн улс орнуудаар айлчлаад бичсэн аяны тэмдэглэлдээ Австралийн зэрлэг ноход гэрийн ноходтой цус хольсоор байгаад устахад хүрсэн явдлыг бичиглэсэн билээ. Дээр үеийн их талын захирагчид яг л Австралийн зэрлэг ноход шигээр суурин амьдралт “гэрийн ноход”-той цус хольсоор сураггүй болсон аж. Түүнээс хол өмнө Европ тивд амьдарч байсан балар эртний неандертал (Neanderthealensis) зэрэг угсаатнууд ч бусадтай цус хольсноос болоод алга болсныг археологичид судалгаагаар илрүүлжээ.

“...Удамшлаас нь харахад хоёр үндэстний дундаас гарсан хүүхэд эцгийнхээ удмын цус буюу генийг тэнцүү хувиар залгамжилдаг. Тухайлбал, монгол, хятад хоорондоо урагласнаар гарсан хүүхдийнх нь монгол цус буюу ген 50%-ийг л дахин хятадтай ураглавал тэднээс гарсан хүүхдийнх нь монгол цус буюу ген сая 25%-ийг нь л эзэлнэ. Тэр хүүхэд нь ахиад бас хятадтай ураглавал тэднээс гарсан хүүхдийнх нь монгол цус буюу ген зөвхөн 12,5%-ийг нь л эзлэх мэтээр хэдхэн үе сунамагцаа монгол хүн шаваргүй далайд орсон мэт сураггүй болно. Энэ нь нэлээд эрт үеийн барагцаалсан судалгааны дүн юм. Орчин үеийн шинжлэх ухааны шинэ илрүүлэлтээс үзвэл, хүүхдийн бие дэх генийн сангийн 70-90% нь бүр эхээсээ хамаарна гэж бий. Эх нь хятад бол хүүхэд нь ч хятадархуу хүн болно гэсэн үг. Хятадын үгэнд “ямар үр тарина тийм тариа ургана” гэдэг. Гэтэл газрын шим нь муу бол ямар үр тарьсан ч ургаж өгдөггүй. Давжаа гарсан тэр тарианаас ямар хураалт олох вэ? Үүгээр үзвэл монгол хүн хятад эхнэр авч, хятад эрд мордвол өвөө Маамын минь хэлдгээр чухам ч “яс харласан” явдал болно...”

Генийн хувьд устах нь үе солигдох мөчлөгөөр хэмжигддэг бол оюун ухаан, ухамсрын чадамж муудах нь үүнтэй адил түвшинд алдагддаг ажээ.

Монгол Улсын Оюуны Чадварын IQ төв, Ирээдүй Судлалын Нийгэмлэгийн тэргүүн, доктор, профессор, Монгол Улсын Гавьяат Багш Ц.Дэмбэрэл:

Судалгаагаар монгол гавал- тархи 1489 сс / cc-cubic centimeter / бол орос гавал-тархи 1315 сс хэмжээтэй гэдэг нь тогтоогджээ. Тэгэхээр орос монголын эрлийз хүний гавал-тархины хэмжээ 1402 сс болно. Энэ эрлийз хүн орос хүнээс 87 сс том, монгол хүнээс 87 сс бага тархитай аж. Монгол хүний гавал-тархины хэмжээ орос үндэстэнийхээс хавьгүй илүү гэдэг нь аль эрт Сталины үед тодорхой болсон юм. Тэр ч бүү хэл, жирийн монгол тархи Ленинийхээс 149 сс том билээ. / Лениний тархины хэмжээг Германы тархи судлаач О. Фогтын тогтоосноор 1340 гэж авав / . Монгол тархи Орос тархинаас 174 сс-р илүү. Yүнийг оросын ТӨР сайн мэдэж байсан нь лавтай. Тэд яавал монгол эрийн тархины тэр том хэмжээг орост импортлохов, үндэстэнийхээ оюуны генийн санг яавал ариусган ахиулахав гэдгийг бодсон л байж таараа. Тархи импортлох нь хамгийн ирээдүйтэй бизнес бөлгөө. Сталины зөвлөхүүд монгол эрийн том тархинаас аль болох олныг оросруу оруулж оронд нь семинталь үүлдрийн үнээ өгөх хэмжээний ухаан сийлж л таараа. Сийлээд хэрэгжүүлж байсан юм чинь.

БНХАУ-ын удирдагчдын дунд холоосоо монгол цусны хольцтой хүмүүс цөөн бус байсан гэх мэдээ бий. Улс орныг удирдахад өндөр IQ зайлшгүй чухалыг хятадууд нэн эртнээс мэддэг байсан. Маш эрт цагаас хятадад төрийн түшмэлээ МЕРИТ-р шалгаруулдаг, тэгэхдээ IQ үзүүлэлтийг эхэнд нь тавьдаг байжээ. Хятад ханз тогтоох нь цэвэр оюуны үйл бөгөөд тэр тусмаа гавлын багтаамжаас шууд хамаардаг.

Хүний гарвал зүйн ухаан нэлээд хөгжиж байгаа орны нэг бол Япон. Сумогоор дамжаад япон эмэгтэйчүүд манай тэнхээтэй эрчүүдийг гогдож эхэллээ,..япон хүний гавал-тархины хэмжээ 1318 сс аж, тэгэхээр монгол японы эрлийзийн гавал-тархины суурь хэмжээ 1404 сс болно. Япон хүнээс даруй 86 сс том тархитай энэ эрлийз залуу арван хэдэн жилийн дараа японы Сумогийн дэвжээг ёстой эзэгнэх биз, мэхний их дэлгүүр японоос төрж таарна. Цаашлаад Японы төрийг тэдгээр том тархитнууд эзэрхийлнэ. Ингэх нь Япон улсад л ашигтай. Ай хөөрхий,.. япон ухаан гэж энэ дээ.

Монгол охидууд гуулин эрчүүдийг даган хуйларч байна, зуугаар биш мянгаар тоологдоход хүрлээ. Гуулин хүний гавал-тархины хэмжээ 1368 орчим сс гэвэл гуулин монголын эрлийзийн тархины хэмжээ 1429 сс болов, ингэхээр БНСУ нь одоогийн гуулин хүнээс 60 сс-р илүү том тархитай шинэ иргэдтэй болж байгаа ажээ.

Нэгэн зүйл: Бидний монголчууд ер нь тун гэнэн, дэндүү гүндүүгүй. Даяарчлалын эринд ийм гэнэн байж таарахгүй ээ, бодолтой хөдлөх ёстой. Эс тэгвэл аюул хормой дор байна.

Монгол хүний гавал-тархины хэмжээ бусдыг дагуулахгүй том учраас бусад үндэстэнтэй эвцэлдсэн тохиолдолд бидэнд алдагдалтай, тэдэнд ашигтай. Ийм учраас монголчууд бид нухацтай бодох хэрэгтэй. Монгол гавал тархи дэлхийн аль ч үндэстэнтэй холилдоход тэргүүлэгч-чиглүүлэгч үүрэгтэй оролцож холилдсон үндэстэнийхээ гавлын багтаамжийг томсгож байна. Тэгэхээр монгол тархины энэ онцгой чанар бол хүн төрөлхтөний ирээдүйд монгол түмний минь оруулах их хувь нэмэр мөн. Монгол хүний аугаа бахархал. Гагцхүү тархи экспортлох нь хэр ирээдүйтэйг, даяарчлалын нөхцөлд бага үндэстэнд ямар ашиг тустайг үнэндээ бид мэдэхгүй.

Харин тархи импортлох нь бусад үндэстний хувьд хамгийн ирээдүйтэй бизнес юм. Хятадуудад 36 сс, Солонгосчуудад 60 сс, Япончуудад 86 сс, Оросуудад 87 сс, Харуудад 104 сс хэмжээний тархийг хэн бэлэглэж чадахав?, Зөвхөн монголчууд л үүнийг чадна..

Хүн л бол хүн, хүний ёс зүй өөр гэхчлэн өнөөдрийн уушиг хөөцөлдөж, сэтгэлгээний хомсдолдоо баригдан дэмий донгосох хэрэггүй ээ. Ухаармаар байна.

Нэгэн зүйл. Монголд байгаа эрлийзүүд ажил амьдралын хувьд тун ахицтай байх юм. Тэд зүс өнгөлөг төдийгүй тун хөдөлмөрч ажээ. Тэд монголчууд бидний залхуу мөртлөө атаач муу чанарыг гээсэн бололтой. Магадгүй монголчуудын энэ муу чанар л Та биднийг урагш нь гишгүүлдэггүй. Тэгэхээр энэ талаар тун нарийн судалж,..ямар чанарууд нь ямар хэмжээнд өвлөж, эс өвлөж байгааг илрүүлбэл, бас аль үндэстэнтэй цус холилдвол бидэнд илүү сайн нөлөөтэй болохыг мэдвэл,.. гэхчлэн дурдаад байвал хийх ажил мундахгүй... Бодоорой доо,.. МОНГОЛЧУУД АА... гэжээ.

Монгол хүн чухам яагаад хятадуудтай цус хольж үл болох тухай олон мянган жилийн туршид цэцэн мэргэн манай ард түмний ажиглаж тогтоосон нэгэн зүйл, бодит үнэнийг өгүүлсү:

1. Монгол үхэр ба сарлаг хоёрын дундаас “хайнаг” төрөх бөгөөд хайнаг нь бие гадар сайхан, хөрслөг том, бяр чадал ихтэй байдаг. Гэхдээ монголчууд “хайнаг”-аар бух тавьдаггүй. Үүнтэй адилаар монгол хятад хоёрын дундаас “эрлийз” төрөх бөгөөд ихэвчлэн бие бялдраар өндөр том, царай зүс сайхан байдаг.
2. Монгол үхэр ба хайнаг хоёрын дундаас “ортоом” гэгч тугал төрөх бөгөөд “ортоом” нь бие бялдраар том байж болох ч ашиг шим муу, усан нүдтэй, ган зудад тэсвэр муутай. Харин монгол хүн ба хятадын “эрлийз” хоёрын дундаас “хурлийз” хүүхэд төрөх бөгөөд “хурлийз” нь “ортоом” үхэртэй нэгэн адил бие бялдраар том, жижиг, янз янзын байж болох ч давхраагүй бүлцгэр, галгүй усан нүдтэй, бие эрхтний хувьд хэлбэр галбир муу, нуруу бөгтөр цөөцөгнүүр явдалтай, бор хар, эсвэл цонхигор царайтай, хүн мөс чанараар муу гэдэг.
3. Монгол үхэр хийгээд ортоом хоёрын дундаас “доль” гэгч үхэр гарах ба “доль” нь биеэр давжаа, ашиг шим үр төлгүй, ган зудад тэсвэргүй байдаг. Харин монгол хүн хийгээд хятадын “хурлийз” хоёрын дундаас “хунхууз” гэгч гарах бөгөөд “хунхууз” нь бие бялдраар ихэвчлэн давжаа, царай муутай, цонхигор, сул дорой, өвчин эмгэгт нэрвэгдэмтгий, галгүй усан нүдтэй, үр хүүхэд цөөн, нас богино, хятад талдаа маш их элэгтэй.
4. Монгол үхэр хийгээд “доль” хоёрын дундаас “усан гүзээ” гэгч үхэр гарах ба “усан гүзээ” нь ихэнх тохиолдолд мал болдоггүй, эсвэл 1-ээс 2 насандаа үхдэг, үр төлгүй, үр төл гаравч мал болох нь бараг үгүй. Харин монгол хүн хийгээд хятадын “хунхууз” хоёрын дундаас “шоохууз” гэгч гарах ба “шоохууз” нь хүн болох нь цөөн, хүн болж өсөн торнилоо ч бие эрхтний ямар нэг согогтой, хятад хүнийг бүх зүйл дээр улайран зөвтгөж дэмжинэ. Эмэгтэй “шоохууз” нь хүүхэд гаргадаггүй, гарсан ч амьдрах чадвар багатай, эрэгтэй “шоохууз” нь ихэвчлэн үргүй байдаг (илжиг морины дундаас гарсан луус үржих чадвар байдаггүйтэй адилхан).Ийм байдлаар монгол хүн хятадтай цус холилдвол 4-5 дахь үеийн дараа үр удам нь тасардаг жамтай ажээ.

Монголчуудын оюун ухааны цараа их, мэдлэг гүн учир эртнээс хятадтай гэр бүл болох, удмаа устгах аюулаас ямагт сэрэмжилж байсныг батлах баримт бишгүй. Нүүдэлчид соёлын асар арвин нөөцтэй ч түүнээ нанхиадууд шиг ширхэгчлэн цаасан дээр буулгаж байсангүй. Учрыг үл ухна. Гэхдээ амнаас ам дамжих буюу буурал аав, эмээгээс, ээж ааваасаа өвлөн сонсож мэдэн хожим үр хүүхэддээ ч уламжлан сургаж үлдээдэг захиас, сургааль, домог, үлгэр зэрэгт тодорхой сегмэнттэйгээр үлддэг адил Хятад удамтай хүнийг удмаар нь, нэр зүс, нутаг хошуугаар нь танин, сэрэмжилж жигшиж иржээ. Үүгээр ч үл барам эрлийзүүдийг антомийн хэв шинжээр нь хүртэл ялгаж таних чадвар өвлөгдсөн гэхэд хилсдэхгүй. Хятад хүнд яснаасаа дургүй цэвэр Монгол хүн эрлийз, хурлийз, хунхууз, шоохуузыг хараад л эвгүй мэдрэмж төрдгийг нуух юун.

Хятадын эрлийз, хунхууз, шоохуузын ерөнхий шинж нь:

1. Биеийн хэмжээ хэт намхан эсвэл хэт өндөр, хэлбэр галбиргүй, алхах гишгэх нь бээцэгнүүр. Нүд сүүмгэр, хамар жижиг,шүд орсгой. Царай төрх нь гажиг, хүйтэн цэвдэг, маанаг.

2. Хувиа хичээгч, харамч, долдой, худалч, хутган үймүүлэгч, хулгайч зан чанартай. Хэлэх ярих нь чиг баримжаагүй, сэтгэлгээний доройтолтой. Бусдын чин сэтгэлээс зөвлөх, чиглүүлэхийг үл тоон өөрийн анхны бодсондоо муйхарлан итгэхийн сацуу зөрүүдлэн дайрагч. Бусдыг өрөвдөх, хайрлахыг үл мэдэгч, тачаал, шунал, омтгойрохын дон шүгэлсэн байх. Хэрцгий авир, хэмжээлшгүй мууг үйлдэхийг юман чинээнд тоохгүй.

3. Гурав дахь үе дээрээс Монгол хүний үндсэн чанар бүрмөсөн алдагдаж, ойрын төрөл, ах дүүстэйгээ ч нөхцөх, хөдөлмөрлөх ухамсаргүй, оюун ухааны хомсдолтой, генийн чадамжгүй болох. Өөрөөсөө санаачлага гаргах, бүтээлч сэтгэлгээгүй, бусдын хэлснээр үргэлж үйлдэл хийх нь сармагчин лугаа төстэй болох.

Нэгэн аймгийн сумд хятадын эрлийзүүд хэд хэд байх ба тэднийг удам угсаагаар нь, нуудгай, шуудгайгаар нь нутгийнхан андахгүй. Гэхдээ хүн ам цөөн, цөлх, хэнэггүйгээс эрлийзүүдтэй гэрлэсэн, эрэгтэй, эмэгтэйчүүдээс, хунхууз, шоохууз олноор цувах. Ухамсар сул, оюун мунхаг тэд юуны урьд нохой гахай шиг эвцэлдэх дон шүгэлнэ. Бүр эцэг эхийн ойрын төрөл садантайгаа ураглан суух. Хэлж анхааруулсан хэнийг ч үзэн ядах ба энэ тухайд удмаа устахаас айн хориглосон эцгийгээ ч занчин гэмтээх энүүхэнд. Заримаас нь үр хүүхэд тун цөөн ч царай төрх, явдал суудал, үйл ажил нь Монгол хүнээс тэс өөр, ярдаг, харамч, хэрцгий, ховч, хутгагч, хулгайч, бузарлагч гээд элдэв ёр шүгэлсэн байдаг.

Монгол эхчүүд, эмэгтэйчүүд хятадын цус холилдсон хүний үр хүүхэдтэй, хятадын эрлийз хурлийзуудтай гэр бүл болох, тэдний үр хүүхдийг төрүүлэх, ураг төрлийн холбоо тогтоохыг машид цээрлэн сэжиглэж ирсэн тэнгэрийн гэрээс буй тулд болгоомжилбол зохистой. Ерөөсөө монголчуудын удмыг таслах холимог цустнууд олшрох тусам хүн ам маань олигтой өсч гавилгүй удмын чанар улам муудна.

Д.ЭНХБАТ