Манайх шиг улс төрийн тогтолцоо хямарсан оронд бол улс төрч нараас ёс суртахууны хэм хэмжээг жишиж ойлгох нь бүү хэл заль мэх, худал хулгайн жишиг тэд болчих гээд байх шиг. Гэтэл бусад орнуудад улс төрч нар боловсрол мэдлэг, соёл, ухамсарын түүчээлэгчид байх жишээ бий. Шинжлэх ухааны нотлогдсон мэдлэг, үнэн мэдээлэлд тулгуурлан улс орон, ард түмнээ зөв, оновчтой удирдаж хөгжил, дэвшилд хүргэхийг чин сэтгэлээсээ хүсдэг, тэр хүслээ биелүүлж чадах түвшний мэдлэг, боловсролтой, ардчилсан үзэл, ухамсартай бие хүнийг улс төрч гэдэг. Ийм хүн өөрийгөө бүрэн золиослоод ч болов ард түмэн, эх орноо өөд нь татахыг хичээдэг.

Энэтхэг улсад төрийн хяналтан дор байх аливаа ашиг олон аж ахуйн үйл ажиллагаа явуулдаг этгээдийг сонгуульт албан тушаал нэр дэвших эрхийг хязгаарладаг. Унгарт шүүхийн шийдвэрээр төрийн алба хаах эрх нь хаагдсан эсхүл авилга албан тушаалын хэргээр урьд нь ял шийтгэгдэж байсан хүмүүс аливаа улс төрийн сонгуульт албан тушаалд нэр дэвшихийг хориглодог. Харин Иранд ёс зүйгүй үйлдэл гаргасан албан тушаалтан шууд ажлаасаа халагдаж ахиж нэр дэвших эрхгүй болдог ажээ.

Мөн үүнтэй адил төстэй олон практикт авилга албан тушаалын гэмт хэрэгт нэр холбогдсон, баримтаар нотлогдсон, ял шийтгэгдсэн, шүүхээр гэм буруутай нь тогтоогдсон бол нийтийн албанд ажиллах эрхгүй байдаг. Мөн улс төрчид өөрийн хувийн хандлагаараа аливаа асуудалд хүчтэй байр суурь илэрхийлэх нь тухайн албан тушаалтаны боловсрол ёс зүйн хэм хэмжээнээс шууд хамаардаг учраас популист явцуу мэдэгдлүүдээс сүүлийн үед улс төрчид ихээхэн болгоомжлох болжээ.

Бусдын нэр хүндэд халдаж, гүтгэлгийн шинжтэй, баримтгүй мэдээлэл буюу ялангуяа хувь улс төрч өрсөлдөгчөө гутаах зорилгоор мэдээлэл хийсэн бол эргээд уг асуудалдаа хуулийн хариуцлага хүлээдэг жишиг ч тогтоод уджээ.

Энэ бол улс төрийн соёл төдийгүй хувь хүний төлөвшил, ёс суртахуунлаг байдалтай нь ч шууд холбоотой юм. Монголын зарим улс төрчид буюу эрх баригч намын хоёр гурван нэр бүхий улс төрчид заримдаа хэт гүтгэлгийн шинжтэй явцуу мэдэгдэл үе үе ганцхан цэгт төвлөрүүлэн дуу нэгтэй хийх болсон нь ямар нэг бохир тогтолцоогоо хамгаалж үлдэх гэсэн сүүлчийн найдвар нь монголчуудын хамгийн дургүй хэлбэр болох “ул шагайх” болсон мэт. Хэн нэгний эсвэл ямар нэг бүлэглэлийн заавраар зохион байгуулалттай гүтгэлгийн шинжтэй мэдэгдэл хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл ашиглан дуу нэгтэй нэвтрүүлж, үүнд нь хуул хяналтынхан ч яах учраа бүрэн гүйцэт олохгүй самгардах нь эргээд жинхэнэ хулгайчид нүхээ малтаж, нүгэлээ далдлах боломж олгосоор иржээ.