Шударга бус шүүгчдийн олон жишээгээр Монголд шүүхийн үйл ажиллагааг эергээр дүгнэх боломжгүйдлээ. УИХ-аас 2016 онд шүүгчийн орон тоог 699 байхаар тогтоосон боловч өнөөдөр анхан шатны шүүхэд 393, давж заалдах шатны шүүхэд 103, хяналтын шатны шүүхэд 23 нийт 519 шүүгч ажиллаж байна. "Шүүх эрх мэдлийн гол тулгуур зарчим бол үндсэн хуульд заагдсан иргэний шударга шүүхээр шүүлгэх эрхийн баталгааг хангаж, хууль дээдлэх ёсыг чанад дагаж мөрдөх явдал юм.

Гэтэл шүүх эрх мэдлийн нэр хүнд унаж олон нийт шүүхийн шударга байдалд эргэлзэж, итгэл алдарч эхэлсэн нь эрхзүйт төр, хууль дээдлэх зарчим алдагдах, ноцтой үр дагаварт хүрэх магадлал улам их болжээ.

Ялангуяа эрх мэдэлтэнд өөрөөр ханддаг, тэдэнд үйлчилдэг, захиалгаар ажилладаг шүүх байгууллага Монголд улам тод ажиглагдах болсон нь сүүлийн үед олон нийтэд үг хэл үзэл бодлоо илэрхийлсэн хүмүүст шүүх шударга бус гэмээр шийтгэл оногдуулж, харин эрх мэдэл албан тушаалтнуудын хэргийг удаашруулах, замхруулахдаа гаршсан байгаа нь туйлын эмгэнэлтэй хэрэг мөн.

Саяхан улсын хэмжээнд иргэдийн шүүхэд хандах байдлыг судалж үзэхэд Монголчуудын дөнгөж 28 хувь нь шүүхэд очсон тохиолдолд асуудлаа шударгаар шийдүүлж чадна гэж итгэдэг гэсэн байна. Гэтэл үүний эсрэгээр 85 хувь нь шүүх хөрөнгө чинээ, төрийн албан тушаал, садан төрлийн болон найз нөхдийн холбоо, компани уу, хувь хүн үү гэдгийг харж шийдвэр гаргадаг гэж үзжээ. Мөн үүнтэй адилаар 75 хувь нь шүүхийн шийдвэр улс төрийн нөхцөл байдлыг харгалзан үзэх, шүүгчийн хувийн ашиг сонирхол, төрийн албан тушаалтан зэргийн нөлөөлөлд ордог гэжээ.