Ард түмэн амьдрахын тулд хөдөлмөрлөж олсон цалин орлогоороо өргөн хэрэглээний хүнс, бараа худалдаж авахын тулд төлөх мөнгийг үнэ гэдэг. Үүнийг эхлээд “үнэ судлаач” УИХ-ын гишүүд зөв ойлгосон бол захаар явж зураг даруулах бус Засгийн газар ард түмний төлөөллийн хувьд шаардлага хүргүүлэх байв. Гэвч амьдрал мэдэхгүйгээ батлах мэт янз бүрийн мэдэгдэл хийж өөрсдийнхөө байр байдалд ганхаа, гацаа, түгжээ, төвөг болсоор.

Нийслэлийн статистикийн газрын мэдээгээр 2023 оны 4-р сараас 5-р сарын 1 хүртэлх байдлаар үхрийн мах 1000 төгрөгөөр, хүнсний ногооны үнэ 900 төгрөгөөр, өндөг 100-200 төгрөгөөр тус тус үнэ нь нэмэгджээ.

Харин нэр бүхий УИХ-ын гишүүд үнийн өсөлтийг судлахаар зах худалдааны төвүүдэд гэгээн дүрээ харуулах үед түмний бухимдал дээд цэгтээ хүрсэн нь дараах шалтгаантай бололтой.

1. Ойрын 7 орчим жил үнийн өсөлт, төгрөгийн ханшийн уналт эдийн засагт ноцтой хор уршиг дагуулж, яран дээр шарх болсон дайн, ковидын нөлөөгөөр олон жижиг үйлдвэр, бизнесүүд хаалгаа барьж импортын хамааралтай Монгол улс бие даасан үйлдвэрлэл, экспортын бүтээгдэхүүнгүйгээс өр зээл, татварын дарамтад шахамдуулан чөлөөт зах зээлийн хоолой боомилогдож байна. Төрийн оновчтой түргэн шуурхай, богино хугацааны стратеги төлөвлөгөө хэрэгжүүлсэн зарим орнууд асар богино хугацаанд эдийн засгаа сэргээгээд зогсохгүй байдалд дүн шинжилгээ хийх замаар шинэ арга туршлагаар ажиллаж эхэллээ. Гэвч Монголын төр дэх авлигалын хараал хараахан арилаагүй ба өдөр бүр хөлсөө дуслуулах ард түмэн гадагшаа дүрвэхийг илүүд үзэх боллоо.
2. Эдийн засгийн 4 жилийн өмнөх макро түвшний уналт циклээрээ одоо л микро түвшиндээ бууж хүмүүсийн амьдрал ахуйд нөлөөлөх хор хөнөөл улам нэмэгдэж байна. Хүүхдийн 100 мянган төгрөгөөс хамааралтай нийт өрхийн тоо бодит дүнгээрээ 91 хувьтайг Засгийн газар өөрөө тогтоочихсон. Энэ бол халамжийн нийгэм төгс утгаараа бий болсныг харуулж байгаа хэрэг. Гэтэл ийм үед өнгөрсөн борооны хойноос цув нөмрөв гэгчээр сонгуулийн сураг чимээнээр гэнэтхэн гишүүд зах худалдааны төвүүдээр хэд гурваараа үзэгдэж Монголчуудын хэллэгээр “тавлаж, тохуурхах” янз үзүүлсэн нь нийгмийн сүлжээний халуун сэдэв, бухимдах төрд дургүйцэх үндэс болж байна.
3. Гал дээр шар тос нэмэв гэхчлэнгээр үнийн өсөлтийг аажуудаж судлах дүр үзүүлж явцгүй популист хандлага гаргасан гишүүдийн шуугиан намжаагүй байтал зарим нь “сардаа 200 мянган төгрөгөөр хүнсээ авдаг, хүнсэндээ хэдэн төгрөг зарцуулдгаа мэдэхгүй...” гэх зэргээр сэтгүүлчдийн асуултад хальт мөлт хариулж Монголд бий болсон тэгш бус байдлын жишээг биеэрээ нотлох. Эл үзэгдлийг гишүүдийн санамсар болгоомжгүй “хэл халтиралт” гэж үзэж болох ч үнэндээ бодит байдал дээр 200 мянган төгрөгөөр 5 өдрийн хүнс авах ч хэцүү. ҮХНӨ Сонгуулийн хууль, намын тухай хууль зэрэгцэн эрх баригчид улс төрийн шинжтэй үйл явдлуудын араас эрчимтэй хөөцөлдөхөд далимаар нь авлигалын асуудал шүүх дээр хуучран, ард түмний амьдрал ахуй дэлгүүрийн лангуун дээр өрийн дэвтэр болон зузаарч байна.