Сонгууль ойртоод эрх баригчдын аархал багтаж ядан тойрог усалдаг аргыг улс орны чухал салбарт хүртэл хэрэглэж багш мэргэжлийг үнэгүйдүүлэх магадлалтай шийдвэрийг гаргахаар чих дэлсэв. Товчхондоо багш мэргэжлээр сурч, мэргэжил дээшлүүлэхэд зардлыг нь төр даах уг нь муугүй гаргалгаа ч менежментээ зөв хийхгүй бол эдийн засаг сул учраас багш мэргэжлээр суралцах элсэгчдийн тоо ихсэж их сургуулиуд нь ачааллаа дийлэхгүй болохын зэрэгцээ бусад олон хортой үр дагаврууд гарна.

Үнэгүй боловсрол нийгэмд хэт их эрэлт үүсгэснээр их сургуулиудын төлбөр тэнгэрт хадаж үнийн өсөлт, өрийн дарамтад эдийн засаг элгээрээ хэвтэх шахаж байгаа өнөө үед ганцхан мэргэжлийг үнэгүй болгочихоор бүгд шахам багш болохоор хошуурахгүй гэх баталгаа байхгүй бөгөөд ЕБС төгсөж буй хүүхдүүд мэргэжлээ сонгохдоо өрх гэр бүлийнхээ санхүүг бодоод үнэгүй мэргэжил сонгож сурах улмаар өөрийн хүсэл мөрөөдлөө бус их сургууль л төгсөж ажлын байртай болж сэхээтэн давхаргад шилжиж л байвал болоо гэх хандлагаас үүдэн дургүйд хүчгүй гэгчээр хүсэл сонирхолгүй мэргэжлээрээ үнэгүйд дулдуйдан элсэж улмаар их сургуульдаа бүрэн сурч чадалгүй түмний олон үрс цаг хугацаа, хайран сайхан амьдралаа үрэн таран хийхгүй гэсэн баталгаа байхгүй.

Мэргэжил сонголтын судалгаанд:

“Суралцагч өөрийн сонирхсон, хүссэн мэргэжлийн талаар мэдлэгтэй байх, судлан шинжлэх, эрэл хайгуул хийх, зочин төлөөлөгч болон албан газар, байгууллагатай хамтран ажиллах, харилцан ярилцах нь мэргэжлийн чиг баримжаа олоход ихээхэн тустай Дунд сургууль төгсөгчид их, дээд сургуулийн нэр хүнд, сургуулийн орчин, тэтгэлэг, эцэг, эхийн нөлөөллөөр мэргэжлээ сонгож байна.

Мэргэжил сонголтыг хийхдээ өөрийн хүсэж сонгосон мэргэжил гэж хариулсан боловч “би”-д буюу өөрийн сонирхол, хэрэгцээ, төрмөл авьяас чадвар, зан төлөв, сэтгэцийн онцлогт тохируулан сонгодоггүй бусдын амжилтыг өөртөө төлөөлүүлэн сонголтоо хийдэг болох нь харагдлаа. Тухайлбал: “Миний ээж багш учраас...”, “ Миний өвөө бага ангийн сайн багш байсан гэж хүмүүс ярьдаг байсан.

Тиймээс би багш болохоор шийдсэн.”, “Манай бага ангийн багш сайн багш байсан” гэх зэргээр хариулж байгаа нь өөрийн сонирхол мөн үү? гэсэн асуулт гарч ирж байгаа юм.” https://lavai.msue.edu.mn/ppapers/14-LAV-014.pdf Тиймээс яаран сандран сонгуулийн пи ар гэмээр хуумгай шийдвэр гаргахын оронд үндэсний хэмжээний хүний нөөцийн судалгаа, бодлого, стратеги хийж хэрэгжүүлэх шаардлагатай. Ард түмнийг амьжиргаа сулаар нь далимдуулж хүн бүхэн багш бол гэдэг бүдүүлэг коммунист тулгалт хийж болохгүй.

Д.Энхбат