Осол гэмтлээс урьдчилан сэргийлж хотын төв хэсгийн замын голоор суурилуулж буй шар өнгийн хайс хашлага сүүлийн хэдэн өдөр анхаарлын төвд байна. Шоронжсон монгол боллоо гэж иргэд бухимдаж байхад биднээр хийлгэсэнгүй, хятадаас импортолж их хэмжээний мөнгө салхинд хийсгэлээ гэж үйлдвэрлэгчид гомдоллож эхлэв.

Өчигдөр өглөө л гэхэд нэгэн иргэд фэйсбүүк хуудастаа бичихдээ “За өнөөх хийгээд байгаа хашаа чинь.Үндсэн үнэ нь 88 юань.Хэд болж орж ирсэн болдоо. Хашааны урт 3,1метр. Нийслэлд 5000 метр газарт 700 саяаар байрлуулсан гэж байна. 100 саяд л 5000 метр байтугай л авмаар юм байна.Бид тэнэг тэнэг гэхэд иймхэн юмыг олоод авах чадалтайгаа л байна. Манай санхүү эдийн засагчид тооцоог нь гаргаарай. За болъе 1000 хүн энэ хашааг хийг. 30 хоногт. Өдрийн 50000 цалин өгье. Тээврийн зардалаа бас нэмье. Тэгээд ч тэр 700 сая нь өшөө үлдээд байх юм. Тайлангаа яаж тавихийг нь хармаар санагдаад байна. Уул нь монголчууд хийчих л эд шүү дээ. Заавал хужаад хөрөнгө оруулах хэрэг байсан ч юмуудаа. Бас л нэг мөнгө идэх арга.” Гэсэн байв.

Үүний дараахан Монголын зохион бүтээгчдийн холбооноос мөн л өнөөх хайсны асуудлаар мэдээлэл хийв. Тэдний хэлж буйгаар уг хашаа, хайсыг дотооддоо 200 сая төгрөгийн өртгөөр хийх боломжтой байсан гэв. Монголын зохион бүтээгчдийн холбооны гүйцэтгэх захирал С.Шагдаржав “Татвар төлөгчдийн мөнгөөр үндэсний үйлдвэрлэгчдээ дэмжихгүй гадны орнуудыг баяжуулж байгаа нь хууль бус хэрэг. Иймээс татварын мөнгийг үрэн таран хийж буй энэ үйлдлийг зогсоон хууль зөрчсөн этгээдүүдэд хариуцлага тооцохыг Нийслэлийн засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч С.Амарсайханаас шаардаж байна. ” гэлээ.

-Г.БИЛГҮҮН: ТЕНДЭР НЭГ САР ЗАРЛАГДАХАД НЭГ Л КОМПАНИ ХАНДСАН-

Тиймээс манай сайт тэнцвэрт мэдээлэл хүргэх үүднээс уг хайс хашлагыг суурилуулах ажлыг хариуцан ажиллаж байгаа Нийслэлийн захирагчийн ажлын албаны Тохижилт хог хаягдал удирдлагын хэлтсиин мэргэжилтэн Г.Билгүүнтэй ярилцлаа. Түүний хэлж буйгаар шар хайсыг нэг метрийг нь 158 мянгаар буюу 4820 метрийг БНХАУ-аас импортолжээ. Тодруулбал 766 сая төгрөгөөр оруулж ирээд 38,5 сая төгрөгөөр нийслэлийн замуудад суурилуулсан байна.

-Хайс хашлага оруулж ирэх энэ ажлыг хэн анх санаачилсан юм бэ?

-Тээврийн цагдаагийн газрын хүсэлтийн дагуу С.Батболд хотын дарга байхдаа буюу 2018 оны А1041 гэдэг захирамжаар Энэ хайс хашлагыг авах захирамж гаргасан. Үүний дагуу төрийн болон орон нутгийн өмчөөр бараа, ажил үйлчилгээ худалдан авах хуулийн дагуу нээлттэй тендэр зарласан. Нээлттэй тендэр гэдэг маань өчигдөр мэдээлэл хийсэн хүмүүсийн яриад байгаа дотоодын үйлдвэрлэгчид ч оролцох боломжтой гэсэн үг. Ингээд нэг сар орчим хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр зарласан нээлттэй тендэрт ганцхан компани хүсэлт ирүүлж, оролцохоо илэрхийлсэн. Ингээд уг компани тендэрийг авч ажлаа гүйцэтгэсэн.

-Ямар нэртэй компани юм бэ. Энэ компани дотооддоо хайс хашлага хийдэг компани биш байсан юм уу. Яагаад хятадаас импортолж байгаа юм?

-“Даян байгаль” нэртэй монгол компани шалгарсан. Тэр компани дотооддоо үйлдвэрлэнэ үү, Хятадаас импортлоно уу өөрсдийнх нь дур. Төсвөө өөрсдөө хийгээд, тэр компанид аль нь илүү боломжтой байна гэдэг талаа л харна гэсэн үг. Түүнээс биш бид аль нэг компани дээр очоод энэ ажлыг хийгээд өгөөч гэж гуйвал энэ ашиг сонирхлын зөрчил болно. Хүмүүс үндэсний үйлдвэрлэлийг зориуд хаасан мэтээр яриад байна. Бид нээлттэй тендэр зарлаж үндэсний үйлдвэрлэгчдэд боломж олгосон гэдгээ дахин хэлье. Компаниуд маань өөрсдөө асууж сураглаад оролцох эрх нь нээлтэй байсан. Сонингууд болон цахимаар тендэрийн зар нэг сар явсан.

-Өмнөх цагаан хайс ямар үнэтэй оруулж ирсэн юм бэ?

-Хуучин цагаан өнгийн М хэлбэрийн хайс тавьдаг байсан. Энэ хайсыг хуучин Авто зам хөгжлийн газар байхдаа метрийг нь 140 мянгаар нийлүүлдэг байсан. Гэхдээ С.Батболд дарга энэ 140 мянган төгрөгийн үнэтэй хайс өнгө үзэмжгүй, зэврээд, эвдрээд байна. Тэгэхээр сайн чанартай хайс авах шаардлагатай байна гэдэг үүднээс захирагчийн ажлын албанаас хоёр хүнийг төлөөлүүлээд Хятад руу явуулсан. Ингээд 4-5 үйлдвэрийн үйл ажиллагаатай танилцсан. Ямар нь ямар үнэтэй, яагаад зарим нь хямдхан, зарим нь үннэтэй байгааг судлаад таван янзын үнэ хотын даргад танилцуулсан. Гэхдээ тендэр зарлахаас өмнө явж үнийг нь судалсан гэсэн үг. Бид Солонгос руу ч бас явж үнэ судалсан.

-Одоогийн шар хайс тэгвэл хэр чанартай юм бэ?

-Бидний одоо авчирсан байгаа шар өнгийн хайс бол дунд зэргийн үнэтэй хайс. Хайсных нь өөрийнх нь үнэ нь нэг метр нь 130 мянга. Энэ үнэ дээр хятад дотроо тээвэр, наашаа гаалийн татвар, Улаанбаатар хүртэл тээвэр, НӨАТ гэх мэтчилэн үнэ нэмэгдэж орж ирж байгааг ерөөсөө тооцоолохгүй байна. Улс өөрөө авч байгаа юм чинь гаалийн татвар төлөхгүй биз дээ гэх хүмүүс ч байна билээ. Энэ бол хуулийнхаа дагуу тендэр зарлаад шалгарсан байгууллагын хийж гүйцэтгэсэн ажил. Энэ хайс нь цайраар хийсэн, зэвэрдэггүй, будаг нь чанартай. Нэг жилийн баталгааг тухайн компани өгсөн. Арван жилийн насжилттай. Гадны нөлөөтэй бусаар эвдэрвэл тухайн компани өөрөө засч янзалж, нөхөн сэргээх юмуу шинээр суурилуулж өгнө гэсэн гэрээтэй.

-Хятадын Алибаба сайт дээр энэ хайс хашлагыг 88 юанын үнэтэй байна гэсэн мэдээлэл сошиал орчинд тараад байна. Үүнийг харсан уу?

-Алибаба сайт руу та өөрөө орж үзсэн үү. Орж үзвэл тэр сайт дээр хайс хашлага 88-600 юань хүртэл өөр өөр үнэтэй байгаа. Ямар хийц, материалтай вэ гэдгээсээ чанар, үнэ нь ялгаатай. Фэйсбүүкт пост бичсэн хүн хамгийн хямд, чанаргүй хайсны үнийг нь бичээд тавьсан байна билээ. Бид хамгийн дээд үнийн саналыг хотын даргад танилцуулсан ч төсөв мөнгө байхгүй гэх шалтгаанаар татгалзсан.

-Яг хэдэн метр хайс хашлага хэдэн төгрөгөөр оруулж ирсэн юм бэ?

-Тээврийн цагдаагийн албанаас осол гэмтлээс сэргийлэх зорилгоор 21 байршилд 9705 метр хайс шаардлагатай байна гэсэн хүсэлт ирсэн. Энэ асуудлыг Тээврийн цагдаагийн газрын холбогдох удирдлагууд, Нийслэлийн авто зам хөгжлийн газар, Улаанбаатар зам засвар арчлалтын газар бүгд суугаад эрэмбэлсэн. Аль нь нэн шаардлагатай, хаана хүний ам нас, эрүүл мэндэд хор хохирол учруулаад байгаа юм тэр хэсэгт нь хайс хашлага тавъя гэж ярилцсан. Ингээд 5457 метр газарт нь тавихаар шийдвэр гаргасан. Тэгээд орж ирсэн хайс маань 4820 байгаа учраас боломж бололцоотой газраа тавьж байна.

-Монголд хайс хашлага хийдэг компани байгаа биз дээ?

-Төмөр хийцүүд нийлүүлдэг компаниуд байгаа. Өчигдөр хэвлэлийн хурал хийж байсан хүмүүсийг харсан. Тэд сандал, хогийн сав нийлүүлэх гэхээр авдаггүй гэж ярьж байсан. Яг Монгол үйлдвэрлэгчдээсээ авъя гэхээр гадаадаас авснаас хамаагүй үнэтэй байдаг. Тэгсэн хэрнээ та нар биднийг дэмжсэнгүй гэсэн юм ярьдаг. Харин үүний оронд өөрсдөө өрсөлдөх чадвараа нэмэгдүүлээд, үнээ уян хатан болгох хэрэгтэй шүү дээ. Жишээ нь энэ хайс хашлаганы цайран түрхлэгийг манайхан хийж чадах уу, зэврэлтээс хамгаалах будгийг нь хийж чадах болов уу. Манай монгол компаниудын хийж байгаа хашаануудыг та очоод хараарай. Дандаа хар өнгөөрөө л байгаа. Эсвэл төмрийн будгаар будчихсан. Үүгээрээ дотоодын компаниудаа үгүйсгэх гэсэнгүй. Гэхдээ өөрсдөө өрсөлдөх чадвараа сайжруулаад энэ тендэрт оролцох боломж нь та нарт нээлттэй байсан шүү. Тендэрт оролцоогүй байж өнөөдөр бид 200 саяар хийх байсан юм гэж яриад байж болохгүй. Сүүлдээ ажил хийж байгаа төрийн албан хаагчид бид хэцүү байдалд орж байна. Хулгай хийж, худал хэлж, авлига авчихсан юм шиг их эвгүй байна. Зүгээр ажлаа хийж байгаа бид сэтгэл санааны хувьд ч хэцүү. Би л гэхэд хэдэн өдөр шөнөөр ажиллаж, хайс суурилуулалтад хяналт тавьж байгаад ороод ирэхэд л хийсэн ажлыг маань ингээд үгүйсгэсэн байх юм. Ямар ашиг сонирхол яваад байдаг юм бүү мэд.