С.Зориг агсныг хөнөөсөн хэргээр гурван шатны шүүхээс яллаад буй Т.Чимгээ, Б.Содномдаржаа нарыг эрүүдэн шүүсэн гэх үндэслэлээр ТЕГ-ын дарга асан, хошууч генерал Б.Хурц нарыг шалгаж эхэлсэн.

ЦЕГ-ын Тусгай субъектыг шалгах хэлтсээс ТЕГ-ын дарга асан, хошууч генерал Б.Хурцтай хамт ТЕГ-ын нууцын зэрэглэлтэй мөрдөгч Ж.Мөнхгал, С.Баяр, О.Бархасбадь, О.Бямбажав, Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх ерөнхий газрын хоёр ажилтан зэрэг есөн хүнийг шалгаж дуусжээ. Хэргийг Нийслэлийн прокуророос яллах дүгнэлт үйлдэн Төв аймгийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд шилжүүлсэн.

Тэгвэл Б.Хурц нарт холбогдох гэм буруугийн шүүх хурал өнөөдөр буюу долдугаар сарын 23-ны 10.00 цагт эхэлнэ. Эл хэрэгт яллагдагчаар татагдсан есөн хүний гурав нь өмгөөллийн үйлчилгээ үзүүлж буй өмгөөлөгч Г.Батбаяртай ярилцсанаа хүргэж байна.

-Шүүх хурал өнөөдөр болох нь. Та хэн хэний өмгөөлөгчөөр оролцох вэ?

-Маш нууцын зэрэглэлтэй хэрэг. Төрийн болон албаны нууцын тухай хуулийн 17.1.2-т заагдсан гэмт хэрэг. 20 жилийн турш нууцалж байх ёстой. Тэгэхээр хамаа намаагүй хэргийн оролцогч нарыг тэр нь энэ нь гэж хэлээд байх боломжгүй. Би энэ хэргийн хувьд холбогдон шалгагдаж байгаа есөн хүний хоёр гурвынх нь өмгөөлөгчөөр ажиллаж байгаа. Энэ хэргийг нууцалчихсан болохоор их төвөгтэй. Тухайн хүмүүсийн эрх, эрх чөлөөг хамгаалах боломж хязгаарлагдчихаж байгаа юм. Жишээлбэл хавтаст хэргийн материалтай нь танилцахад хүртэл гар утас байтугай тэмдэглэл хийх бал цаас ч өгдөггүй. Тэгэхээр тэр олон зуун хавтаст хэргийг зөвхөн толгойдоо л хадгалж авах нөхцөл байдал дунд ажиллаж байна. Тиймээс энэ хэргийг нууцлалаас нь гаргаж өгөөч гэх хүсэлтийг өнөөдөр шүүх хуралдаан дээр гаргана.

-Шүүгчид та бүхний хүсэлтийг хүлээж авах болов уу?

-Шүүх энэ хүсэлтийг хүлээж авах үндэслэлтэй гэж үзээд байгаа. Яагаад гэвэл энэ хэргийн хамгийн гол баримт болох эрүүдэн шүүж байгаа бичлэг, өөрөөр хэлбэл хоригдлууд нэг нэгнийгээ дарамталж, зодож, дэглэж байгаа бичлэг олон нийтийн радио телевизээр тарчихсан. 2018 оны тавдугаар сарын 23-ны өдрийн Засгийн газрын 115-р тогтоолоор С.Зоригийн аллагын хэрэг гэдэг 200-аад хавтаст хэргийг дэлгээд 78-хан хавтаст хэргийг төрийн нууцлалд авч үлдсэн. Тэгэхээр нэгэнт олон нийтэд ил болгочихсон энэ хавтаст хэргэээс бүрдсэн эрүүдэн шүүхтэй холбоотой энэ хэргийг юуг нь нууцалдаг юм бэ. Ил болгооч гэж л хүсэх юм.

-Хэргийн урьдчилсан хэлэлцүүлгийн үеэр юу яригдсан бэ?

-Урьдчилсан хэлэлцүүлэг дээр болсон процессыг тоймлон хэлбэл шүүгдэгчийн өмгөөлөгч нар мөрдөн шалгалтын ажиллагаа дутуу хийгдсэн учраас хэргийг мөрдөн байцаалтад буцаая гэсэн хэд хэдэн үндэслэлүүдийг гаргаж хэлсэн. Тэр шоронгийн өрөөнд хүн зодоод, дэглээд байгаа хоёр хоригдол буюу Амгаланбаатар, Итгэлтөгс хоёр хаачив. Энэ хэргийн үндсэн гүйцэтгэгч нар нь алга байхад яагаад энэ хүмүүсийг шүүгээд байгаа юм бэ. Энэ хоёрыгоо яллагдагчаар татаж өгөөч гэж л маргаад байгаа шүү дээ.

-Бичлэгт шоронд байгаа Т.Чимгээ, Содномдаржаа нарын камерт Амгаланбаатар, Итгэлтөгс гэх хоёр хоиргдлыг оруулаад элдвээр дарамтлуулж байгаа нь эрүүдэн шүүлт биш гэж та үзээд байгаа юм байна. Энэ талаараа тайлбарлахгүй юу?

-Тухайн камерт мөрдөн шалгах ажиллагаа явагдаагүй гэдгийг маш сайн ойлгох хэрэгтэй. Харин тагнуулын үйл ажиллагаа явагдаж байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл гүйцэтгэх ажлын арга хэмжээ явагдсан. Гүйцэтгэх ажлын арга хэмжээ гэдэг маань 18 жил болсон хүнд, онц ноцтой гэмт хэргийг илрүүлэх сэтгэл зүйн шалгуур, янз бүрийн сорилт хосолсон тагнуулын үйл ажиллагаа явагдсан. Үүнийг иргэд мөрдөн шалгах ажиллагаа явагдаж эрүүдэн шүүлээ гэж буруу ойлгоод байгаа юм. Мөрдөн шалгах ажиллагаанд хэрэг бүртгэгч, мөрдөн байцаагч нар тухайн сэжигтнүүдийг мэдүүлэг өгөхийг албадаж, тухайн хоригдолд хүч хэрэглэж зодож, заналхийлэхийг хэлнэ. Гэтэл тагнуулын ажиллагаа явагдсан асуудалд шал өөр хуулийн заалтаар хэрэг үүсгэчихээд хүнийг шүүнэ гээд байгаа. Энэ буруу. 2002 оны Эрүүгийн хуулийн 3.2 дээр Эрүүгийн хуулийг ижил төстэй хэрэглэж болохгүй. Мөн 10-т нь зөвхөн энэ хэрэгт заасан гэмт хэргийн бүрэлдэхүүнээр гэмт хэргийн шинжийг тодорхойлно гэж заасан. Тэгэхээр хүн зодоод байгаа этгээд нь хэрэг бүртгэгч, мөрдөн байцаагч биш байхад зориуд хуулийг ижил төсөөтэй оруулж ирж тайлбарлаад, хуулийг үг хэллэгийг өөрчлөөд байгаа юм.

-Шоронд хоригдлуудыг хооронд нь зодолдуулж, нэгнээр нь дарамтлуулах нь гүйцэтгэх ажиллагааны нэг хэсэг гэж үү. Энэ нь хэвийн үзэгдэл үү?

-Онц ноцтой гэмт хэрэгтнүүд нэгнийгээ дарамталж, үйлдсэн гэмт хэргээ нэг нэгэн рүүгээ чихэж байгаа нь юу нь гэмт хэрэг байгаа юм. Тухайн бичлэгт хоригдлууд хоорондоо чи алаа биз дээ гээд байгаа юм. Түүнээс биш чи тэгж мэдүүлээч ээ гэж хэлээгүй. Ингэж хэрэгтнүүдийг хооронд нь гүйцэтгэх ажиллагаанд оруулсны үр дүн гарч энэ хэрэг илэрсэн шүү дээ. Энэ бол дэлхийн олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн тагнуулын үйл ажиллагаа байхгүй юу. Хоригдлууд бие биенийгээ дарамталдаг, айлгадаг. Энэ бол эрүүгийн байцаан шийтгэх ажиллагаанд хэрэглэдэг Гермонологийн шинжлэх ухаан. Хүний сэтгэхүйд тулж ажилладаг. Чи хүн алсан биз дээ гэхэд тухайн хүн ямар ааш аяг үзүүлж байна, сандарч байна уу, нүүрний хувирал нь яаж байна гэдгийг харах гэж л нууц камер тавьж тухайн бичлэгийг хийж байгаа шүү дээ. Түүнээс биш мэдүүлэг өгөхийг албадаж мөрдөн шалгах ажиллагаа хийсэн зүйл ердөө байхгүй. 86 цаг унтуулахгүй байсан гэдэг бол шал худлаа. Түүнээс өөр бичлэг байгаа гээд Ж.Батзандан элийрээд байсан. Тийм юм огт байхгүй. Байгаа бичлэг нь л тэр. Хараал, элдэв үг хэллэг бол шоронгийн хүмүүсийн байнга л хэлж байдаг зүйл. Энэ бол итгэл үнэмшил төрүүлэх гэж найруулсан жүжиг л байхгүй юу. Тагнуулын үйл ажиллагааг харуулсан. Гэмт хэрэгтнүүд дундах үг ярианаас үнэхээр гэмт хэрэг үйлдэж үү, үгүй юу гэдгийг мэргэжлийн хүмүүс үнэлэлт дүгнэлт өгдөг. Үүнээс үүдэж мөрдөн шалгалтын ажиллагааг эхлүүлж, яллагдагчаар татаж, одоо гурван шатны шүүхээс ялаа аваад хоригдож байгаа улсууд.

-Одоо таны өмгөөлж байгаа хүмүүст яг ямар зүйл ангиар ял төлөвлөчихөөд байгаа билээ?

-2002 оны Эрүүгийн хуулийн 251.1. Хэрэг бүртгэгч, мөрдөн байцаагч бусдыг мэдүүлэг өгөхийг албадан, хүч хэрэглэхээр заналхийлэх, хүч хэрэглэн зодсон гэсэн зүйл ангиар эрүүгийн хэрэг үүсгээд ял төлөвлөчихсөн. Тэр дотор байгаа хүн зодоод байгаа хоёр хүн бол хоригдлууд, Хэрэг бүртгэгч, мөрдөн байцаагч биш байхгүй юу. Ийм тохиолдолд зүй нь тэр хоёр хоригдол Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх тухай хуулиараа сэжигтэн яллагдагчийг баривчлах, цагдан хорих тухай хуулийн үйлчлэлээр шийдэгдэх ёстой. Хорих байранд хүнийг эрүүдсэн, тамлан зовоосон бол сахилгын шийтгэл хүлээж, акт бичүүлж, магадланд орохгүйгээр ялаа нэмүүлэх, хэрвээ хүний биед гэмтэл учруулсан байх юм бол Хүний биед гэмтэл учруулсан гэх зүйл ангиараа ял авах ёстой.

-Өнөөдрийн шүүх хурлыг хэрхэн шийдэгдэх бол гэж та харж байна?

-Ер нь шүүх хурал хойшлохгүйгээр болвол шууд хэрэгсэхгүй болох ёстой. Угаасаа үндсэн хуулийн 50.1.4-т Улсын дээд шүүх л хуулийг тайлбарлана гэж заасан. Тэгэхээр хэн дуртай нь хуулийг ижил төсөөтэй тайлбарлаад, хоригдлууд бие биенийгээ зодсоныг хэрэг бүртгэгч, мөрдөн байцаагч эрүүдэн шүүсэн байна гэж өөрчилж болохгүй.