Эх орноо төлөөлөн гадаад улсад сууж буй дипломат ажилчдыг тойрсон хар тамхи, хууль бус эм бэлдмэл зөөвөрлөсөн, худалдаалсан хэрэг сүүлийн жилүүдэд нэмэгдэж, Монгол Улсын нэр хүндийг уландаа гишгиж , хатуухан хэлэхэд “шившиг” болж байна. “Цагаан тахал” хэмээн нэрлэгддэг дэлхий дахинаа түгшүүрийн дохио өгсөн хар тамхины хэрэгт дипломат албаны эрхмүүд холбогдож харийн шоронд ял эдлэхээр шүүх хурал нь болж байгаа талаар гаднын хэвлэлүүд шуугин бичсээр...

Хоёрхон жишээ дурдахад Турк улсын Истанбул хотод суугаа Ерөнхий консулын газрын дипломат ажилтан Б.Баттүшиг, жолооч С.Эрдэнэбаяр нар 70 кг буюу гурван сая еврогийн үнэ бүхий ”геройн”-ыг албаны машинаар тээвэрлэж яваад ХБНГУ-ын Дрезден хотын гаалийн ажилтнуудад саатуулагдсан билээ. Уг хэргийг ГХЯ-наас цааш нь судлах шаардлагатай, Турк улсад үүрэг гүйцэтгэж байсан ажилтнууд яагаад Герман улсад явж байсан, их хэмжээний хар тамхийг нийлүүлэгчдийг нь тогтоох хэрэгтэй гэхчилэн мэдэгдсэн. Улмаар Турк улсын Станбул хотод суугаа ерөнхий консулын газрын дэд консул Б.Баттүшиг, жолооч С.Эрдэнэбаяр нарыг дипломат албанаас халсан юм.

Дипломат албаны тухай хууль, дипломат ажилтны сахилгын тухай дүрэм, байгууллагын дотоод журам, дипломат төлөөлөгчийн газар томилогдсон дипломат болон үйлчилгээ, техникийн ажилтнуудтай байгуулдаг томилолтын гэрээнд мансууруулах бодис болон сэтгэцэд нөлөөлдөг эм, тамхи зэргийг хувийн ашиг хонжоо олох зорилгоор тээвэрлэх, аливаа улсын хилээр нэвтрүүлэхийг завдсан үйлдлийг Монгол Улсын дипломат албаны нэр хүндэд харш, ноцтой зөрчилд тооцон дипломат албанаас халдаг байна.

Дараагийн жишээ. 2018 оны арванхоёрдугаар сард Германы цагдаа нар A17 буюу Дрезден хотын ойролцоох замд дипломат дугаартай автомашиныг зогсооход нэг бүр нь дөрвөн еврогийн үнэтэй 150 мянган ширхэг Lorazepam гэх эмийг тээвэрлэж явсныг илрүүлсэн байна. Тодруулбал тэдний хууль бусаар тээвэрлэж явсан эм 600 мянган евро хүрчээ. Дипломат албаны машинд хууль бусаар их хэмжээний эм тээвэрлэж явсан Монголын дипломат ажилтаны шүүх хурал болж буй талаар Германы хэвлэлд бичигдсээр байна. Бенз маркийн автомашинд Монгол Улсаас ОХУ-д суугаа Элчин сайдын яамны атташе 53 настай Т.Мөнхбат сууж явжээ. Харин автомашиныг 38 настай Э.Оргил жолоодож явсан байна. Энэ мэт мөнгөнд донтсон монголын дипломатууд дэлхийн шившиг болж дууслаа.

Хэрэг нь илэрч, нэр нь дурдагсан албан тушаалтнуудаас гадна Монгол Улсын дипломат албаны нэрийг барин хар тамхины хэрэгт олон албан тушаалтан холбогдоод байгаа талаар эх сурвалж хэлж байна. Тодруулбал, дипломат албаны 36 ажилтан ийм төрлийн хэрэгт холбогдоод байгаа бол дипломат албанд ажилладаггүй боловч дипломат албан паспорт бүхий 58 иргэний нэр тодорхой болоод байгаа аж. Хачирхалтай нь дипломат албанд ажилладаггүй хирнээ дипломат албан паспорттай хүмүүс энэ төрлийн гэмт хэрэгт холбогдож байгаа нь анхаарал татаж, шийдэх ёстой асуудлын тоонд зүй ёсоор орно. Монгол Улсын нэр хүндийг санаатайгаар унагаж, гэмт хэрэг үйлдэж буй тэдгээр хүмүүст ямар хариуцлага тооцох вэ.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга 2019 оны 06 дугаар сарын 11-ний өдрийн Е/38 дугаар албан бичгээр Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхэд хандаж, Засгийн газрын шугамаар томилогдсон дипломат албаны ажилтнууд тусгай эрх, хамгаалалтаа ашиглан тамхи, мансууруулах бодис худалдаалах төрлийн гэмт үйлдэлд холбогдож, улс орны нэр хүндийг гадаад орчинд үлэмж хэмжээгээр унаган, үндэсний аюулгүй байдалд хохиролтой, сөрөг нөлөөлөл бүхий асуудлууд үүсгэж байгааг анхаарч, дорвитой арга хэмжээ авах болсоныг сануулсан юм.

Тодруулбал, “Засгийн газрын шугамаар томилогдсон, төрийн гадаад бодлогын зорилт, чиг үүргийг хэрэгжүүлэх мэргэшсэн үйл ажиллагааг эрхлэх ёстой дипломат албаны ажилтнууд тусгай эрх, хамгаалалтаа ашиглан тамхи, мансууруулах бодис худалдаалах төрлийн гэмт үйлдэлд холбогдож, улс орны нэр хүндийг гадаад орчинд үлэмж хэмжээгээр унаган, үндэсний аюулгүй байдалд хохиролтой, сөрөг нөлөөлөл бүхий асуудлууд үүсгэж байна. Тиймээс Монгол Улсын тусгаар тогтнол, төрийн бүрэн эрхт байдал, нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдлыг олон улсын харилцааны түгээмэл зарчим, эрх зүйн хувьд баталгаажуулах, улс орны аюулгүй байдал, үндэсний хөгжил дэвшлийг хангах таатай гадаад орчныг бүрдүүлэх зэрэг нэн хариуцлагатай үүрэг хүлээдэг дипломат алба болон тухайн салбарт ажиллагсдын үйл ажиллагаанд онцгой анхаарч, улс орны нэр хүндийг гутаасан үйлдэл дахин гаргуулахгүйн төлөө дорвитой арга хэмжээ авах шаардлагатай гэж үзэж байна” хэмээжээ.

Дашрамд дурдахад Монгол улс дэлхийн 192 оронтой дипломат харилцаатай. Монгол улсаас хилийн чанадад 29 оронд Дипломат төлөөлөгчийн газар, хоёр улсад Байнгын төлөөлөгчийн газар, 11 оронд Ерөнхий консулын газар, нэг оронд Худалдаа, эдийн засгийн төлөөлөгчийн газартай аж.

Харамсалтай нь тухайн улсдаа ажиллаж, амьдарч, сурч, боловсорч буй иргэддээ үйлчилгээ үзүүлж, эрх ашгийг нь хамгаалах үүрэгтэй Монголын дипломат ажилтнуудын өнөөгийн төрх өрөвдмөөр хэмжээнд очиж, өөрийн бизнесээ эх орныхоо нэрийг унаган байж цэцэглүүлсээр байна. Иймд эх орныхоо нэрийг уландаа гишгиж, зохисгүй үйлдэл үзүүлж, гэмт хэрэгт холбогдож буй тэдгээр хүмүүст хатуу харицлага тооцъё.