Нийслэлийн нутаг дэвсгэрт иргэдийн эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах эрхийг хангах, газар ашиглалтыг сайжруулах, явган хүний зам, талбайн хүрэлцээ хангамжийг нэмэгдүүлэх, авто замын түгжрэлийг бууруулах, тохижилтын ажил гүйцэтгэх боломжийг бүрдүүлэх зорилгоор Нийслэлийн Засаг даргын захирамжаар Сонгинохайрхан дүүргийн нутаг дэвсгэрт газар чөлөөлөх ажил хийгдэж байгаа юм. Тус дүүргийн 16 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт байрлаж буй нийтийн эзэмшлийн зам талбайд зөвшөөрөлгүй баригдсан тоосгон гаражуудыг буулгахаар болсон талаар шаардах хуудас хүргүүлсэн байна. Гаражаа буулгуулах талаар сонссон иргэд гомдолтой байгаагаа хэлж байна. Ингээд тус хорооны иргэдтэй ярилцсанаа хүргэе.

Д.Хөгжилмаа: Төр газраа авна гэж байгаа бол бидэнд тодорхой хэмжээнд нөхөн олговор олгох ёстой

-Та өөрийгөө танилцуулахгүй юу?

-Намайг Ц.Хөгжилмаа гэдэг. СХД-ийн 16 дугаар хороонд амьдардаг. Би аав ээжээсээ тус хорооны 34 дүгээр байранд хоёр өрөө байр өвлөж авсан юм. Манайх 2000 оны үед л хөдөөнөөс орж ирээд энд амьдарсан. Бид эцэг эхээс есүүлээ. Манайх байрныхаа урд, замын эсрэг талд хоёр хаалгатай дөрвөн машин багтах гараж эзэмшдэг юм. Миний нэр дээр байдаг болохоос биш миний ах дүүгийн л өмч байгаа юм. Гэтэл одоо үүнийг төр засгийн шийдвэрээр буулгахаар болсныг сонсоод яахаа мэдэхгүй л байна.

-Танайх гаражаа хэзээ барьсан бэ?

-Манайх хотод ирээд удаагүй байхад л аав, ээж минь барьсан юм. Аав, ээжээс минь үлдсэн ганц өв хөрөнгө юм. Уг нь энэ гаражийн төлбөр гээд тодорхой хэмжээний мөнгө байрны мөнгөн дээр нэмээд авдаг байсан. Бид төлөх ёстой татвар хураамжаа төлөөд л явдаг байсан. Яг үнэндээ тухайн үед аав ээж минь тодорхой хэмжээнд хөрөнгө, хүч зарцуулаад л энэ хэдэн гаражийг барьсан. Гэтэл нэг л өглөө босоход төр төмөр нүүрээ харуулаад хүний хувийн өмчийг буулгана гэж болохгүй.

-Та бүхэнд ямар нэгэн байдлаар нөхөн олговор олгох болов уу?

-Тийм юм ерөөсөө хэлээгүй. Та нар шаардах бичгийн хугацаанд өөрсдөдөө хэрэгтэй дээвэр, хаалга юу байна аваарай гэж байна лээ. Энэ шийдвэрийг бүгд эсэргүүцэж байна. Үнэндээ ширхэг тоосго байсан ч бидний өмч шүү дээ. Ардчилсан нийгэмд төр нь иргэдийнхээ өмч рүү хүч түрэн дайрдаг байж болохгүй.

-Та нарын гараж байгаа газар зөвшөөрөлгүй юм биш үү?

-Албан ёсны зөвшөөрөл гээд байх бичиг баримт байхгүй л дээ. Гэхдээ анхнаасаа наад газар чинь гараж барьж болохгүй шүү гээд хэлчихсэн бол бид эд хөрөнгө, мөнгө санхүүгээ зарлагадан байж барихгүй л байсан шүү дээ. Олон жилийн өмнө барьсан бид нар байтугай хэдхэн хоногийн өмнө нэг айл шинэ гараж барьсан. Одоо ингээд буулгуулахаар болчихоор тэр хүмүүст ямар байх вэ. Эдийн засаг, иргэдийн амьдрал ямар байгаа билээ дээ. Үнэхээр зөвшөөрөл олгохгүй хөөж, туух байсан бол анхнаасаа бариулахгүй байх хэрэгтэй шүү дээ.

Энэ чинь олон жил болчихсон газар шүү дээ. Тэр ч бүү хэл цаашлаад газрын зөвшөөрөл олгоно гэж ярьж л байсан. Би өөрөө хоёр хүүтэй. Хүүхдүүд минь нас биед хүрч байгаа болохоор эцэг эхээс өвлүүлж үлдээсэн ганц хөрөнгийг хүүхдүүддээ өгчихмөөр л байна шүү дээ.

-Газрыг нь чөлөөлөөд оронд нь ямар бүтээн байгуулалт хийх юм бол?

-Цэцэрлэгт хүрээлэн барина л гэсэн мэдээлэл байна лээ. Үнэхээр төр газраа авна гэж байгаа бол бидэнд тодорхой хэмжээнд нөхөн олговор олгох ёстой гэж бодож байна.

Г.Эрдэнэбат: Д.Сумъяабазар дүүргийн иргэдийнхээ эрх ашгийг албан тушаалаар сольчихоод одоо иргэдийнхээ хувийн өмчийг дээрэмдэж байгаад гомдолтой байна

-Та өөрийгөө танилцуулахгүй юу. Танайх хэдэн гараж эзэмшдэг вэ?

-СХД-ийн 16 дугаар хорооны иргэн Г.Эрдэнэбат гэдэг. Манайх хоёр машины нэг гараж эзэмшдэг. Манайх 2013 онд тус гаражийг 10 гаруй сая төгрөгөөр худалдаж авсан. Үнэндээ барьсан материал нь сайн, дээвэр нь бат бөх, зай талбай ч томтой. Гэнэт яагаад ийм шийдвэр гаргасныг үнэхээр их гайхаж байна. Хүн бүр өнөөдөр амьдарлынхаа төлөө эрвийх дэрвийхээрээ л зүтгэж байна. Бид төр засгаас хоногийн хоол гуйгаагүй. Өөрсдийн амьдралаа аваад явахыг л бодож, хичээж ирсэн. Гэтэл амьдрал ахуй хүнд, дээсэн дөрөөн дээр дэнжигнэж байгаа энэ үед бидний хөрөнгөд халдаж байгаад гомдолтой байна.

-Танайх гараждаа машинаа байрлуулдаг байсан уу. байрных нь гадаа зогсоолын зай талбайны хүрэлцээ хэр вэ?

- Манай хүүхдүүд машинаа байрлуулахаас гадна айл л юм чинь илүү дутуу новшоо хүртэл гаргаад хийчихдэг байсан. Одоо ингээд буулгаад хаячихаар тэднийгээ хаана байрлуулахаа мэдэхгүй байна. Хоёрдугаарт, манай байрны гадаа автомашины зогсоолын хүрэлцээ тун тааруу. Өдрийн цагаар хүртэл машины цонх, дугуйг хулгайчид авч явчих гээд хэцүү байдаг. Тиймээс бид эд хөрөнгөө хаана тавихаа мэдэхгүй байна.

-Шаардах хуудас хэзээ хүргүүлсэн бэ?

-Тавдугаар сарын 21-нд бүх гараж дээр долоо хоногийн дотор суллаж өг гэсэн шаардах хуудас наачихсан байна лээ. Үнэндээ улсаас өмчлүүлсэн зүйл байхгүй л юм билээ. Гэхдээ л хүн хэлээрээ, мал хөлөөрөө гэдэг шиг олон жил ашиглачихсан энэ гаражуудыг яаж зохицуулж болох талаар төр иргэдийн хамтын уулзалт хийж, уян хатан байдлаар санаа бодлоо солилцох хэрэгтэй болов уу. Тэгж байж зөв шийдэл гарах байх.

-Та бүхэн эрх ашгаа хамгаалахаар хэн нэгэнд хандсан уу?

-Яг одоогоор хандсан зүйл байхгүй. Гэхдээ бид цаашид эрх ашгаа хамгаалахын төлөө явах газраар нь явна. Үнэндээ хотын дарга Д.Сумъяабазар манай СХД-ээс УИХ-д сонгогдсон. Гэтэл СХД-ийн сонгогчдоо орхиод хотын дарга болох албан тушаалыг сонгоод явсан. Түүнчлэн эргээд дүүргийнхээ иргэдийн өмч хөрөнгийг дээрэмдэх ажил эхлүүлсэнд гомдолтой байна.

Б.Отгонцэцэг: Хот төлөвлөлт нэрээр гаражуудыг буулгаж байгаа гэсэн

-Та хэзээнээс тус хороонд гараж эзэмшсэн бэ?

-Өнгөрсөн жилийн хавар гараж авсан. Манай хороонд зөвшөөрөлгүй газар барьсан гэх 500 гаруй гараж бий. Эдгээр гаражуудыг эзэмшдэг иргэдийн дунд дугуй засвар, худалдаа эрхэлдэг, жижиг дунд бизнес эрхэлдэг иргэд ч бий, жирийн иргэд ч бий. Энэ гаражуудыг 1986 оноос хойш барьж эхэлсэн байдаг. Анх улс гэрээ байгуулж жил бүр эдгээр иргэдээс татвар авч ашиглуулахаар болсон юм билээ. Ингээд иргэд өөрсдийн хөрөнгө санхүүгээ гаргаад гараж барьж эхэлсэн. Эдгээр иргэдийн дотор хөгжлийн бэрхшээлтэй ч гэсэн өөрөө өөртөө ажлын байр бий болгоод жилийн өмнө таван сая төгрөгөөр аваад засч, янзалсан хүн ч бий. Гэтэл хэдхэн сарын өмнө, 1-2 жилийн өмнө 4.5-6 сая төгрөгөөр худалдаж авсан хүмүүс ч бий.

-Таны хувьд хэдэн гараж эзэмшдэг вэ?

-Манайх нэг л гараж эзэмшдэг. Өнгөрсөн жил энэ байрыг худалдаж аваад хөдөөнөөс орж ирсэн. Энэ хавьд зогсоол шийдсэн зүйл байхгүй учраас замынхаа ард байрлах гаражнаас худалдан авч автомашинаа байршуулдаг байсан.

-Гражж эзэмшдэг иргэд ямар санал хүсэлттэй байна вэ?

-Энэ олон машиныг гаргачихаар ямар ч зогсоолгүй газар яах вэ. Улс газраа авч болно оо. Гэхдээ бидэнд автомашинаа байршуулах зогсоолын газрыг хаана шийдэх боломж байна тэр газар нь шийдэж өгөөч ээ. Эндээс өдрийн орлогоо олж амьжиргаагаа залгуулдаг иргэдийн эд хөрөнгийг яах вэ гээд дүүргийн газрын албатай очиж уулзсан.

Төр газраа чөлөөлж авах тухай хэдэн оны хэдэн сар төлөвлөснөө иргэддээ нээлттэй хэлэх ёстой. Энэ ажлын төлөвлөгөө, төсөв хөрөнгийн талаар олон нийтэд мэдэгдсэн бол жилийн өмнө гараж бэлэн мөнгөөр худалдаж авсан иргэд өнөөдөр хохирох эрсдэлд орохгүй байсан. Тэгэхээр хамгийн багадаа нэг гараж эзэмшдэг айлын хохирол нь 4.5 саяас эхлээд 40-50 сая төгрөгийн хөрөнгөөрөө 500 гаруй гаражийн эзэд хохирох болоод байна.

-Шаардах хуудас хүргүүлснээс хэд хоногийн дараа гаражуудыг буулгана гэсэн бэ?

-Шаардах хуудсыг гурван удаа наана гэсэн. Одоогийн байдлаар эхний удаа наачихаад байна. Гурван удаа наагаад газраа чөлөөлөөгүй бол шууд нураана гэсэн. Бид энэ шийдвэрийг эсэргүүцэж гарын үсгээ цуглуулж байна.

-схд-ийн 17 дугаар хороонд хэд хоногийн өмнө бас зөвшөөрөлгүй гаражуудыг буулгасан шүү дээ?

-Яг тийм. Москва хорооллын ойролцоо байрлах гаражуудыг буулгахад иргэд нь өөрсдийнхөө эд хөрөнгийн төлөө тэмцээгүй юм билээ. Гэхдээ манай энэ хороонд байрлаж байгаа гаражуудаас хоногийн хоолоо залгуулдаг өрх айл олон. Хэрэв энэ хавийнхаа өнгө үзэмжийг сайжруулах шаардлагатай гэвэл бид стандартад нийцүүлж цэгцлэхэд бэлэн байна. Бид цаашлаад шат дараатайгаар хотын дарга, УИХ-д хандах талаар ярилцаж байна. Хот төлөвлөлт нэрээр гаражуудыг нураах гэж байгаа гэсэн.

ӨДРИЙН СОНИН П.БАТЗАЯА