Улсын Их Хурлын ээлжит долоо дахь удаагийн сонгуулийн үр дүнд шинээр байгуулагдсан Монгол Улсын Засгийн газар нь Монгол Улсын Тогтвортой хөгжлийн үзэл баримтлал-2030, 2016 оны Улсын Их Хурлын сонгуульд оролцсон Монгол Ардын намын сонгуулийн мөрийн хөтөлбөр, иргэний нийгмийн байгууллагууд, иргэд сонгогчдын санал, олон улсын гэрээ хэлэлцээрүүдэд үндэслэн 2016-2020 онд хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны хөтөлбөрөө тодорхойлсон.

Засгийн газрын 2016-2020 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн талаар УИХ-ын гишүүн З.Нарантуяагаас тодрууллаа.

-Монгол Улсын Засгийн газрын 2016-2020 оны үйл ажиллагааны мөрийн хөтөлбөр 70 хувьтай биелэгдсэн гэж байна. Үүн дээр ямар байр суурьтай байна вэ?

-Өнгөрсөн дөрвөн жил буюу Монгол Улсын Засгийн газрын 2016-2020 оны үйл ажиллагааны мөрийн хөтөлбөрийн биелэлтийг 70 орчим хувьтай биелэгдсэн гэж энэ Засгийн газар үнэлж байгаа. Бодит байдал дээр Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөр өөрсдийнх нь хэлж байгаа шиг 70 орчим хувь биелсэн үү гэвэл үгүй. Сөрөг хүчний зүгээс Засгийн газрыг мөрийн хөтөлбөртөө тусгагдсан амлалтаа 100 хувь биелүүлэхийг шаардаж ажиллах ёстой. Энэ дөрвөн жилийн хугацаанд Монгол Улсын эдийн засгийн тогтвортой өсөлтийг хангах чиглэлд хийж хэрэгжүүлсэн ажлын бодит байдлын талаар хэд хэдэн мэдээллийг өгье. ,

НЭГ: ТАТВАРЫН БОДЛОГООР ДЭМЖИЖ ЧАДСАН УУ ГЭВЭЛ ҮГҮЙ

Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрт тусгагдсан эдийн засгийн тогтвортой өсөлтийг хангах бодлогод багтсан хамгийн том зорилгоо “Макро тэнцвэрийг бататгасан олон тулгуурт дотоодын үйлдвэрлэлд түшиглэсэн, тогтвортой эдийн засгийг бий болгон Монгол Улсын үндэсний нийт орлогыг нэмэгдүүлж, дунджаас дээгүүр орлоготой орнуудын эгнээнд буцаан оруулна” гэж тодотгосон. Гэвч яг өнөөдрийн байдлаар томоохон үйлдвэрүүд маань хөгжсөн үү, Монгол Улсад уул уурхайгаас бусад салбарын бүтээгдэхүүний 50-аас дээш хувийг экспортод гаргаж байгаа аж ахуйн нэгжийг татварын бодлогоор дэмжиж чадсан уу гэвэл ҮГҮЙ. Бодит факт ярихад МХАҮТ-аас нийт үйлдвэрлэгч нар маань Засгийн газарт хандаж, маш олон саналуудыг тавьсан. “Хямралын хүнд үед аж ахуйн нэгжүүдийг дэмжих төрийн бодлого дутагдаж байна. Энэ чиглэлд дорвитой алхмуудыг хийгээч ээ” гэж сөрөг хүчнээр дамжуулан тогтоолын төсөл, хуулийн төсөл өргөн бариулсан. Харамсалтай нь хийгдээгүй. Яаж тооцхоороо дотоодын үйлдвэрүүдийг дэмжиж, эдийн засгийн солонгорсон олон талт салбарыг хөгжсөн гэж тайлагнаж байгааг ойлгохгүй байна.

ХОЁР: ЗЭЭЛИЙН ХҮҮ БУУРУУЛАХ АСУУДАЛД ДОРВИТОЙ ШИЙДВЭР ГАРГАЖ ЧАДААГҮЙ

“Томоохон төслийг хэрэгжүүлж байгаа аж ахуйн нэгжүүдэд олгох зээлийн хугацааг уртасгаж, хүүг бууруулна” гэж амласан. Гэвч өнөөдөр зээлийн хугацаа ААН-үүд дээр хэд байгаа билээ. Зээлийн хүү ямар байгааг бүгд мэдэж байгаа. Зээлийн хүү бууруулах асуудалд макро эдийн засгийн бодлого, төсөв, сангийн бодлогыг уялдуулсан дорвитой шийдвэрийг гаргаж чадаагүй гэдгийг ААН-үүд хэлж байна. Хамгийн гол зүйл нь иргэддээ ээлтэй эдийн засгийн бодлогыг хэрэгжүүлнэ гэж Засгийн газрын зүгээс мөрийн хөтөлбөртөө тусгасан. Сүүлийн гурван жил эдийн засаг тогтвортой 6-8 хувиар өсөж байгаа боловч иргэдийнн амьдралд, өрхийн орлогод нэмэгдсэн зүйл алга байна.

Дэлхийн банкны судалгаа гарсан. Судалгаанд нийт өрхийн 29,5 хувь нь ядуурлын түвшнээс доогуур орлоготой байна гэжээ. Цаасан дээр тоон үзүүлэлт өсөлттэй, сайхан гарч байгаа хэдий ч эдийн засгийн өсөлтийн хүртээмж айл өрх, гэр бүлд бодитой хүрч чадаагүйг харуулж байна.

Үндэсний статистикийн газраас гаргасан судалгаанд дурдсанаар Монгол айл өрх бүрийн орлого 900 гаруй мянган төгрөгнөөс 1,2 сая төгрөг болж нэмэгдсэн гэжээ. Энэ үзүүлэлт ямар орлогоор өсөөд байгааг судалж үзэхэд бодит үйлдвэрлэл, орлогоор бус халамж, нийгмийн даатгалын сангаас олгож байгаа тэтгэвэр, тэтгэмжийн орлогоор тухайн айл өрхийн орлого өссөн байгаа юм. Өсөлт буухгүй байгаагын нэг том илэрхийлэл үүнээс харагдаж байна.

ГУРАВ: МАЛЫН ГАРАЛТАЙ ТҮҮХИЙ ЭДИЙН НЭГДСЭН ТОГТОЛЦООГ БҮРДҮҮЛЭХ ДОРВИТОЙ АЖЛУУД ХИЙГДСЭНГҮЙ

Дараагийн том зорилт нь эдийн засгийн өсөлтийг хангахад уул уурхайгаас бусад салбарыг хөгжүүлнэ гэжээ. Ялангуяа “Малын гаралтай түүхий эдийг бэлтгэх, тээвэрлэх, боловсруулах нийлүүлэлтийн нэгдсэн тогтолцоог бүрдүүлнэ” гэж Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрт тусгагдсан боловч үүнтэй холбоотой дорвитой ажлууд хийгдсэнгүй. Өнөөдөр ДНБ-д эзэлж байгаа ХАА-н салбарын хувь хэмжээ 10 орчим хувь хэвээрээ байна. 2012-2016 оны хооронд Ардчилсан намын Засгийн газрын үед муу хэлүүлж байсан бондын санхүүжилтээс ХАА-руу, ЖДҮ-рүү, импортыг орлох экспортыг дэмжих 888 төсөл хэрэгжүүлсний үр дүнд 10 хувьд хүрсэн байдаг. Энэ үзүүлэлт дээр гацчихсан байдалтай байна.

ДӨРӨВ: ЗОРИЛГООСОО БОДИТ НӨХЦӨЛ БАЙДАЛ ӨӨР БАЙНА

Өнөөдрийн байдлаар ноос, нэхий, арьс шир жалганд үнэгүй хэвтэж байгааг малчид хэлж байна. Татварын бодлого болон бүсийн хөнгөлөлтийн бодлогоор хөдөө, орон нутгийг дэмжихээр заасан боловч үр дүнд хүрээгүй. Хөдөө, орон нутагт амьдарч байгаа хүмүүсийн бизнесд гол дарамт учруулдаг зүйл бол шатахууны үнэ байдаг. “Шатахууны үнийг дэлхийн зах зээлийн үнэтэй уялдуулан үнийн дарамтыг бууруулна” гэж мөрийн хөтөлбөртөө тусгасан. Харамсалтай нь дэлхийн зах зээлд шатахууны үнэ 2-3 дахин буурчихаад байхад манай зах зээлийн үнэ 200-300 төгрөгөөр л буурч байгаа. Энэ нь зорилгоосоо бодит нөхцөл байдал өөр байгааг харуулж байна.

ТАВ: ДОЛООН ТӨРЛИЙН ТАТВАР НЭМЭГДЭВ

“Экспортын нэг цонхны бодлого хэрэгжүүлж, гааль, татвар, мэргэжлийн хяналт зэрэг төрийн үйлчилгээг цахим хэлбэрээр, эсхүл нэг цэгт үзүүлж, чирэгдлийг багасгана” гэсэн ч эсрэгээрээ долоон төрлийн татвар нэмэгдээд байна.

ЗУРГАА: ТӨСВИЙН ЗАРЛАГА БА АЛДААТАЙ БОДЛОГО

Мал аж ахуйн салбар үнэхээр үр ашиг муутай, үрэлгэн, эрсдэлтэй салбар хэвээрээ байна. Энэ салбарын эдийн засгийн эргэлтийг сайжруулж, шинэ технологийг хэрэгжүүлэн малчдыг сургаж, мэдлэгжүүлэх зорилго одоо ч хэрэгжээгүй хэвээр.

“Бэлчээрийн болон эрчимжсэн мал аж ахуй, фермерийн аж ахуйг зохистой хослуулснаар мах, махан бүтээгдэхүүний экспортыг дэмжиж, жилд экспортлох хэмжээг 50 мянган тоннд хүргэж, малчин өрхийн орлогыг нэмэгдүүлнэ” гэв. Өнөөдөр махны экспорт ямар байгааг бүгд мэдэж байгаа. Дээр нь малын гаралтай түүхий эдийн үнийн асуудал байна. Малчдын санааг зовоож байгаа асуудал бол НООЛУУРЫН ҮНЭ ХАНШ. Төрөөс зах зээл, шударга өрсөлдөөний зарчмыг алдагдуулж, төрийн оролцоо хэт их байснаас түүхий эдийн үнэ ямар хэмжээнд хүртэл унасныг харж байгаа байх. Энэ мэтчилэн буруу бодлогын үр дүн ард иргэдийн нуруун дээр шууд бууж байна.

Макро эдийн засгийн үзүүлэлтээс өмнө олсон амжилтаасаа нэлээд ухарсан байгааг харж болно. 2016 оны төсвийн зарлагыг энэ оны төсвийн зарлагатай харьцуулахад хоёр дахин нэмэгдсэн. Зарлагын энэ мэт өсөлттэй байдлыг дор хаяж хоёр Засгийн газрын хүчин чармайлтын үр дүнд засаж, залруулна. Ийм хэмжээний алдаатай бодлого болжээ.