Нийслэлийн нутаг дэвсгэрийн дөрөвний нэг буюу 116.2 мянган га газрыг ойн санд хамааруулдаг байна. Үүний 82.6 га талбай ой модоор бүрхэгдсэн байдаг. Нутаг дэвсгэрийн хувьд нийслэлд хамаатай боловч тусгай хамгаалалттай газар нутаг гэдгээрээ Богдхан уул, Горхи тэрэлжийн сав газрын ой мод Нийслэлийн ногоон бүсэд харяалагддаггүй. Харин Баянзүрх, Сүхбаатар, Чингэлтэй, Сонгинохайрхан дүүргийн нутаг дэвсгэрийн ой мод Нийслэлийн мэдлийнх юм. Өөрөөр хэлбэл, Улаанбаатар хотыг тойрсон зуслангийн эргэн тойрны ой мод нийслэлийн өмч болж таардаг байна.

Хувийн эрх ашгаас хэний ч эрх ашиг доогуур...

Өнгөрсөн долоо хоногт Нийслэлийн Байгаль орчны газраас Сүхбаатар,Чингэлтэй, Сонгинохайрхан дүүргүүдэд ойн сан бүхий бүсэд хууль зөрчин газар олгосон тохиолдлууд их байгааг мэдээллээ. Нийслэлийн өнгө үзэмж цаашлаад цэвэр агаарын тодорхой “үйлдвэрлэл” явуулдаг ой түүний сангаас эдгээр дүүргүүдийн газрын холбогдох алба, газар олгох эрх мэдэл бүхий этгээд тэдний тамга тэмдгээр хууль бус боломж эдэлдэг иргэд олширчээ.

Ойн тухай хуулийн 4.4.2-т “Сум, дүүргийн ИТХ, баг, хорооны иргэдийн нийтийн хурлын саналыг үндэслэн ойн сангийн тодорхой хэсгийг тогтоосон хугацаа, нөхцөл, болзолтойгоор гэрээний дагуу ойн нөхөрлөл, аж ахуйн нэгж, байгууллагад эзэмшүүлж болно” гэж заасан. Дээрх хуульд ойн сангаас иргэдэд зуслангийн зориулалтаар газар эзэмшүүлэх заалт огт байхгүй. Харин ч ойн сан, хамгаалах бүсээс 100 метр зайтай газар эзэмшүүлэх тухай тодорхой заагаад өгчихсөн байна. Энэ нь ойг тэлэн ургах нөхцөлийг бий болгохоор хуульд тусгайлан оруулсан чухал заалт. Ийм илэрхий хуулийн заалтуудыг зөрчиж, ой дотор газар олголт хийж байгаа дүүргүүдийн газрын албаныхны эрх ашиг ямархан том байгааг харуулж буй мэт. Ядахдаа тэд эзэмших зөвшөөрөл олгохын өмнө тухайн газрыг кадастрын зургийн дагуу байгаа эсэхийг нягталж, газар дээр нь очиж тулгах ёстой. Тэр тулгалт, шалгалтаар ойн бүсийн хил хязгаарыг давсан эсэх нь ч тодорхой болох байв. Гэтэл наад захын өөрсдийн үүрэгт заасан ажлаа хийдэггүйгээс уулын орой хүртэл модон дунд газар олгосоор нийслэл орчмын ойд зуслангийн зориулалтаар газар эзэмшиж буй иргэн, аж ахуй нэгж олон мянгаар хэмжигдэх болжээ. Энэ мэт тамга хариуцсан даамлуудын зөвшөөрлөөр ойн тухай хууль зөрчиж олгосон 10 мянга орчим газрын эзэмших эрхийг цэгцлэх асуудал үүсээд буй аж.

Асуудлын нөгөө талд иргэд....

Ойн санд газар эзэмшсэн иргэд мод, бут, сөөгийг огтолж байгаль орчныг сүйтгэж байгаа тохиолдол их бий. Цаашлаад ойн тухай хуульд хориглосон үйл ажиллагаа хийдэг. Ойн сан бүхий газарт барилга байшин барих, өргөтгөх, засвар шинэчлэл хийх зэрэг хориглосон үйл ажиллагааг хийдэг. Иргэд нэгэнт авчихсан, хөрөнгөө гаргаад байгууламж барьчихсан байхад хэн яах юм гэсэн сэтгэлгээгээр ханддаг мэдсээр байж хууль зөрчих үйл явцад оролцдог нь ч тэгтэл нууц биш.Нийслэлийн байгаль орчны газар ойг хамгаалах үүргийнхээ хүрээнд ажиллаж буй ч нэгэнт төрийн захиргааны байгууллага нь зөвшөөрөөд, иргэд мөнгөө зарж үл хөдлөх хөрөнгө барьчихсан учраас зуслангийн газар эзэмшигчдийг буруутгах аргагүй байдалд орсон тухай учирладаг. Олгогдох боломжгүй газар гэдгийг нь сонссоор атлаа хараа нийцсэн газрынхаа үнэнд төлөх өртөг нь 5 саяас эхэлдэг ч гэх.

Байгал орчинд нөлөөлөх байдлын тухай хуулиар хэрвээ ойн сан бүхий газарт газар эзэмших, ашиглах зөвшөөрөл олгох бол байгаль орчны дүгнэлтийг үндэслэн газрын зөвшөөрөл олгох ёстой. Гэвч хуулийн энэ заалт байгаль хамгаалагч, малчин, ойн ажил хийж буй нөхөрлөл, компани гэсэн цөөн хэдхэн тохиолдолд зориулсан заалт. Хэрэв дүүргийн газрын албаныхан хууль, журмаа мэдэж байсан бол эл заалтыг далимдуулж 10 мянга гаруй иргэн, аж ахуй нэгжид газар олгосон болж таарлаа.Тиймээс ойн бүс дэх газар олголт цаашид ч нэмэгдэхээр байгаа юм.