-ОДОНТОЙ ЭХЧҮҮД ЖИЛД ДУНДЖААР 30 ТЭРБУМ ТӨГРӨГИЙН ТЭТГЭМЖ АВДАГ ГЭВ-

Уржигдар буюу дөрөвдүгээр сарын 15-ны өдөр Өргөдлийн байнгын хорооны хуралдаанаар “Эхийн алдар” нэгдүгээр, хоёрдугаар зэргийн одонг олгох хууль эрх зүйн зохицуулалтын өнөөгийн байдлын талаар ирүүлсэн өргөдлийн дагуу Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайдын мэдээллийг сонссон.

Алдарт эхийн нэгдүгээр одонтой ээжүүдэд жилд 200 мянган төгрөг, хоёрдугаар одонтой ээжүүдэд жилд 100 мянган төгрөг олгодог. 218.6 мянган одонтой эхэд жилд дунджаар 30 тэрбум орчим төгрөгийн тэтгэмж олгодог. Мөн дээр нь Ерөнхийлөгчийн зарлигийг дагаад одонгийн тэтгэмж олгодог аж. Энэ нь улсын хэмжээнд 114 сая орчим төгрөг болдог байна. Ерөнхийлөгч зарлиг гаргахдаа одонгийн зэрэглэлээс хамаарч 20-40 мянган төгрөг нэг удаа дагалддаг. Анх уг хуулийг гаргахдаа төрүүлсэн хүүхэд бүрийн тоогоор мөнгөн дүн нь нэмэгдэж байсан. Одоо бол зургаагаас дээш хүүхэд төрүүлсэн бол 200 мянган төгрөг, 4-6 хүүхэд төрүүлсэн бол 100 мянган төгрөг олгодог. Цаашид ХНХ-ын яамны зүгээс Нийгмийн халамжийн тухай багц хуулийг шинэчлэх хүрээнд мөнгөн дүнг 100, 200 мянган төгрөг гэж хязгаарлахгүйгээр хүүхдийнх нь тооноос хамаараад олгох мөнгөн тэтгэмжийн хэмжээ өөр өөр байх нь зөв гэж үзэж байгаа.

Одонгоо авч чадаагүй үлдсэн ээжүүдийн тухайд “Олон хүүхэд төрүүлж өсгөсөн эхийг урамшуулах” тухай хуульд дөрвөн хүүхэд төрүүлж, сүүлийн төрүүлсэн хүүхэд нь нэг нас хүрсний дараа нь одон авах эрх үүсдэг. Иймд зарим эхчүүдийн тавьж байгаа нэгдүгээр асуудал бол хүүхэд нь нэг нас хүрэхээсээ өмнө эндсэн золгүй явдал гардаг. Ингэснээр одон авах эрх нь үүсдэггүй учир хуулийн заалтаар хасагддаг байна. Энэ талаар маш их санал гомдол ирдэг тухай холбогдох албаныхан мэдээллэв. Анх уг хууль батлагдахаа зөвхөн 18 хүртэлх насны ээжүүдэд хамаарч байсныг хоёрдох удаагийн шинэчлэлтээр ахмад настай ээжүүдийг нэмж хамруулсан байдаг.

Харин одоо бол дөрвөөс дээш хүүхэд төрүүлсэн бүх ээж хамрагдах эрх нь үүссэн учраас улсын төсөвт дарамт үүсч байгаа тухай зарим гишүүд онцолж, үүнийг болиулах талаар хуулийн заалтыг ярьж эхэлцгээж буй юм. Энэ тухай тэд шүүмжлэхдээ, тухайн ээжид насан туршид нь тэтгэмж олгодог жишиг манайхаас бусад улсад байхгүй хэмээсэн. Хүүхдийг 16,18 нас гэж хязгаарлах нь нийгмийн халамжийг хавтгайруулахгүй гэдэгт санал нийлж байна.

Иймд хуулийн төслийн шинэчилсэн найруулгаар хүүхэд нь 18 нас хүрсний дараа тухайн ээж одонгийн мөнгө авах болзлоос хасагддаг байх эсэх талаар олон нийтийн дунд хэлэлцүүлэг өрнүүлж буй юм.. Хэлэлцүүлгээс гарсан шийдвэрээс хамаарч УИХ-д хуулийн төслөө өргөн барина.

Анхны хэлэлцүүлгээр л одонгийн мөнгийг хавтгайруулан олгож байгаа нь буруу, манайхаас өөр ийм улс байхгүй хэмээн шүүмжилж буй хэд хэдэн гишүүд бий. Тэр тусмаа эмэгтэй гишүүд. Тухайлбал,

УИХ-ын гишүүн Ц.Гарамжав “Эхийн алдар” нэгдүгээр, хоёрдугаар зэргийн одон авч чадаагүй үлдсэн ээжүүдэд нөхөн олгох талаар ямар бодлого гаргах вэ. Нийгмийн халамжийг хавтгайруулан олгох нь тохиромжтой зүйл биш” хэмээсэн байдаг.

УИХ-ын гишүүн М.Билэгт, “Ц.Гарамжав гишүүний хэлсэнтэй санал нэг байна. Нийгмийн халамжийг хавтгайруулж бус зорилтот хэсэгт нь олгох ёстой. Биднийг бага байхад жилдээ нэг удаа ээж маань хүүхдийн баяраар одонгийн тэтгэмжээ авдаг байлаа. Тухайн үед хүүхдүүд нь 0-16 настай тохиолдолд олгодог байсан. Дөрвөн хүүхдийн нэг нь 18 нас хүрэхэд гурван хүүхэд гэдэг утгаараа хасагддаг байсан” гэсэн байх жишээтэй..

Гэр бүлийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөлд хуруу болоод хушуу нэмэрлээгүй. Зарим эмэгтэй гишүүд. Хүүхдүүд хүчирхийлэлд өртөхөд бас дуугүй байж ирсэн. Гэтэл төрөлтийг дэмжих хүн амаа өсгөх бодлого, олон хүүхэдтэй ээжийн амьдралд нэмэр болох орлого бүхий одонгийн хэдэн төгрөгийг харамлаж, энэ удаад идэвхитэй оролцож байна. УИХ-гишүүд өөрсдөө ЖДҮХС-аас олгодог мөнгийг гурван хувийн хүүтэйгээр тэрбум тэрбумаар нь авдаг. Харин олон хүүхэдтэй ээжид очих хэдэн төгрөгийг хавтгайрсан халамж гэж хэлээд сууж байгаа юм.

-ОДОНТОЙ ЭХЧҮҮДИЙН МӨНГИЙГ ХАСАХГҮЙ, ХАРИН НЭМНЭ ГЭВ-

Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга Г.Өнөрбаяр одонтой ээжүүдийн тэтгэмжийн талаар цацагдсан мэдээллүүдийн дараа өчигдөр /2019.04.17/ мэдээлэл өглөө.

Тэрбээр “Алдарт эх”-ийн нэгдүгээр одонтой ээжүүд маань зургаа болон түүнээс дээш хүүхэд төрүүлж, өсгөсөн байдаг. Өөрөөр хэлбэл зургаан хүүхэдтэй ээжид улсаас жилд 200 мянган төгрөг өгдөг. Мөн 10 хүүхэдтэй ээжүүдэд адилхан 200 мянган төгрөг олгодог. Тэгэхээр бид Нийгмийн хамгааллын багц хуульд шинэчлэл хийж, зургаа болон 10 хүүхэдтэй ээжүүдэд олгох мөнгөний хэмжээ ялгавартай байвал ямар вэ гэсэн судалгаа хийж үзэж байгаа. Уг судалгаагаар одоо олгож буй 200 мянган төгрөгийг буулгах бус шатлалтайгаар нэмэх тухай асуудал ярьсан.

Би 2006 оныг 2018 онтой харьцуулаад улсын төсөвт ийм хэмжээний мөнгө бүрдсэн тухай хэлсэн. Салбар яамны хувьд бүртгэлтэй байгаа тоон мэдээллээ л өгсөн. Харин салбар яамнаас одонтой ээжүүдийн тэтгэмжийн талаар хэд хэдэн бодлогын хувилбарууд хэлэлцэж байгаа.

Нийт хүн амд насжилт ихсэх хандлагатай байна. Тиймээс төрөлтийг дэмжих бодлого хэрэгжүүлье. Тэгэхийн тулд одонтой эхчүүдийн тэтгэмжийн мөнгийг шатлалтайгаар нэмье. Ингэхдээ одоо байгаа 218 мянган одонтой эхчүүд хэвээрээ байна. Тэдэнд олгож буй 100, 200 мянган төгрөг буурахгүй. Харин хүүхдийнх нь тоогоор үечилж нэмбэл ямар вэ гэдэг судалгааг хийж байгаа” гэв.