УИХ-ын 2020 оны сонгууль болоход таван сар гаруйн хугацаа үлдлээ. Удахгүй аймаг, дүүргүүдэд хэдэн мандат оноох талаарх асуудлыг УИХ-аар хэлэлцэнэ. Сонгуулийг томсгосон можаратори тогтолцоогоор явуулахаар болсон. Нийт 20 аймаг, зургаан дүүрэг гэсэн 26 тойрог бий болох нь тодорхой байгаа. Өмнөх сонгуулиудаар нэг мандаттай байсан Булган, Говь-Алтай, Дундговь аймгууд хоёр мандаттай болох төлөвтэй. 26 тойрогт чухам хэн хэн гээч улстөрчид гоцлон наадах бол гэсэн таамаглал Монголын ард түмэнд байгаа.

Архангай аймгийн гурван мандат дээр МАН-аас БСШУС-ын сайд Ё.Баатарбилэг, УИХ-ын гишүүн, “Болор цом”-ын эзэн Ж.Мөнхбат, УИХ-ын гишүүн Г.Тэмүүлэн нар дэвших нь тодорхой. Харин АН-аас Сангийн сайд асан Б.Болор даагаа нэхэх сурагтай. АН-ын луувгарууд болох Р.Гончигдорж, С.Ламбаа нар тэтгэвэртээ суусан учраас Энхбаярын Мөнхсайхан нарын “битүү морьд” тоосоо үзэх бол уу.

Баян-Өлгийн гурван мандатын эзнээр МАН-аас Г.Солтан, А.Баделхан нарын гишүүд автоматаар дэвших нь ойлгомжтой. Эмэгтэйчүүдийн квот нэрийн дор ХХААХҮ-ийн дэд сайд Ж.Сауле орж ирэх ч эмэгтэйчүүдийн эрхийг тэр бүрий дээдлээд байдаггүй казахууд шашин уламжлалаа бодсон ч, эцгийн эрхт ёсыг эрхэм болгодгийг нь бодсон ч сонгогдох магадлал муутайд тооцогдоно. АН-аас УИХ-ын гишүүн Д.Мурат, УИХ-ын гишүүн асан, Хөдөө аж ахуйн шинжлэх ухааны академийн дэд ерөнхийлөгч, эдийн засгийн шинжлэх ухааны доктор, академич А.Бакей нар нэр дэвших магадлалтай. Зам тээврийн дэд сайд асан Х.Ержан мөн нэр дэвшиж магадгүй юм.

Баянхонгор аймагт УИХ-ын дарга Г.Занданшатар, УИХ-ын гишүүн Л.Элдэв-Очир, М.Билэгт нар эрх баригч намынхаа квотыг хадгалж очих бол АН-аас УИХ-ын Хууль зүйн байнгын хорооны дарга асан Дашдондогийн Ганбат, УИХ-ын гишүүн асан Ц.Жаргал нарын нэр дуулдаж буй. Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулгын гэх улстөрийн орон зайд УИХ-д орж ирэх гуравдахь нэр дэвшигчээр аймгийн Засаг дарга асан Д.Жаргалсайханыг байж магадгүй гэж таамаглаж байсан ч тэрээр ЗХЖШ-ын Зэвсэгт хүчний Бүтээн байгуулалтын дэмжлэгийн газрын даргаар ердөө хоёрхон сарын өмнө томилогдсон. Нэгдүгээр сарын 1-нээс өмнө төрийн албаа хүлээлгэн өгөхөө мэдэгдээгүйг бодоход УИХ-д нэр дэвшихгүй нь тодорхой болов бололтой. Баянхонгорт Баярсайхан хэмээх нэг бүсгүйн нэр сүүлийн үед сонстох болсон. Тэр чухам АН-аас уу, эсвэл өөр аль нэг улс төрийн хүчнээс үү гэдэг нь одоогоор тодроогүй байгаа сурагтай.

Булган аймаг хоёр мандаттай болсноор эхнийх нь МАН-аас УИХ-ын гишүүн Ж.Бат-Эрдэнэ. Удаахь мандатын төлөөх хүний нэр яваандаа тодрох биз. Уг нь энэ аймагт “UFC” группээр овоглосон О.Амартүвшинг нэр дэвших магадлал өндөр гэсэн хүлээлт их байсан ч Монголын худалдаа аж үйлдвэрийн ерөнхийлөгчөөр сонгогдсон тэрээр улс төрд хүч үзэхгүй гэсэн удаатай. АН-ын хувьд Булган аймаг хэт улаанд тооцогдох, түүхэндээ цэнхэртэж үзээгүй учраас анхдагчдын өлгий Булганд “анхдагч” болох эмэгтэй хүн тавьж үзэж мэдэх юм. Чухамдаа тэр гээд хэлчих хүчтэй нэр дэвшигч одоохондоо алга гэхэд болно. Ардын намаас УИХ-ын гишүүн Цэдэнгийн Гарамжав Булганд нэр дэвших сонирхол бий. Гэвч тэрээр Булганаас гарах магадлал тун бага. Тэрээр Булганаас дэвшвэл түүхэндээ анх удаа тус тойргийг цэнхэртүүлж магадгүй. Учир нь Ц.Гарамжавын 10 тэрбумын өрөө Эрсдэлийн сангаас төлүүлсэн гэх хэл ам хүн бүрт таатай мэдээ биш. Сонгогчид таагүй хандах түүнийг тойрсон баримт факт 10 тэрбумын шуугианыг монголчууд мартаагүй байгаа. Товчхондоо Гарамжав Булганаас дэвшвэл МАН ялагдалд хүрч цэнхэртэх магадлалыг улам нэмэгдүүлж байна.

Говь-Алтай аймагт МАН-ын генсек Д.Амарбаясгалан, УИХ-ын гишүүн Ш.Раднаасэд нар онилчихсон байгаа. Ардчилсан намаас аймгийн Засаг дарга байсан О.Амгаланбаатар зодоглох байх.

Дорноговь-Говьсүмбэрийн хоёр мандат дээр УИХ-ын гишүүн Борхүүгийн Дэлгэрсайхан, “Болор цом”-ын эзэн Г.Мөнхцэцэг нар очих байх. АН-аас Я.Батсуурь хэмээх нэртэй дипломатч очиж болох байсан “Н.Энхбаярт зориулсан” гэх хуулийн зүйлчлэлээр нэр дэвших магадлал тэгтэй тэнцэнэ. 2016 оны сонгуульд Соёлын гавьяат зүтгэлтэн, Догшин ноён хутагт Данзанравжайгийн тахилч Алтангэрэл агсан нэр дэвшиж байсан ч бурхны оронд заларсан. Аймгийн Засаг дарга асан Паньтын Ганхуяг нэр дэвших өндөр магадлал бий.

Дундговь аймагт АН-аас УИХ-ын гишүүн, “Мон-Уран”-ы Батсүхийн Наранхүү, Монгол Улсын Ерөнхий сайд асан Ж.Наранцацралтын хүү Н.Соёмбо хоёр торойгоод гараад ирнэ л гэж үзэх байх. Нөгөө талд МАН-аас сонгогчдоос “Там-Очир” хэмээх гуншин хүртсэн УИХ-ын гишүүн Д.Дамба-Очир Орхон аймгаас Дундговь аймаг руу тойргоо нүүлгэж очих сураг байсан. Түүн дээр бодоход нэг нөхөр нэмэгдэж очих нь тодорхой.

Дархан-Уул аймагт МАН-аас УИХ-ын гишүүн Д.Хаянхирваа, Болдын Жавхлан, Баагаагийн Баттөмөр нар дархан эрхийнхээ дагуу давхиж очих нь тодорхой. АН-аас Дарханы АН-ын Гантулга, “Бурхан Халдун” группийн Н.Мөнхдаш нар нэр дэвших байх.

Дорнодын хоёр мандат дээр МАН-аас бол УИХ-ын гишүүн Н.Номтойбаяр, Х.Болорчулуун нар дүрмийнхээ дагуу нэр дэвших нь тодорхой болоод байгаа. Тэд чухам энэ тойргийг өмчлөөд хувьчлаад авчихсан юм шиг л баруун солгойгүй цацаж, дэвж шавж байгаа. АН-ын хувьд энэ хоёр мандат тун хатуу боорцог байх нь одооноос анзаарагдаж байгаа. Ёстой нэг шүдний өвчин ч гэж хэлж болно. Гэвч, бөх хүн бүдүүн өвсөнд гэгчээр улс төрийн салхи хааш эргэхийг сонгуулийн өдрийн тэнгэр л мэдэх хэрэг.

Завханы тойрогт АН-аас Я.Санжмятав, Загдхүүгийн Нарантуяа хоёр очно. МАН-ын Д.Оюунхорол, Балдан-Очир, Ш.Сайхансамбуу, Ш.Батсамбуу нар энэ тойргийн улс төрийн амьдралаас яваад удаж буй учир Монгол Улсын хүчит гарьд Ц.Цэрэнпунцаг дархан цолоо дуудуулна гэж ам аваад буй сураг бий. Ус нутгийнхан нь түүнийг хэрхэн хүлээж авахыг зургадугаар сарын 24-ны өдөр дүн тавиад өгнө. Түүнтэй хамт Ардын намыг төлөөлж дэвших нөхөр бол улс төрд түүнтэй адил шинэ л хүн байж таарах вий.

Орхон аймаг. Эрдэнэт хотын гурван мандатын хувь заяа МАХН-ын О.Баасанхүү, МАН-ы О.Содбилэг, АН-ын Д.Одхүү, “Зэс-Эрдэнийн хувь” тайлбарлаад байдаг Алтанхуяг, М.Батчимэг нарын олон хүний нэр дээр яригдах сэдэв мөн.

Өвөрхангай дөрвөн мандаттай байх төлөв бий. МАН-аас УИХ-ын гишүүн Д.Лүндээжанцан, Я.Содбаатар, Хөдөлмөр нийгмийн хамгааллын сайд С.Чинзориг нар мэдээж өрсөлдөнө. Харин АН-аас хуульч Алтангэрэл, Монгол Улсын хөдөлмөрийн баатар, сүмогийн их аварга Долгорсүрэнгийн Дагвадорж нар хүч үзэх байдал төлөвтэй.

Өмнөговийн хоёр мандат дээр АН-аас “Ажнай” Бат-Эрдэнэ, Барилга хот байгуулалтын сайд асан Цэвэлмаагийн Баярсайхан нар, МАН-аас УИХ-ын гишүүн Б.Энх-Амгалан, Монголын сэтгүүлчдийн нэгдсэн эвлэлийн ерөнхийлөгч Хархүүгийн Мандахбаяр нар нэр дэвшинэ.

Сүхбаатарын хоёр мандатын нэгийг Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх онилчихоод байгаа гэсэн бор шувуу ниссээр удсан. Чүлтэмийн Улааныг намаас нь дэвшүүлэх үү, үгүй юу. АН-аас бол аймгийн Засаг дарга асан Ж.Батсуурь үзэлцэх байх.

Сэлэнгийн гурван мандат дээр МАН-аас Монгол Улсын Ерөнхий сайд асан Жаргалтулгын Эрдэнэбат, УИХ-ын гишүүн Наваан-Юндэнгийн Оюундарь, "Сөүл" группын захирал Өнөрболор, Зам тээврийн хөгжлийн яамны дэд сайд асан Б.Цогтгэрэл нар өрсөлдөх бол АН-аас одоогоор хамгийн тодорхой байгаа нь УИХ-ын гишүүн Д.Эрдэнэбат юм.

Төв аймгийн гурван мандат байна. УИХ-ын дарга асан Миеэгомбын Энхболд, дархан аварга Агваансамдангийн Сүхбат нар МАН-аас лавтай үзнэ. АН-аас Эрчим хүчний сайд асан Д.Доржпүрэв, “Ц.Нямдоржийг огцруулах хөдөлгөөн”-ий тэргүүн Т.Энхсайхан нар шатрын өрөгт оролцох бол уу. Энэ тойрогт Ардчилсан намын генсек Ц.Туваан хүч үзнэ. Тэрээр Төв аймагт ялах магадлал тун өндөр нэгэн.

Увс аймгийн гурван суудлын төлөө МАН-аас Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатар, УИХ-ын Төсвийн байнгын хорооны дарга Б.Чойжилсүрэн нар бүрэн эрхийн дагуу нэрээ дэвшүүлэх нь тодорхой бол Ардчилсан намаас Увсын Засаг дарга байсан Ц.Чимэдцэрэн үзэх байх. Монгол Улсын Ерөнхий сайд бүлгээ Норовын Алтанхуяг өөрийн байгуулж буй намынхаа нэрийн өмнөөс “зодоглох” магадлалтай. Мөн "Тесо"-гийн гэх Одонгийн Цогтгэрэл дэвшихээр бэлтгэлээ базааж буй аж.

Ховд аймагт МАН-аас одоогоор УИХ-ын гишүүн Сандагийн Бямбацогт нэр дэвших нь тодорхой бол АН-аас Батцогт, Адьшаа нар улс төрийн тайзнаа хүч үзэх нь тодорхой болоод байгаа.

Хөвсгөлийн дөрвөн тойрогт одоогоороо УИХ-ын гишүүн Л.Энх-Амгалан, Ц.Даваасүрэн, Мөнхбаатар нар МАН-аас үзэх бол АН-аас УИХ-ын гишүүн асан, хүний эрхийн хуульч Цэдэвдамбын Оюунгэрэл нэрээ дэвшүүлэх бол уу. Уг нь цагтаа АН энэ тойрогт Л.Гүндалай зэрэг ардчиллын талыг барьсан лидертэй байсан үе бий.

Хэнтийн тойрогоос дархан аварга Б.Бат-Эрдэнэ зодог тайлах эсэх нь тодорхойгүй. Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх Сүхбаатарын тойргийг голбол унаган нутагтаа хүч үзэж мэднэ. Мөн УИХ-ын гишүүн асан аймгийн Засаг дарга Ганбямба нэр дэвших магадтай.

За ингээд, хорин аймгийн тойргоо дуусгаад нийслэл Улаанбаатар хот руугаа ороод ирлээ дээ. Баянзүрх, Налайх дүүргүүдийн тав, Баянголын гурав, Хан-Уул, Багахангайн дөрөв,Чингэлтэйн гурав, Сүхбаатар, Багануурын гурав, Сонгинохайрханы таван мандатууд дээр МАН-аас гавьяат эмч Ж.Чинбүрэн, БСШУСЯ-ны төрийн нарийн бичгийн даргын ажлаа хүлээлгэж өгсөн Б.Баярсайхан, МҮОНРТ-ийн захирал Л.Нинжжамц, Хөгжлийн банкны гүйцэтгэх захирал асан Ганнибалын Амартүвшин, “МИАТ” ТӨХК-ийн дэд захирал Н.Энхбаатар нар өрсөлдөхөөр ажил төрлөө цэгцлээд буй. Улаанбаатар хотын захирагч С.Амарсайхан, Хууль зүйн дэд сайд асан Б.Энхбаяр, Сангийн дэд сайд Х.Булгантуяа, Сонгинохайрхан дүүргийн Засаг дарга Ж.Сандагсүрэн нар хотод нэр дэвших сурагтай. Ардчилсан намаас өмгөөлөгч Р.Булгамаа, Ц.Элбэгдоржийн хүү Э.Эрдэнэ нар Баянзүрх дүүрэгт нэр дэвшихээр эртнээс бэлтгэгдсэн гэж байгаа. Баянгол дүүргийн Засаг дарга С.Одонтуяа дүүрэгтээ, НИТХ-ын төлөөлөгч П.Батчимэг, Б.Түвшин, хуульч Б.Ариунболд, Кёкүшюзан Д.Батбаяр нар АН-аас Хан-Уулын мандатууд дээр өрсөлдөх ажиг байна. Мөн Ардчилсан залуучуудын холбооны тэргүүн Сүхбаатарын Эрдэнэболд, АН-ын ҮБХ-ын гишүүн Д.Ган-Очир, НИТХ-ын төлөөлөгч М.Тулгат нар ч өрсөлдөхөөр дэнчингээ байршуулаад байгаа гэж байгаа. УИХ-ын 26 тойрогт ирэх зургадугаар сард дээр нэр дурдсан эрхмүүд гол болон туслах дүрд тоглоод манаргаж өгөх болно доо.

МАН-ын дарга У.Хүрэлсүх авлига, албан тушаалын гэмт хэрэгт нэр холбогдсон хүмүүсийг УИХ-д нэр дэвшүүлэхгүй гэдгээ мэдэгдсэн. Хэрвээ энэ шийдвэрээ ажил хэрэг болгох аваас өнөөгийн УИХ-ын 65 гишүүний 50-иас илүү хувь нь буюу 30 гаруй улстөрч тойроггүй үлдэх нь тодорхой болоод байгаа. УИХ-ын гишүүн Б.Батзориг, Г.Солтан, Б.Ундармаа, Ц.Гарамжав, О.Батнасан, Н.Амарзаяа нар дахин нэр дэвших нь лөөлөө болж буй юм.