Монгол Улсын Барилга хот байгуулалтын яам,ЗАМ ТЭЭВРИЙН ЯАМ,НИЙСЛЭЛИЙН ЗАСАГ ДАРГЫН ТАМГЫН ГАЗАР, Японы олон улсын хамтын ажиллагааны байгууллага (ЖАЙКА） Алмек Ви Пи Ай ХК Ориентал Консалтантс ХК Марубени ХК Жэй Жи Си Х хамтран 2011-2013 оны хооронд Улаанбаатар хотод метро барих бүх талын судалгааг хийж танилцуулж байсан аж. Улаанбаатар хотын замын түгжрэлийг үүсгэж буй гол шалтгаан нь зам дутмаг гэхээс илүү замын зохисгүй ашиглалт, гэрлэн дохионы зохицуулалт оновчгүй, зам дээр автомашинаа зогсоодог зэрэг замын орон зайн ашиглалт хангалтгүй, тээврийн хяналт үр өгөөжгүй байгаагаас замын багтаамжийг хангалттай ашиглаж чадахгүй байгаа явдал юм. 2007 оноос хойш хувийн машин нэмэгдэхийн зэрэгцээ зам тээврийн эрэлт хэрэгцээ нэлээд өссөн. Гэвч зам барих ажил эрэлтийг гүйцэхгүй, мөн зам тээврийн хяналтыг сайжруулах талаар замын хяналтын төвийг байгуулж, гэрлэн дохиог суурилуулж, замын цагдаагийн зохицуулалт хийх зэрэг төрөл бүрийн арга хэмжээг авч хэрэгжүүлж байгаа ч хангалттай үр дүн гарахгүй өдий хүрчээ.

Метро төслийн эхний хөрөнгө оруулалт нь туннел, гүүрэн бүтэц, өртөө, тоног төхөөрөмж зэрэг дэд бүтцийн хэсгийн өртөг 1.3 тэрбум ам.доллар, цахилгаан тэрэгний нийлүүлэлт болон үйл ажиллагааг эхлэх зардал ойролцоогоор 200сая ам.доллар, нийт 1.5 тэрбум ам.доллар шаардлагатай. Энэхүү төслийн санхүүгийн хувьд хэрэгжих боломжийг судлан үзэхэд Япон улсын ХАЁТ-ын хөнгөлөлттэй зээлийг авч, тасалбарын үнийг 600 төгрөгөөс дээш тогтоосон тохиолдолд ч төслийн дотоод өгөөж (PIRR) 2-3% буюу ашиг маш бага байгаа тул үйл ажиллагаа явуулагч нэгж нь дан ганц тасалбарын орлогоор дэд бүтцийн хөрөнгө оруулалтыг нөхөж, тогтвортой үйл ажиллагаа явуулах боломжгүй нь тогтоогдсон.

Метроны төслийн гол эрсдэлүүд нь хөрөнгө оруулалтын дутагдлын эрсдэл (Viability Gap), орлогын хэлбэлзлийн эрсдэл, улс орны болон тусгаар байдлын эрсдэл (Country risk), валютын ханшийн эрсдэл, хууль, эрх зүйн орчны эрсдэл юм” 2030 он хүртэл Улаанбаатар хотын замын ачаалал, хүн амын нягтаршил, суурьшил, эдийн засгийн үзүүлэлтийг урьдчилан тооцоолсон уг судалгаагаар хөрөнгө оруулалтын эрсдэл хамгийн дарамт учруулж байсныг харж болно.

“...Метроны барилга барих компанийг цаад тал нь есдүгээр сар гэхэд шалгаруулна гэж тооцоолж ажлуудаа зохион байгуулаад явж байна. Бүр наашилбал зургаадугаар сарын сүүлээр шалгаруулна. Ингэсэн тохиолдолд бол бид 330-аад тэрбум төгрөгийг метроны энэ жилийн ажил дээр нь зарцуулна. Энэ ажлууд дээрээ метроны суурь, гидрогеологийн судалгаа, байршлын судалгаа, тоног төхөөрөмжүүд, барилгын хийцлэл хэрнээ нарийн судалж, татаж авах ажлуудаа хийнэ. Тунель ухах машинаа суурилуулах ажлыг ес, аравдугаар сард эхлүүлэх төлөвлөлттэй байна.” гэж Нийслэлийн Засаг даргын нэгдүгээр орлогч П.Сайнзориг 2024 оны 2-р сарын 22-ны өдөр хэвлэлд өгсөн ярилцлагадаа хэлжээ. 330 тэрбум төгрөгт энэ бүх ажлыг амжуулна гэдэг тооцоо зөв үү?

Д.ЭНХБАТ