-Монгол Улсын эдийн засаг ойрын болон дунд хугацаанд өсөлтөө хадгалах хүлээлттэй байгаа-

Монгол Улсын Зам, тээврийн хөгжлийн яам, Гадаад харилцааны яам, Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яам, Дэлхийн банк, Үндэсний хөгжлийн газар, МУИС-ийн Бизнесийн сургууль хамтран “Евроазийн эдийн засгийн коридорт Монгол Улсын оролцоо” сэдэвт олон улсын бага хурлыг “Шангри Ла” зочид буудалд өчигдөр зохион байгуулсан. Дэлхийн банкны ахлах эдийн засагч Жан Паскалтай уулзаж ярилцлаа.

-Та “Евроазийн эдийн засгийн коридорт Монгол Улсын оролцоо” сэдэвт энэ хуралд илтгэл тавилаа. Ер нь энэ талаар ямар бодолтой байна?

-Монгол орон газарзүйн байрлалын хувьд дэлхийн хоёр том орны дунд оршдог. Энэ нөхцөл байдлаа ашиглаад эдийн засгийн коридорын асуудлыг үр дүнтэй хэрэгжүүлж чадвал Монголын эдийн засгийн хөгжлийн томоохон тулгуур болно гэж бид харж байгаа. Нийгэм, эдийн засгийн хөгжлийн бодлогод гол стратегийн нэг бол энэ юм. Эдийн засгийн коридорын асуудлыг цаашид эрчимтэй анхаарч хөгжүүлэх нь маш том ач холбогдолтой гэдгийг ахин дахин онцолмоор байна. Тухайлбал, Монгол Улсын эдийн засгийн гол уламжлалт салбар болох хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүн, тэр дундаа махны экспортыг нэмэгдүүлэх, зах зээлийг яаж сайжруулах вэ гэдэгт эдийн засгийн коридор маш чухал үүрэгтэй. Махны экспортыг эдийн засгийн зөв коридор, зөв арга хэмжээ авахгүйгээр нэмэгдүүлэх боломж хомс. Тийм учраас үүнийг шийдэхийн тулд маш олон асуудлуудыг сайжруулах шаардлагатай.

-Ямар асуудлуудыг сайжруулна гэж?

-Нэгдүгээрт, институцийн асуудал байна. Эдийн засгийн коридорыг яаж зөв хэрэгжүүлэх вэ гэдэгтээ анхаарах ёстой. Хоёрдугаарт, дэд бүтцийн асуудлууд байна. Гуравдугаарт, хүний нөөцийн асуудал байна. Энэ бүх цогц арга хэмжээг хэрэгжүүлэх хэрэгтэй. Мөн зөвхөн тухайн тодорхой салбарыг төрөлжүүлэхээс илүүтэй бүтээмж, инновацийг аль болох нэвтрүүлэх замаар эдийн засгийн коридортой уялдуулж эдийн засгийн хөгжил, төрөлжилтийг авчрах ийм боломж бүрэн бий. Институци, хүний хөгжил, дэд бүтэц гэсэн гол асуудлууд дээрээ анхаарах шаардлага тавигдаж байна.

-Та “Монголын эдийн засгийн төлөв байдал, чиг хандлага” сэдвээр илтгэл тавьсан. Монгол Улсын эдийн засаг Дэлхийн банкны ажиглалтаар ямаршуухан төлөв байдалтай байна?

-Монголын эдийн засаг 2017 оны эхнээс нэлээд эрчимтэй сэргэж эхэлсэн. Энэ сэргэлт 2019 оны эхний гурван улирлын байдлаар ч үргэлжилж, эдийн засгийн өсөлт сайн байна гэж харахаар байсан. 2018 оны эцсийн байдлаар гэхэд өсөлт 7.2 хувьтай гарсан шүү дээ. Энэ өндөр өсөлт энэ оны эхний улиралд хадгалагдсан. 8.6 хувиар өсөж байсан. Харин сүүлийн хоёр улиралд, ялангуяа гуравдугаар улиралд бага зэргийн сааралт харагдлаа. Энэ нь уул уурхайн салбартай холбоотой. Гэхдээ ирэх гурван жилд, богино дунд хугацаанд Монголын эдийн засаг таваас дээш хувиар өсөх бол уу гэсэн хүлээлттэй байгаа. Эдийн засаг таваас дээш хувиар өснө өө гэдэг хөгжлийн хувьд ижил төстэй орнуудтай харьцуулахад бага өсөлт биш. Харьцангуй сайн өсөлт гэж хүлээж авах хэрэгтэй. Энэ өсөлтийг л тогтвортой хадгалж одоо хэрэгжүүлж буй төсөв мөнгөний бодлогын тохиргоо буюу бодлогын реформуудаа тууштай үргэлжлүүлж байж энэ өсөлтийг хадгална. Үүнд нэлээд олон төрлийн эрсдлүүд хүлээгдэж байгаа.

-Ямар эрсдлүүд хүлээгдэж байгаа билээ?

-Түүхий эдийн үнэ бага зэрэг буурах гэж байна. Нөгөө талаар танай улс өрөө төлнө. Ийм олон төрлийн эрсдлүүд нэмэгдэж буй учраас бодлогын төвшиндөө дотооддоо одоо хийгдэж байгаа реформоо аль болох тууштай үргэлжлүүлж, хэрэгжүүлж чадвал Монгол Улс эдийн засгийн өсөлтөө хадгалж чадна. Ирэх гурван жилд таван хувийн өсөлтөөс давсан өсөлтийг танай эдийн засаг дунджаар үзүүлэх бол уу гэсэн өөдрөг төсөөлөл бидэнд байгаа.

-Эдийн засгийн өсөлт, бууралтад улс төрийн сонгуулиуд их нөлөөлдөг дөө?

-Түүхэн хугацаанд сонгуулийн эдийн засагт нөлөөлөх нөлөө янз бүр байж ирсэн. Гэхдээ, одоогийн байдлаар, бидний ажиглаж байгаагаар Монгол Улсын Засгийн газар, бодлого боловсруулагчдын зүгээс одоо хэрэгжүүлж буй реформын шинжтэй үйл ажиллагаагаа хэрэгжүүлнэ гэсэн дохиог бидэнд өгсөөр байгаа. Дэлхийн банк үүнд итгэж байгаа. Хөрөнгө оруулагчид ч гэсэн Засгийн газрын итгэл үнэмшил, нийгэмд өгч буй дохионоос эерэг хандлагыг хүлээж авч байгаа байх гэж бодож байна. Хэдийгээр сонгуулиар зарим талын эрсдэл гарч болох ч Засгийн газар эдийн засгийн зөв бодлогоо үргэлжлүүлж чадвал эдийн засгийн ямар нэг сөрөг нөлөөг аль болох бага зардлаар, зөөлөн уядуу шийдэх боломж бүрэн байгаа.

-Монгол Улс саарал жагсаалтад орсныг та бүхэн сайн мэдэж байгаа. Манай улстөрчид болохоор ганцхан жилийн дотор саарал жагсаалтаас гарчихна гэж байгаа нь аль хэр бодитой бол. Зарим эдийн засагч, судлаачид саарал жагсаалтаас мөддөө гарч чадахгүй гэх нь ч байна. Мэргэжлийн экспертийн хувьд Дэлхийн банк л үүнийг сайтар мэдэж анзаарч байгаа даа?

-Миний хувьд Монгол Улс саарал жагсаалтаас гарах хугацааны талаар ямар нэг зүйл хэлэхэд тохиромжгүй гэж бодож байна. Монгол Улсын Засгийн газар болоод дээд түвшиндөө саарал жагсаалтаас яаж гарах вэ гэсэн нэгдсэн байр суурьтай, маш их идэвх санаачилгатай, хэрэгжүүлнэ гэсэн байр суурь мэдэгдэж байгаа нь бидэнд маш чухал байгаа юм. Олон улсын байгуулагууд, бусад донор газрууд, хөрөнгө оруулагчдын хувьд танай Засгийн газраас хэрэгжүүлэх түвшиндээ ч, дээд түвшиндээ ч нэгэн зэрэг “Саарал жагсаалтаас гарна” гэж мэдэгдэж буй нь хамгийн том мессеж юм. Үүнийг л онцлох нь зөв. Энэ хамгийн чухал мессеж юм.