Сонгуулийн тухай хуулийн төсөлд 50+26 тогтолцооны хэлбэр өргөн баригдсантай холбогдуулж, бид зарим гишүүдийн байр суурийг тодрууллаа.

М.Билэгт: Үндсэн хууль зөрчихгүй бол дэмжинэ

-Та ирэх оны сонгуулийг 50+26 тогтолцоогоор явуулахыг дэмжих үү?

УИХ-ын гишүүн М.Билэгт: Үндсэн хуулиа зөрчихгүй байвал дэмжинэ гэдгээ чуулганы хуралдааны үеэр хэлсэн. Одоогийн орж ирсэн хувилбар нь пропорцианаль руу орчихоод байгаа байхгүй юу. Тийм биз дээ. Тиймээс би дэмжинэ.

Н.Номтойбаяр: Эмэгтэйчүүдийн квотыг хувиар тогтоож байгаа нь асуудал шүү

УИХ-ын гишүүн Н.Номтойбаяр: Зарим гишүүд 26 тойрогт пропорцианаль тогтолцооны шинж байна, Үндсэн хуулийн цэцийн шийдвэртэй зөрчилдөнө гэж яриад байгаа. Мөн пропорцианаль тогтолцооны шинж биш, энэ бол мажоритар гэдэг маргаан ч мөн яригдаж байна. Надад ойлгогдож байгаа нь юу вэ гэхээр тойргийн хэмжээ үл хамаараад хүн нэрээрээ сонгогдож байвал энэ мажоритар шинж чанар. Зарим хуульчид үүнийг пропорцианаль тогтолцооны шинжтэй гэж үзэж байна. Энэ мэтгэлцээний заагийг яг үнэндээ хэлж мэдэхгүй байна. Хоёрдугаарт, УИХ-д эмэгтэй гишүүд заавал байх ёстой. Эрэгтэй улс төрчийн байгалийн онцлог байна аа даа. Нарийн мэдрэмжгүй, тэр болгон энэрэнгүй, хүмүүнлэгийн үйлс рүү гүйгээд байдаггүй шүү дээ. Бид эмэгтэй хүн биш болохоор амьдралд тохиолдох нарийн бэрхшээлийг тэр бүр сайн мэдэхгүй. Эмэгтэй гишүүдийн үүрэг бол нийт эмэгтэйчүүдийн төлөөлөл болж, ялангуяа эмэгтэйчүүдийн амьдралд тулгамддаг асуудлыг төрийн бодлого шийдвэр болгож ажиллах юм. УИХ-д эмэгтэй гишүүд зайлшгүй байх ёстой. Заавал тэрийг хувь, квотоор тогтоож шийдээд байгаа нь бас л асуудал шүү. 2015 онд 50+26 тогтолцооны хувилбар бас яригдаж байсан. Гэхдээ үүнийг бүсчилсэн байдлаар явуулах тухай яригдсан.

Ж.Ганбаатар: 26-г хэрэгжүүлэхэд маш хүндрэлтэй

УИХ-ын гишүүн Ж.Ганбаатар: Би жижиг мажоритар тогтолцоог дэмжсэн. Гэхдээ бүлгийн шийдвэрийг дагана. Бүлгийн хуралдаанаар нэгдсэн байр сууриа нэгтгээгүй. Тэр дундаа 26-г хэрэгжүүлэхэд процессын хувьд маш хүндрэлтэй. Энэ нь сонгогч нарт нэлээд бэрхшээл учруулна.

Д.Хаянхярваа: 50+26 тогтолцоо Үндсэн хуулийг зөрчинө

УИХ-ын гишүүн Д.Хаянхярваа: Миний хувьд Үндсэн хуульд заасан мажоритар тогтолцоогоо дэмжинэ. Гэхдээ мажоритар дотроо ямар байхыг УИХ болон намын бүлэг, зөвлөлүүд ярилцах байх. Түүнээс 50+26 тогтолцоо нь Үндсэн хуулийг зөрчинө.

Ж.Бат-Эрдэнэ: Жижиг мажоритор тогтолцоог дэмжинэ

УИХ-ын гишүүн Ж.Бат-Эрдэнэ: Өнөөдрийн нөхцөл байдалд УИХ-ын 76 гишүүний нэр хүнд маш муу байгаа. Олон нийтийн зүгээс олон асуудалд шүүмжлэлтэй хандаг. Энэ нь сонгогч нараас холдоод байгаагийн шинж. Тойрогтоо ажилладаг, иргэдийн санаа бодлыг сонсдог, хүсэл эрмэлзлийг нь төрийн бодлого болгодог зүйл байхгүй байна. Тиймээс энэ орон зайг нөхөхийн тулд тогтолцоогоо өөрчлөх ёстой. Миний хувьд том, жижиг тойрог хосолсон мажоритар тогтолцоог дэмжихгүй байгаа. Намын ард нуугдах, ард иргэдээсээ холдох, санал бодлоо нэгтгэх боломжгүй болно. Сонгуулийн тухай хуулиар янз бүрийн санал гаргаж байгаа. Миний хувьд шууд жижиг мажоритар тогтолцоог дэмжинэ.

Г.Тэмүүлэн: Сонгуулийн нэг л тогтолцоог баримаар байна

УИХ-ын гишүүн Г.Тэмүүлэн: МАН-ын бүлгээс 50+26 гэдэг хувилбараар сонгуулийн тогтолцоог боловсруулж, хуулиа өргөн барьсан. Монгол Улс 1992 оноос хойш долоон удаа сонгууль явуулахад долоон удаа хуулиа өөрчилсөн байдаг. Бид өнөөдөр сонгуулийн тогтолцоог найм дахиа өөрчлөх гэж байна. Үүнээс үзэхэд сонгууль бүрийн өмнө хуулиа яагаад өөрчлөөд байдаг юм бэ гэдэг нь асуудал болж хувирсан. Бид цаашдаа сонгуулийн нэг тогтолцоог барьж явмаар байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл, тоглоомын дүрэм хэзээд тодорхой баймаар байна. Сонгуулийн тогтолцоо ямар байхаас үл хамааран ард түмэн сонголтоо чөлөөтэй хийдэг. Тодорхой нэг улс төрийн хүчин юм уу, улстөрчдөд зориулж хуулиа өөрчлөх шаардлагагүй.