-УЛСЫН ДЭЭД ШҮҮХИЙН ШҮҮГЧ НАР ОГЦРОХГҮЙ БОЛ ӨЛСГӨЛӨН ЗАРЛАНА-

Шударга шүүхтэй болох, шүүх байгууллагын шинэчлэлтийг Дээд шүүхээс эхлэх ёстой гэдгийг Иргэний нийгмийн байгууллагууд илэрхийлж өчигдөр мэдээлэл хийсэн. ТББ-ууд нэгдэн шүүхийн шинэчлэлийн талаар болон Улсын дээд шүүхийн шүүгч нарыг огцруулахыг шаардан энэ сарын 25-наас жагсаал цуглаан хийж эхэлсэн. Тэд баасан гариг буюу энэ сарын 28 хүртэл жагсаал хийх бөгөөд энэ хугацаанд Улсын Дээд шүүхийн шүүгч нарыг огцрохгүй бол тэмцлийн дараагийн хэлбэрт шилжинэ гэдгээ мэдэгдээд байгаа.

Энэ талаар жагсаал зохион байгуулж буй иргэн Б.Батдэлгэрээс тодруулга ярилцлага авсан юм.

-Дээд шүүхийн шүүгч нарыг огцрохыг шаардаж жагсч байна. Энэ жагсаалыг яагаад хийх болов?

-Иргэн Б.Батдэлгэр гэдэг хүний эрх ашгийг хөндсөн учраас энэ жагсаалыг зохион байгуулж байгаа. Барилга угсралтын “Бүрэн цутгамал” ХХК-ийн захирал хүн. 2013 онд “Сант” сургуулийн өргөтгөлийн барилгыг барьснаас хойш болж эрүүгийн хэрэг болон захиргааны хэргийн маргаанууд үргэлжилсэн. Эрүүгийн хэргээр чанар муутай хогийн новшийн барилга барьсан гэх шалтгаанаар анхан болон давж заалдах шатны шүүх намайг гэм буруутай гэж ялласан. Өөрөөр хэлбэл гэмт хэрэг хийсэн байна гэж үзсэн. Гэвч Дээд шүүхээс цагаатгасан. Намайг эрүүгийн хэргээр чанар муутай барилга барьсан гэж буруутгасан мөртлөө нөгөө талдаа чанартай сайн барилга болоод улсын комисс хүлээгээд авчихсан байдаг.

-Улсын комисс “Сант” сургуулийн барилгыг хүлээж авахдаа танай компанийн биш өөр компанийн нэр дээр хүлээгээд авчихсан байдаг билүү?

-Тийм, “Сант” сургуулийн барилгыг Улсын комисс хүлээж авахдаа “Голомт констракшн” гэдэг компанитай хуурамч гэрээ хийсэн байдаг. “Голомт констракшн” ХХК тухайн барилга дээр ширхэг ч тоосго өрөөгүй, шанага шавар ч хийгээгүй л газар. Энэ компанитай хуурамч гэрээ хийгээд Улсын комисст хүлээлгэж өгөхдөө манай компанийг оролцуулаагүй. Энэ асуудал ерөөсөө хууль зөрчсөн учраас Нийслэлийн засаг дарга болон Ерөнхий сайдад гомдол гаргасан. Ерөнхий сайд “МХЕГ-ыг энэ асуудлыг шалга” гэсэн үүрэг өгсөн. МХЕГ “Сант” сургуулийн өргөтгөлийн барилгыг Улсын комисс хүлээн авсан үйл ажиллагаа Монгол Улсын хууль дүрэмд нийцэж байна уу гэдэгт дүгнэлт гаргаж шалгах ёстой. Гэтэл МХЕГ-ын Дэд бүтцийн хяналтын газрын дарга Д.Жаргал “Сант” сургуулийн талд үйлчлээд ажлаа зогсоогоод дүгнэлтээ гаргаагүй юм. Шалгалтын ажиллагааг бүрэн дуусгаагүй мөртлөө дүгнэлт гаргасан.

-Хоёулаа гол асуудлынхаа талаар ярилцъя. Өмнө нь та ганцаараа ихэвчлэн жагсч эсэргүүцлээ илэрхийлдэг байсан. Энэ удаагийн жагсаалд ТББ-ууд нэгдсэн байна. Та бүхэн ямар шаардлага тавьж байгаа вэ?

-Иргэн миний бие энэ жагсаалыг зохион байгуулж байна. УИХ-ын таван гишүүн болон МАНАН дэглэмийн эсрэг монгол түмний нэгдэл, ТББ-ууд, иргэд хамтран зохион байгуулж байна.

Нэгдүгээрт: Бидний шаардлага бол Дээд шүүх шударгаар ажиллаж чадахгүй байна. Жирийн иргэний эрх ашгийг хохироож, бүлэглэлийн эрх ашгийн төлөө үйлчилж байгаа учраас Дээд шүүхийн шүүгч нарыг 72 цагийн дотор огцрохыг шаардаж байна.

Хоёрдугаарт: Төрийн үйл ажиллагаа тасралтгүй явагдах ёстой. Өөрөөр хэлбэл Монгол Улсын Дээд шүүхийн шүүгч нар долдугаар сараас есдүгээр сарын дунд хүртэл хоёр сарын хугацаанд гурван танхим нь тэр чигээрээ амардаг. Шүүх эрх мэдэл бол Монгол төрийн үйл ажиллагаа. Гэтэл төрийн үйл ажиллагаа тасалдаж, зогсонги байдалд ордгоос болж шийдвэрлэгдэх ёстой хэргүүд цуглардаг. Тиймээс тасралтгүй үйл ажиллагаа явуулахыг шаардана. Шүүгч нар нэг нэгээрээ амарч яагаад болдоггүй юм бэ гэсэн шаардлага тавьж байна.

Гуравдугаарт: ШЕЗ-ийн Анхан шатны шүүхийн Шүүгчдийн зөвлөгөөнөөс Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн гишүүнд Түмэнжаргалын Мэндсайханыг томилуулахаар Монгол Улсын Ерөнхийлөгчид санал болгосон. Энэ бол хууль зөрчиж байна. 2016 онд баталсан ШЕЗ-ийн тогтоолоороо сонгуулийн журмаа баталсан. Гэтэл тэр журамд гурав дахь санал хураалт гэж байхгүй. Хоёр санал хураалт аваад олонхын санал авч чадаагүй бол дахин шинээр эхлэх ёстой. Гэтэл 60 чавганц уралдахад нэг нь түрүүлнэ гэгчээр Т.Мэндсайханыг томилуулахаар гурван удаа санал хураагаад одоо Ерөнхийлөгчид өргөн барьчхаад байна. Ерөнхийлөгчид хандаж хэлэхэд хууль бусаар томилох гээд байгаа энэ хүнийг битгий батламжаасаа гэж хүсч байна.

Дөрөвдүгээрт: С.Зориг агсны амь насанд хүрсэн гэж ял сонсоод байгаа Т.Чимгээ, Б.Содномдаржаа нарыг яаралтай суллахыг шаардаж байгаа.

-Миний мэдэж байгаагаар та шүүхийн байгууллагаар яваад гурван жил болж байна. Энэ хугацаанд танд бие сэтгэл, эдийн засаг, эд материалын хичнээн хэмжээний хохирол амсав?

-Шүүхийн байгууллагаар яваад зургаан жил болж байна. Бие сэтгэлийн хохирол асар их. Өглөө эрт гэрээсээ гараад л шүүх цагдаа төрийн байгууллага гэж явсаар байгаад л орой гэртээ ордог. Яллагдагч, шүүхдэгч гэсэн нэрээр дуудуулах тийм ч сайхан биш шүү дээ. Шүүхтэй холбоотой асуудал 2013 онд эхэлсэн. Хэлмэгдэгсдийн хөшөөний хажууд өлсгөлөн зарлаж тэмцсэнээс хойш гурван жил болох гэж байна.

Миний бие 2365 хоног шүүхдэгч, яллагдагч гэсэн нэртэйгээр гурван зохиомол хэрэгт гүтгэгдэж явлаа. Би прокурорын байгууллагад нэлээд гомдолтой байдаг. Цагдаа нар гурван ч удаа прокурор руу миний хэргийг хэрэгсэхгүй болгох саналыг хүргүүлсэн. Тухайн үед намайг шалгаж байсан прокурорууд ашиг сонирхлынхоо дагуу “Сант” сургуулийн талд үйлчилж байсан. Гэхдээ миний хувьд шударга үнэн ялна, би чанартай сайн барилга барьсан гэдэг итгэл үнэмшил надад байсан. Үнэн гэж байх л ёстой. Үнэнийг заавал бий болгоно, илчилнэ гэж зориод өнөөдрийг хүртэл тэмцэж явна.

-Дээд шүүхийн шүүгч нар та бүхний шаардлагыг хүлээн авч огцрохгүй бол тэмцлийн ямар хэлбэрт шилжих вэ?

-Бидний зүгээс энэ сарын 25-ны өдөр шаардлага өгсөн. Шаардлага 72 цагийн хугацаатай байгаа. Баасан гаригийн 14:30 минутад шаардлагын хугацаа дуусна. Бидэнд шаардлагын хариу өгөөгүй тохиолдол Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлд шаардлага хүргүүлнэ. Дараагийн шатандаа Дээд шүүхийн гадна суулт зарлах, тэмцлийн хурц хэлбэрийг ч сонгож магадгүй. Дээд шүүхийн байгууллага ямар хариу өгөхөөс л шалтгаална даа.