Энэ өвөл улсын хэмжээнд 67,6 сая мал өвөлжинө гэж ХХААХҮЯ мэдэгдсэн. Харин нийт нутгийн 50 орчим хувьд бэлчээрийн даац хэтэрчихсэн. Өвөлжилт хүндэрч байгаа үед гадаад зах зээлээ нээхгүй, махны үнээ чөлөөлөхгүй байгаа тухай “Чинээлэг малчин бойжуулах төв” төрийн бус байгууллагын зүгээс өнөөдөр мэдээлэл хийлээ.

Чинээлэг малчин бойжуулах төв” ТББ-ын тэргүүн Л.Од-Сэр “Малынхаа махыг боловсруулж, 8000-9000 төгрөгийн үнэтэйгээр экспортлох зах зээлийг чөлөөтэй тавиад өгвөл малчдын орлого эрс нэмэгдэнэ. Бэлчээр сүйтгэж буй малаа зарах гэхээр борлуулах газар нь байхгүй байна” гэлээ. “Чинээлэг малчин бойжуулах төв” ТББ нь өнгөрсөн 2018 онд байгуулагдаж, энэ оноос үйл ажиллагаагаа эхлүүлээд байгаа ажээ. Тус ТББ-ын зорилго нь малчид хоёр, гурван мянган мал дагаж явах бус цөөн чанартай малынхаа түүхий эдийг эдийн засгийн эргэлтэд оруулж амьжиргаагаа сайжруулж, чинээлэг малчин болох явдал юм. Ер нь Монгол Улсын нийт 169 мянган малчин өрхийн амьжиргааны асуудлыг сайжруулж, ядуурлаас гарах, бэлчээрээ хамгаалах, махны чанараа сайжруулах чиглэлээр анхаарч ажиллана гэдгээ ч хэлсэн.

СҮҮЛИЙН ХОЁР ЖИЛ ХОНИНЫ АРЬС ҮНЭГҮЙДЭЖ, ШАТААЖ УСТГАЖ БАЙНА

“Дөрвөн алтан бэрс” малчдын холбооны тэргүүн, Архангай аймгийн Эрдэнэмандал сумын мянгат малчин П.Тамир “Монгол Улсын малчид мал сүргээ өсгөн үржүүлж, 65-70 сая толгойд хүргэжээ. Ажлаа ч сайн хийсэн байна. Мал аж ахуйн салбар Монгол орны эдийн засгийн нэг тулгуур гэж яригддаг. Гэтэл өнөөдөр бид багахан хэмжээний малынхаа махыг гадаадад гаргаж, тодорхой шалтгаан ярьж, квот тогтоож байна. Малын үнэ, түүхий эдийнх нь үнэ унаж байна. Монголын мал аж ахуйн салбар бол амьд үйлдвэр. Амьд үйлдвэрээс гарсан мах, ноос ноолуур, арьсаа ашиглан нэмүү өртөг шингээж, дэлхийн эдийн засагт хувь нэмэр оруулдаг болмоор байна. Гэтэл манай улс дотоодын хэрэгцээндээ 10-15 сая мал нядалж, бойнд орох ёстой. Үүний ихэнх тоо толгойг хонь эзэлдэг. Сүүлийн хоёр жил хонины арьс үнэгүйдэж, шатааж устгаж байна. Үхрийн арьс дөрөвхөн мянга, адууны арьс дэл, сүүлтэйгээ 7-10 мянган төгрөгийн үнэтэй. Гэтэл холбогдох салбар яамнаас ямар ч арга хэмжээ авдаггүй. Засгийн газраас олон улсад малынхаа мах, түүхий эдийг экспортлох тал дээр дорвитой ажил хийхгүй байна. Одоо эхнээсээ малчид Япон, Солонгос явж ажилладаг болж байна. Монгол малчин монголоороо байж чанартай мах үйлдвэрлэснээр дэлхийн зах зээлд үнэтэй худалдаалах чиглэл рүү явах ёстой” гэв.

Ер нь махны үнийг бодитойгоор өсгөдөг газрууд бол зах, супермаркет, дэлгүүрүүд байдаг. Хотын төвийн худалдааны төвд мах 10 мянган төгрөгийн үнэтэй байхад малчид нэг кг махаа 4000-5000 төгрөгийн л үнэтэй борлуулж байгаа. Жишээлбэл, 2020 оны төсөв дээр 3.6 их наяд төгрөгийг хөрөнгө оруулалт хэлбэрээр тавигдчихсан. Тэр нь тойрог тойрогт хуваагдан, сонгуулийн мөнгөнд зарцуулагдахаар төсөвлөгдчихөөд байна. Гэтэл ядуу амьдарч байгаа малчид буюу төрийн албан хаагчийнхаа цалинг нэг дахин нэмэх боломжтой байна. Иймэрхүү шударга зүйлийг иргэд шаардах хэрэгтэй байна.