Өнгөрсөн сарын 29-нд “Монголын татвар төлөгчдийн үйлдвэрчний эвлэлийн холбоо”-г төлөөлж “Хүүхдийн төлөө амьдрах ухаан" төвийн захирал Т.Эрдэнэцэцэг нийгмийн бүх түвшинд өргөжсөн авлигын асуудлаар тодорхой баримтуудыг хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр зоригтой дэлгэсэн билээ. Энэ талаар түүнтэй ярилцлаа.

Нийгмийн даатгалаас гадна авлигалд давхар татвар төлөх ёстой юу?

-Авлигатай тэмцэх зорилгоор “Авлигын эсрэг бүх нийтээр тэмцье” хөдөлгөөнийг улс орон даяар өрнүүлэх талаар мэдэгдэж байсан. Энэ хөдөлгөөний хүрээнд ямар ажлуудыг хийхээр төлөвлөөд байгаа вэ?

- “Монголын татвар төлөгчдийн үйлдвэрчний эвлэлийн холбоо”-ноос санаачлаад уг хөдөлгөөнийг эхлүүлж байгаа. Иргэд, аж ахуйн нэгжүүд үйл ажиллагаа явуулахад нийгмийн олон хүчин зүйлийн нөлөөгөөр үргэлжлэх боломжгүй болж байна. Төрийн албан хаагчдын авдаг авлигал, хээл хахуулийн асуудал хэрээс хэтэрч байна. Ирэх онд Нийгмийн даатгалын шимтгэл нэмэгдэнэ. Үүнээс болж таван аж ахуйн нэгжийн нэг нь цаашид үйл ажиллагаа явуулж чадахгүй дампуурах тооцоо судалгаа гарчихсан байна. Улсын төсвийг татвар төлөгч бид бүрдүүлж байгаа шүү дээ. Татвараа төлөөд амар амгалан амьдаръя гэхээр авлига гэдэг зүйлд давхар татвар өгөх болоод байна. Тиймээс яг өнөөдрөөс эхлээд УИХ, Засгийн газар гээд холбогдох бүх газруудад сонордуулга хүргэж ажиллана. Мөн бүх иргэн, аж ахуйн нэгжийг авлигатай бодитоор тэмцье гэж уриалмаар байна. Энэ хөдөлгөөн хугацаагүй өрнөнө. Авлига авсан хүнийг ил болгодог хариуцлага тооцдог ийм тогтолцоо хэрэгтэй байна. Жишээлбэл, машин унаж яваад зөрчил гаргахад торгууль оногдуулдаг. Үүнтэй ижил авлига авсан хүнийг төрийн албан хаагч байх эрхийг хасъя л даа. Хариуцлагажуулъя. Ингэхээр ард иргэдийн оюун санаанд ч өөрчлөлт орно. Нийгэмд авлигыг өгөх, авах ёстой мэт л ойлгогдож байна. Бүх хүнд ил байгаа баримт бол бүх салбарт шат шатандаа хандив өгөх, гар цайлгах үзэгдэл юм. Энэ сэтгэлгээг үгүй хиймээр байна. Иргэд өөрийнхөө ажлыг амжуулахын тулд иймэрхүү зүйлийг хийж байгаа нь авлигыг “өөхшүүлэх” гол суурийг бүрдүүлээд байна. Бид үүний эсрэг тууштай тэмцэнэ. Улсын хэмжээнд цор ганц гэж хэлж болохоор хүүхдийн байгууллага үүнтэй тэмцэх гэж одоогоор үйл ажиллагаагаа зогсоогоод байна.

- Авлигын асуудал том, жижиг гэлтгүй далд хэлбэрээр явагддаг шүү дээ. Үүнийг хэрхэн илрүүлж, тэмцэх юм бэ?

- Авлига, хээл хахуулаас үүдсэн дарамтан доор маш олон алба хаагчид ажиллаж байгаа. Тэр хүмүүс бидэнд мэдээлэл өгч хамтарч ажиллах хэрэгтэй байна. Мэдээллийг чандлан хадгална. Иргэн, аж ахуйн нэгжийн өгсөн мэдээллийн дагуу шалгаж, зохих газраар нь шийдвэрлүүлнэ.

- Жижиг авлигачид гэдэгт төрийн дунд болон доод албан тушаалтныг хамруулж байна гэж ойлгох уу?

- Тэгж ойлгож болно. Авлигын асуудал бүх шатандаа өөр, өөр хэмжээтэй байна.

- Энэ хөдөлгөөнийг өрнүүлэхэд иргэдийн оролцоо хэр байх бол?

- Иргэдийг маш идэвхтэйгээр дуу хоолойгоо нэгтгэж, оролцох болов уу гэж найдаж байна. Цахим орчинд яригдаж байгаа гол сэдэв энэ шүү дээ. Энийг нэгтгэж, зоригтойгоор ил гаргах ёстой.

-Авлигын эсрэг тэмцэнэ гэж хүмүүс ярьдаг. Бодитойгоор тэмцэж үр дүнд хүрэх боломжтой юу?

-Би хүүхдийн төлөө байгууллагынхаа үйл ажиллагааг түдгэлзүүлэн, хүнээс “шахаа”-нд авсан гутлаа ил гаргалаа. Энэ бодитой тэмцэж байгаагийн нэг хэлбэр юм. Үүнтэй цаашид ч тэмцэх болно. Дээдчүүл хэдэн тэрбумаар нь авлига авч, ашигладаг бол төрийн дунд, доод шатанд иргэдийг өдөр тутам зовоож, хүнд суртал дарамт шахалт үзүүлдэг. Эсвэл өөртөө үнэгүй үйлчилгээ, давуу байдал бий болгох, бараа таваар “шахах” явдал хэвийн үзэгдэл болсон. “Жижиг” авлигачид олны анхааралд өртдөггүй оёдлын завсар нуугдсан “шимэгч хорхой” шиг хэдэн арван мянгаараа төрийн бүх салбарт шигдэж байгаа нь иргэдийн өдөр тутмын амьдрал болон сэтгэл санаанд дарамт учруулж, олны дургүйцлийг хүргэн төрдөө итгэх итгэлийг алдагдуулах том шалтгаан болж байна.

- Өнгөрсөн долоо хоногт авлигатай холбоотой зарим хүмүүсийн баримтыг дэлгэсэн. Үүнээс шалтгаалаад таньд болон танай байгууллагад ямар нэг дарамт, шахалт ирсэн үү?

- Ойлгомжтой. Одоогоор “Хүүхдийн төлөө амьдрах ухаан" төвийн үйл ажиллагаа зогссон. Үүнээс айгаад байж болохгүй. Зоригтой тэмцэж үгээ хэлэхээс өөр арга байхгүй.

-Хэвлэлийн бага хурлаар Т.Эрдэнэцэцэгийн хөндсөн асуудлыг эргэн сануулвал:

“Бид ажил хөдөлмөр эрхлэхэд хүндрэлтэй болсоор байна. Өөрөөр хэлбэл, жижиг хэлбэрийн авлигачид бидний үйл ажиллагааг хаан боогдуулж байна. Авлигатай холбоотой зарим баримтуудыг зоригтойгоор дэлгэхээр шийдлээ. Эрүүл мэндийн даатгалын газартай манай байгууллага хамтран ажиллаад багагүй хугацаа өнгөрсөн. Гэтэл сүүлийн үед ажил явуулахаа байсан. Ямар нэг төрлийн эм, эмийн төрлийн бүтээгдэхүүн, хувцас, гутлыг таарахгүй, авахыг хүсээгүй байхад хүчээр “шахдаг”. Хэрвээ авахгүй бол ажил явуулахад ямар нэг байдлаар саад учруулдаг.Эрүүл мэндийн даатгалын газаражлаа шударга явуулахаа байсан. Эрүүл мэндийн даатгалын газрын байцаагч Н.Гэрэлмаа гэдэг хүнээс 180 мянган төгрөгөөр албан хүчээр гутал авсан. Мөн тэрээр үнэгүй сувилуулах эрхийн бичиг, сүү, цагаан идээ авч шуудайтай хувцас ажлын цагаар шахсан нь төрийн албыг гутамшиг болгож буй жишээ юм. Мөн тус байгууллагын дарга байсан И.Энхбат 2017 онд хахууль авсан хэргээр ажлаасаа чөлөөлөгдсөн ч одоо ЭМД-ын газрын Хяналт шалгалтын газрын даргаар ажиллаж байна. Ийм авлигын нөхцөл байдалд ажилчид асар ихээр өртөж байгаа. Үүнийг нуулгүй ил тод гаргаж, эдгээр авлигачдаас салмаар байна. Эмзэг бүлгийн хүүхдүүдийн төлөө 27 жил ажиллаж байгаа алгын чинээ хүүхдийн байгууллага гутал худалдаж авч байж ажлаа чөлөөтэй хийх боломжтой болж байна. Ийм дарамттай нийгэмд амьдарч байгаа нь гутамшигтай” гэжээ.

-