“Давхар дээл” гэгч нь УИХ-ын гишүүд дээлээ давхарлаж өмсөөд тэнхимд бүгчимдээд суугаад байгаа хэрэг бус хууль тогтоох, хяналт тавих үүрэгтэйгээ хамсран хууль хэрэгжүүлэх, боловсруулах ажил руу оролцох явдлыг хэлжээ. Аливаа улс оронд төрийн тогтолцоог Үндсэн хуульд харилцан бие биенээ хянах системтэй тусгадаг нь шударга, ил тодын зарчимд нийцүүлж буй арга хэлбэр. Хууль тогтоогчид өөрсдөө гүйцэтгэх эрх мэдэл рүү хэт их хутгалдах юм бол авилгал, албан тушаалын гэмт хэрэг цэцэглэх магадлал өндөр байгааг дэлхийн практик нотлох аж.

Яагаад давхар дээлтэй улс төрчид, гишүүд, сайд нар төрийг хямралд хөтөлдөг вэ?

1. Засаглалын зарчим алдагдаж, хяналтгүй болох
2. Засгийн газрын эрх мэдэл хэтийдэх. Засгийн газар бол зөвхөн хэрэгжүүлэх үүрэгтэй болохоос нийгмийн амьдралтай холбоотой бие даасан шийдвэр гаргах эрхгүй.
3. УИХ-ын гишүүний эрх, үүргийн дараалал, зарчим алдагдах
4. Засгийн газар тайланчлах үүргээ умартаж, УИХ хяналтын системээ дангаараа ажиллуулж чадахгүй болох. Ингэснээр аль аль нь явцуу ашиг сонирхолд хөтлөгдөх магадлалтай.

Монгол Улсын хөдөлмөрийн баатар, Ардын багш, Гавьяат хуульч, Үндсэн хуулийн эхийг баригч Б.Чимид агсан УИХ-ын гишүүн давхар дээлтэй сайдын асуудлаар ийнхүү хэлж байжээ.

...Засгийн газрын гишүүн УИХ-ын гишүүн байна гэдэг дээр би, "ялсан дараа нь П.Жасрай Ерөнхий сайдын үед Засгийн газрын хуулинд хийчихсэн. Тэр хуулийг би устгаад дараагийн хуулийг 2-3 сар сууж байж хийсэн юм.Ийм юм байж болохгүй гэж би төв хороон дээр зургаан цаг ярьсан. Тэгээд дийлээгүй гурван хүний гуравны нэг гэсэн юм оруулчихсан одоо ингээд тэр халдвар чинь байгаад байна шүү дээ. Ер нь хүн энгийн юмыг ойлгодог юм билээ. Нэг хүн хоёр ажлыг ХАЛТУУРДСАН нь дээр үү? Нэг хүн нэг ажлыг сайн хийсэн нь дээр үү? хэмээн хэлж байжээ.

2019 онд нэмэлт, өөрчлөлтөөр батлагдсан Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 39 дүгээр зүйл:

1. Засгийн газар Ерөнхий сайд, гишүүдээс бүрдэнэ. Ерөнхий сайд болон Засгийн газрын дөрвөөс илүүгүй гишүүн УИХ-ын гишүүний албан тушаалыг хавсарч болно. Гэж заасан.

Алдаагүй, хийдэлгүй, үндэслэл судалгаатай алсын хараатай, шинжлэх ухааны онол арга зүйд тулгуурласан, улс орны хөгжил дэвшил, иргэдийн ахуй амьдралд нийцсэн хууль тогтоомжийн бодлого барихын тулд хууль санаачлах эрхийн хүрээ хязгаарыг хуульчлан тогтоосон.

Гэтэл УИХ-аар баталсан Үндсэн хуулийн заалтыг Үндсэн хуулийн Цэц хүчингүй болгох тогтоол гаргаж байгаа нь Цэцэд гомдол гаргасан УИХ-ын гишүүдийн сайд болох санаархал нь явсаар хууль тогтоох дээд байгууллага УИХ-ын эрх мэдэл, ард түмний эрхэнд шууд халдах хэмжээнд тулж ирснийг харууллаа. Дэлхийд хямралаас гэтлэх бодлогын мэтгэлцээн ид өрнөж байхад манай улс төрчид, намууд сайдын суудал, эрх мэдэл, албан тушаалын төлөө Үндсэн хуульдаа хутга дүрээд сууж байх ч гэж. Цэц нь хүртэл удаа дараа Үндсэн хуулийг сахин хамгаалах үүргээ умартаж, зөрчилтэй тогтоол, шийдвэр гаргасаар байгаа нь туйлын харамсалтай. Энэ бол бид нийтээрээ засаглалын тогтолцооны мухардалд орж, нийгмээрээ зорилгоо шинээр тодорхойлохгүй юм бол цаашдаа ямар ч асуудлыг шийдэж чадахгүй болсны нотолгоо гэлтэй.

нийтлэлч: Б.Дорж