Ардчилсан нам ажилчдынхаа цалинг тавьж чадахгүй байсан 1990-2000-аад оны эхэн үе. Бизнесмэн Баттулга цалинг нь тавьж, улс төрийг сонирхож эхэлсэн цаг үе гэдэг. Их хэмжээний мөнгө зээлж, гуйж аваад эргүүлж өгөх нь байтугай зугтаадаг хуншгүй нөхдүүд ч улс төрийн намд шургалаастай байсан цурам үе. Улс төрд хөл тавихаар Ардчилсан намд гишүүнээр элсэх хүсэлтээ тавьсан ч Эрэл”-ийн намаас нэр дэвшиж УИХ-д ялалт байгуулж чаджээ Х.Баттулга.

Тэр үеэс л Монгол Улс өөрийн гэсэн хөгжлийн төлөвлөгөө, нэгдсэн бодлого, зорилт байхгүйг ойлгож, үүнийг улс төрийн хүрээнийхэнд ярихаар бараг л” тийм юмаар яах юм гэж ойлгох нэгнээс илүү ойлгохгүй толгойнууд улс төрд чихцэлдсэн үе санж. Ийнхүү он жилүүд өнгөрөх тусам улс орны эдийн засаг хэрхэн өндийж, үндэстний сэргэн мандал хэрхэн босохыг судлан, судалгааны үр дүнтэй, бодлого хөтөлбөртэй ч болж. Хоёр ч удаа салбарын сайдаар ажиллахдаа олон жил хөлс хүч, хөдөлмөр зүтгэл, хөрөнгө мөнгөө зарцуулсан “Монгол Улсын эдийн засаг, нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэх цогц төлөвлөгөө, бодлого, стратегийн зорилт”-оо УИХ, Засгийн газарт танилцуулахад өнөөдүүл нь хуучин янзаараа “ Энэ яагаад ийм их юм хийв? Ганцаараа нэр хүнд олж авах нь... рейтинг нь хүртэл ямар хурдан өсч байна” гэхчлэн ахар бодол, атаа жөтөөний манан харанхуйлж угтав.

Тэр ч бүү хэл энэ бүхэн нэгэн үеийн улс төрчдийн уур, эгдүүг хүргэж 1981-1990 оны хооронд зориудоор ужигруулж байсан Монгол Улсын нийгэм эдийн засгийн улс төрийн соёлын байдал дахь бүгширсэн харш хандлага, гажил, хямрал хэзээ ч зогсоогүй үргэлжилж, хүн бүрийн бодит орлого зөвхөн тооцооны үзүүлэлтээс хэтрэхгүй, тэгш бус байдал огт арилаагүй ба “эдийн засаг, нийгмийн бодлого” гэх ойлголт УИХ, ЗГ-ын гишүүд нь хүртэл бүрэн ойлголтгүй, ойлгуулахыг хүсэх ч үгүй явсныг нь илтгэжээ. 1990 оноос хойш улс төрчдөд хувийн эрх ашиг, нам бүлгийн эрх ашиг гэдэг зүйл л байснаас улс үндэстний нийтлэг эрх ашгийн тухай ойлголт бараг байгаагүй ажээ.

Х. Баттулгын баг

1. “Шинэ сум төсөл”
2. “Авто замын хөгжүүлэлт, сайжруулалтын цогц төлөвлөгөө”
3. “Гэр хорооллыг орн сууцжуулах төсөл”
4. “Шинэ төмөр зам төсөл”
5. “Хөдөөг хөгжүүлэх цогц бодлого”-малын гаралтай түүхийн эд боловсруулах үйлдвэр
6. “Эко хот Майдар”

...Гэх мэтийн Монгол Улсыг хөгжүүлэх 15-20 жилийн төлөвлөгөөг 5-6 том задраад 40-50 төсөлд багтаагаад, өөр олон бодит ажлуудыг санаачлан хийхдээ энэ бүхний араас улс төрийн амбиц хөөгөөгүй нь хачирхалтай. Сайд байхаасаа эхлэн өлгийдөн авсан Төмөр замын бодлогоо, Ерөнхийлөгч байхдаа нойр хоолоо хасч зүтгэсэн тэмцэл, төмөр замд ажилласан долоо хоног бүрийн томилолт бүртээ хэдэн зуун км бартаат замыг туулахдаа тэрээр энэ миний ажил гэж гэж энгэртээ нааж, цоллуулж, магтуулж явсангүй. Төмөр замд ажилласан хэдэн зуун томилолт бүрийнхээ бичлэгийг архивлуулж хав дарж байснаас энд тэндхийн эрээвэр хураавар попрол болгож нийгэмд нэг ч цацаагүй нь сонин.

Бусад нь хаа нэгтээ багийн төв ч юм уу, шинэ жорлонгийн төсөл улсын төсвөөр бариулчихаад тууз хайчлан, өөрийгөө тэнгэрт тултал магтуулдаг бол Х.Баттулга гэдэг хүний натур хандлага өөрөө бизнесмэн хүний баримталдаг үр дүн гарахаар харуулая гэдэг замаар их л удаан явж дээ. Өөрийн бүхий л нөөц, бололцоогоо шавхаж, хувиасаа хүртэл зардлыг нь дааж боловсруулсан, бодлого, хөтөлбөр, төлөвлөгөөгөө суурь тавьж эхлүүлээд үр дүн нь ажиглагдаад эхлэхээр хэн нэг улс төрчид гавъяаг нь үүрч түүнд идсэн уусан, завшсан нэр зүүлгэж орхиж.

Х.Баттулга УИХ-аар батлуулж чадсан “Төрөөс төмөр замын тээврийн талаар баримтлах бодлого”, “Шинэ төмөр зам” төсөл бол ард түмний нүдэн дээр болж өнгөрсөн өчигдөр, өнөөдрийн тодоос тод түүх. Хэн ч, аль нам ч “ миний, бидний гавъяа шүү” гэж чанга хашгирлаа ч түмний нүд саруул, түүхийн хуудас тод бодитоороо бичигдэх болно. Төмөр зам МАН-ын гавъяа байхаас өмнө хэн юуны төлөө өдий хүртэл махарч, Чойбалсан, Цэдэнбал нар ч юуны төлөө амиа алдацгааж, асар ихийг золионд гаргасныг, Х.Баттулгыг Үндсэн хуулийн цэц, УИХ-аар түрэмгийлүүлэн, шахаж Ерөнхийлөгчид нэр дэвших эрхгүй болгосныг нь түүх л аандаа гэрчилнэ. Өчигдөр болсон олон үзэгдлээс тод туссан нэг өнцөг бол, Баттулгад нэг хүн чанарыг олж харлаа. “Намайг урина гэсэн, би нээлтэнд нь очмоор байна. Би уухайн тас баярлаад очно” гэсэн түүний ярилцлагын эмоцилог хэсэг түүнийг хүнд итгэдэг “хүн” болохыг харуулах шиг болов.

Бас Баттулгагүй төмөр замын нээлт алга ташилтгүй жүжиг шиг уйтгартай байлаа.

Тоймч: Б.Дорж