Монголд бизнес эрхэлж, байгууллага толгойлох хамгийн хэцүү. Татварын дарамт, өсч болохгүй зарчим үйлчилсэн хар ангалын амыг хараад бэргэх түүчээлэгчдийн түм буман яриа сэдэв, залхалтын түүхийг бид мэддэг. Төрөөс хөнгөлттэй зээл гаргахаар өнөөхийг УИХ-ын гишүүд, дарга нар нь булаагаад өөрийнхөө хамаарал бүхий этгээдэд өгчихдөг болохоор хэлэх үггүй шүү дээ. Өсч дэвжих тухай ойлголтыг танил тал, улс төрийн хүрээлэл, өөрийн гэсэн сүлжээгүй бол хүлээгээд ч нэмэргүй. Ажлын байр, бүтээн байгуулалт, хөгжил дэвшил ч авлигалын өчүүхэн өлөн сэтгэлгээнээс, залхуурал, тэнэглэлээс шалтгаалан хорт хавдар шиг муухай зүйлээр өвчилдөг.

Уг нь эрх баригч нам сонгуулийн амлалт бүр дээрээ татварын дарамтгүй улс болно гэдэг ч бодит байдал тэс өөр. Саяхан хувь хүний орлогоос татвар авдаг болох нь гэсэн давлагаа сошиал орчинд хэдэн өдөр шуугиад сарнилаа. Энэ бол айдас. Хэдий төр засгийн зүгээс тийм зүйл байхгүйг мэдэгдсэн ч нэг л итгэж болохгүй санагдаад байхын цаад учир нь төр иргэдээ боловсон аргаар дээрэмддэг тогтолцоо дэндүү нэгширсэн дүр зураг мөн.

НДШ, НӨАТ, ААНОАТ, ХХОАТ гэх мэтийн зүсэн зүйлийн түмэн янзын татварыг төр заавал хураадаг. Гэтэл эргээд төрийн түшмэдүүд түүнээс хулгайлдаг, өөрсдөдөө болон хамаарал бүхий этгээдүүддээ давуу байдал бий болгодог, хулгайлсан мөнгөө оффшорт нуудаг. Энэ бол эрүүл эдийн засаг, хөгжингүй ААН, байгууллага бодитоор орших нөхцөлд том саад тотгор мөн. Татварын бодлого төрийн хамгийн сайн чаддаг ажил байх ёстой ч манайхан үүнийг хамгийн сайн хулгайлах технологи болгож орхисон нь инээдтэйгээс илүү эмгэнэл.

Чөлөөт зах зээлийн гол амин сүнс бол чөлөөт өрсөлдөөн, жижиг дунд бизнесүүдийн дархлаа. Гэтэл үүнийг дарангуйлж, устгах, хясах танах бодлого барьсан ухаангүй, урвуу, уруу дорой он жилүүдийг туулав.

АТГ саяхан 2 их наядын авлигын мөнгий улсын төсөвт буцааж төлүүллээ гэж мэдэгдэв. Энэ мөнгөөр хэрэгтэй, хэрэггүй, бүтсэн бүтээгүй төсөл хөтөлбөр гэгчид зарцуулж байхаар аж ахуй нэгжүүддээ хөнгөлттэй зээл олгож, татварын дарамтнаас чөлөөлчих. Унасан эдийн засаг уургын морь шиг л давшиж эхэлнэ. Уналтын цаг мөчүүд дахин таарлаа ч эрсдлийн сангаараа алдагдал нөхөх хэмжээнд хүрэх зохицуулалт үр дүнгээ өгөх л учиртай.