Сэлбэ голын дагуух 60, 61 дүгээр байрны B1 давхарт үйл ажиллагаа явуулдаг фото гэрэл зургийн студи, оёдол, бөс бараа, үсчин зэрэг 20 гаруй аж ахуйн нэгж үерийн усанд автаж дахин үйл ажиллагаа явуулах боломжгүй болжээ. Тухайн ААН-үүдийн зүгээс хохирлын хэмжээгээ тогтоолгохоор ажиллаж байгаа гэнэ. Бид тухайн байранд гэрэл зургийн студи ажиллуулдаг иргэн Л.Чинбаттай ярилцлаа.

-Та энэ байранд ямар үйл ажиллагаа явуулдаг байв?

-В1 давхарт 30 гаруй тасалгаа байдаг юм. Тэр бүрт аж ахуйн нэгж үйл ажиллагаа явуулдаг. Оёдол, үсчин, хүнс, барааны дэлгүүр ч бий. Энэ бүгд хэдхэн цагийн бороонд л сүйрчихлээ. Миний хувьд гэрэл зургийн студи ажиллуулдаг. Хэдэн арван саяар үнэлэгдэх эд хөрөнгүүд бүгд усанд автчихлаа. Ашиглахаар юм юу ч үлдсэнгүй.

-Хохирлын хэмжээгээ та тогтоолгож амжив уу?

-Тогтоолгохоор л ажиллаж байна. Наадмын амралт таараад ажиллах газар олдсонгүй. Хохирлын хэмжээ хэдэн зуун саяар л хэмжигдэнэ. Зөвхөн миний гэрэл зургийн студи л заалны засвар үйлчилгээнд 40 сая төгрөгийг зарцуулсан. Гэрэл зургийн аппарат компьютер зэрэг тоног төхөөрөмжүүдийг нэмээд бодоход бага биш дүн гарна. Оюутны ширээний араас гараад л хуруу хумсаа хуйхалж босгосон гэрэл зургийн студи минь хэдхэн цагийн бороонд л сүйрчихлээ.

-Та эд зүйлсээ даатгуулсан байв уу?

-Үгүй ээ. Гэрэл зургийн студийг даатгуулах талаар ямар ч ойлголт манайд байхгүй шүү дээ. Ер нь энд даатгалд хамрагдсан аж ахуйн нэгжүүд байхгүй.

-Нөхөн төлбөрийн асуудлаар ямар нэгэн газарт хандав уу?

-Даатгал байхгүй юм чинь хаана хандах билээ дээ. Нийслэлд л өргөдөл өгсөн. Одоогоор хохирлын хэмжээ тогтоох ажлын алба байгуулсан гэх мэдээлэл аваад байна. Ямар нэгэн нөхөн олговрын талаар тухай дуулсан юм одоогоор алга. Бид хуульчаас лавлахад гэнэтийн ослын даатгалгүй бол нөхөн олговор олгох үндэслэлгүй гэж хэлж байна. Натурын гүүрний энэ орчим бол хотын төвийн “А” бүс шүү дээ. Энд л хэдхэн цагийн бороонд ийм үер бууж бидний амьдралын баталгаа ажлын байрыг устгачихлаа.

-Нийслэлээс та бүхэнд ямар хариу өгөв?

-Одоогоор албан ёсны хариу хүлээж аваагүй л байна. Бидэнд олдсон мэдээллээр бол үерийн улмаас учирсан хор уршигт дүн шинжилгээ хийж, хохирлыг тогтоох,үнэлгээ хийх ажлыг нэгдсэн удирдлага, зохион байгуулалтаар хангах ажлын хэсэг байгуулагдсан юм билээ. Миний ойлгосноор бол энэ ажлын хэсэг нь хохирлын үнэлгээ гаргах эрх бүхий субъект биш юм байна. Үнэлгээг тусгай зөвшөөрөлтэй компаниуд хийдэг. Зөвшөөрөлтэй компани үнэлсний дараа бид дүүргээрээ дамжаад нийслэлд хандах юм байна. Ингээд Улсын онцгой комисс хүлээж авч, дараагийн шатны арга хэмжээг авах юм гэсэн. Тэр нь ямар ч арга хэмжээ байх юм, мэдэх юм одоогоор надад алга. Ямартаа ч хохирлын хэмжээгээ тогтоолгохоор ажиллаж байна. Ер нь тэгээд даатгалгүй л бол нөхөн төлбөр авах ямар ч боломжгүй л юм байна. Заавал даатгуулах л хэрэгтэйг 20 орчим жил хөдөлмөрлөж босгосон зургийн студиэ сүйтгүүлсний ард л ойлголоо.

-Та энд байранд үйл ажиллагаа явуулаад ямар хугацаа өнгөрч байна вэ. Үерийн эрсдэлийн талаар танд анхааруулж байв уу?

-Би жил гаруй л болж байна. БНСУ-д хар ажил хийж ирээд л босгосон, үнэт зүйл минь энэ байсан. Голын эрэгт байршил сонгосон нь л бидний хохь болоод салж байх шиг байна. Хороо, дүүргээс хэн нь ч ирж үерийн эрсдэл хэлж байгаагүй. Гэнэт л ийм асуудал боллоо. Ер нь энэ асуудалд газар олгосон нийслэлийн удирдлага, ашиглалтад хүлээж авсан улсын комисст ажилласан хүмүүс гээд шалгавал их асуудал байгаа юм билээ. Яг энэ барилгын тухайд үерийн даланг дотогш нь хумиад барилгаа босгосныг хорооны Засаг дарга яг үерийн үеэр онцолж байсан. Үүний ард том авлигал байна гэж хувьдаа харж байгаа. Зарим мэргэжлийн улсын зүгээс энэ асуудлыг зах замбараагүй хот төлөвлөлттэй холбож байна лээ. Таван төгрөгийн ашиг харж хүлээж авсан энэ байр нь үерт автаж бид хохирчихоод байна л даа. Байр хүлээж авсан улс нь ямар ч хариуцлага хүлээхгүй явж байгаа нь дэндүү шударга бус л санагдаж байна. Мөнгө мөртэй гэдэг шүү дээ. Газрын зөвшөөрөл олгосон нөхдийг шалгах хэрэгтэй. Хэдхэн цагийн бороонд насаараа хөдөлмөрлөж босгосон хөрөнгө маань өмхий үнэртсэн балгас болчихлоо гэв.

Бид үерт автсан аж ахуйн нэгжүүдэд нөхөн олговор олгох эрх зүйн ямар зохицуулалтын талаар хуульч Э.Энхцэцэгээс тодрууллаа.

-Үерийн аюулд эд материалаараа хохирсон бол нөхөн төлбөр авах эрх зүйн зохицуулалт байдаг уу?

-ААН, хувь иргэн эд зүйлсээ гэнэтийн ослын даатгалд даатгуулсан бол гэрээнд заасны дагуу тодорхой хэмжээний нөхөн төлбөр авах боломжтой. Даатгуулаагүй бол ямар нэгэн нөхөн төлбөр авах боломжгүй. Жишээ нь айлын байшин галд өртөхөд нөхөн төлбөрийн асуудал хөндөгддөггүй шүү дээ. Үерийн аюул үүнтэй л ижил. Энэ бүхнийг тооцоолж даатгалд хамрагдах нь тухайн хүний ухамсрын асуудал.

-Зарим ААН-ийн зүгээс төрөөс хохирол барагдуулах үүрэгтэй гэх зүйлийг хэлж байна л даа.

-Төрийн хамгаалалтад байдаг ч юм уу эд зүйл үерт автсан бол эрсдэлийн үнэлгээг нь гаргаад эрсдэлийн сангаас санхүүжилт гаргаж засах зохицуулалт бий. Харин хувь иргэн, аж ахуйн нэгжийн үерт автсан хөрөнгөд нөхөн олговор өгөх зохицуулалт байхгүй.

Эх сурвалж: Өдрийн сонин