21-р зууны хоёрдугаар арваны мөчлөгт нүүдэлчдийн гал голомт Монголчууд уламжлалт ахуй соёл, газар нутагтаа эзэн болж оршсоор байна. Хэдий эдийн засаг, аж амьдралын хувьд сайнгүй ч эх орноо юунаас ч илүү эрхэмлэдэг унаган дархлаа нь сэтгэлгээнд нь хадгалаастай хэвээр. Сайн муу нийлж саваа дүүргэдэг орчлон ертөнцөд төрж өссөн нутгаа харийнханд хувийн жаргалын төлбөр болгон арилжиж орхидог цөөхөн хэсэг байхад өвгөдийнхөө амь насаар хамгаалагдсан эх нутгаа харийн саварт атгуулчихгүй, үр хүүхдээ бусдын хараат болгочихгүйн төлөө хүн бүхэн санаа зовох.

Төрд ч гэсэн урваач шарваач өөдгүй заль мэхлээчдийн хэсэг бүлэг байхад түүхэн турш үргэлжилсэн эх оронч улс төрчид тодорч тэд тухайн цагийнхаа карьер боломж, хувийн эрх ашгийг золиослон мөнгө эрх мэдэлтэй их гүрнүүдийн ивээлд орж юугаа ч худалдаж мэдэх нөлөөтэй эрх мэдэлтнүүдийн эсрэг ард түмэнтэйгээ хамт тэмцэж үнэнийг ухуулан тэмцэж, шударгыг барин урагшилдаг хатуу чанга зориг тэвчээртэй нь хожим түүхэнд бичигддэг ажээ.

Худал цуу үгээр, үндэсгүй гэмт хэрэгт гүтгүүлсэн, гэр бүл хамаатан саданг ах дүүсээ дарамтлуулах гэх мэтээр бэрхшээл олныг туулах нь энүүхэнд. Тэр ч байтугай алтан амийг нь бүрэлгэсэн тохиолдол ч хэд хэд. Түрүүчийн зуунууд шиг зэвсэг бариад цэрэглэн эх орноо хамгаалдаг бус одоо үзэг бариад өнгөн дээрээ сайн сайхан үгс урсгаж далдуур атгаг санаа Өвөрлөгч дотоодын урвагчдаас тусгаар тогтнолоо хамгаалах түүхэн цаг.

Д.ЭНХБАТ