Олон улсад жил бүр уламжлал болон зохион байгуулагддаг "Techweek" арга хэмжээг монголчууд энэ жил эх орондоо амжилттай нутагшуулав. Хувийн хэвшлийн санаачлага, дэмжлэгээр Цахим хөгжил, инноваци, харилцаа холбооны яам, Мэдээллийн технологийн үндэсний парк хамтран 2025 оны есдүгээр сарын 19-нөөс 26-ны өдрүүдэд "Монголын технологийн долоо хоног" арга хэмжээ зохион байгуулж байна.

"Технологийн долоо хоног" буюу "Techweek" арга хэмжээ өнөөдөр (2025.09.26) Төрийн ордонд ICT Forum-2025 арга хэмжээгээр сүүлийн өдрөө үргэлжилж буй юм. Тус форум дээр өнгөрсөн хугацаанд зохион байгуулагдсан 70 гаруй арга хэмжээн дээр яригдсан санаа, шийдэл, хэлэлцүүлгүүдийн үр дүнг танилцуулах ажээ. Үүний зэрэгцээ Засгийн газраас баталсан хиймэл оюуны стратеги болон виртуал бүсийг олон нийтэд нээлттэйгээр танилцуулах нь.

Виртуал бүс ирэх оны нэгдүгээр сараас хэрэгжиж эхлэх бол өнгөрсөн хоёрдугаар сард DATA AI форумын хүрээнд хэлэлцүүлэгдсэн хиймэл оюуны стратегийг Засгийн газар баталсаныг олон нийтэд анх удаа танилцуулах юм байна. Мөн "Digital First" хөтөлбөр албан ёсоор хэрэгжиж эхлэхээр болжээ.

ICT Forum-2025 арга хэмжээг нээж Ерөнхий сайд Г.Занданшатар үг хэлсэн бол Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны сайд Э.Батшугар "Цахимаар түрүүнд: Джижитал үндэстнийг бүтээх нь" сэдвээр илтгэл тавилаа. Монгол дахь НҮБ-ын Хөгжлийн хөтөлбөрийн суурин төлөөлөгч Матилда Димовска "Хүний хөгжлийн дэмжиж, эрүүл дэлхийг бүтээхэд хиймэл оюуныг хурдасгуур болгох нь" сэдвээр илтгэл тавив.

УИХ-ын гишүүн, Инновац, цахим бодлогын дэд хорооны дарга Ч.Анар "Хиймэл оюун ашиглан уул уурхайн салбарт үнэ цэн бүтээх нь" сэдвээр сонирхолтой илтгэл тавьсан юм. Тэрбээр "Миний бие энэ салбарт 2000 оноос хойш, "Монголын цахилгаан холбоо" компанид инженерээр ажлаа эхлүүлж, энэ салбарт бизнес хийж, өнөөдөр бодлого тодорхойлох хэмжээнд хүртэл 24 жилийн түүхэнд ажиллаж ирлээ.

Монгол улсын цахим шилжилт, цахимжилт гэдэг хоёр өөр ойлголт. Бид маш амжилттай цахимжсан улс. Төрийн үйлчилгээ И-Монгол маш амжилттай цахимжсан. Цахим шилжилтийн хувьд бид дундаа явж байна. Цахим шилжилтийг амжилттай хийхийн тулд бид хиймэл оюун ухаан гэдэг хурдасгуурыг зайлшгүй ашиглахаас өөр аргагүй.

Өнөөдөр цахим шилжилт дээр маш олон индикатор сайжирсан байна. Монгол Улсад оюуны потенциалтай маш олон залуучууд байна. Өнгөрсөн цаг хугацаанд үе үеийн Засгийн газар, салбарынхны хийсэн ажлаар бахархахаас өөр аргагүй. Гэхдээ өнөөдөр Монгол Улс баялаг бүтээгч бус, бүх салбарт хэрэглэгч улс хэвээр байна. Маш амжилттай нь өнөөдөр төрийн болон хувийн хэвшлийн үйлчилгээ зэрэг олон салбарт цахимжилтыг амжилттай хэрэгжүүлж ирсэн.

Одоо бид баялаг бүтээгч, хамгийн дуусашгүй ундарга болсон мэдлэгт суурилсан эдийн засгийг хэрхэн бүтээх вэ? Бидэнд олон ололт бий. Жишээлбэл, манай монгол залуучууд олон улсын математик, физикийн олимпиадуудад амжилт гаргадаг. "Silicon Valley"-д монгол залуус үнэд хүрсэн нь бодит үнэн. Манай олон технологийн компани дэлхийд бүтээлүүдээ гаргаж, олон улсын хөрөнгө оруулагчид хөрөнгө оруулж байна.

Ойролцоогоор 300 сая ам.долларын үнэ цэн бүтээж байгаа ч тэр баялаг бидэнд орж ирэхгүй байна. Орж ирэхгүй байгаа учраас бодлого тодорхойлогч нар энэ салбарт хөрөнгө оруулалт төсөв тавихгүй байна. Энэ хийж бүтээж байгаа бүхэн хаашаа орж байна вэ гэхээр монгол залуучууд Google, Amazon-ыг баян болгож байна.

Монголын технологийн компаниуд Америкийн, Сингапурын компаниуды үнэ цэнийг өсгөж байна. Бид энийг хэрхэн нааш авчрах вэ гэдэг асуудлаа ярих ёстой. Бид нэг зүйлийг гарцаагүй хүлээн зөвшөөрөх ёстой. Монгол бол уул уурхайн орон. Гадаадын нийт хөрөнгө оруулалтын 77 хувь нь уул уурхай руу орж байна.

Монгол Улсын нийт экспорт бараг ганцхан худалдан авагчтай. Бид бүтээгдэхүүнээ урд хөршдөө нийлүүлдэг. Уул уурхайгаас үндсэндээ хараат. Энэ бодит үнэн. Бид уул уурхайтайгаа зөвшилцөж ажиллах ёстой. Эдийн засгийн хамгийн том баялаг бүтээгч салбар.

Уул уурхай дээр бид бас хэрэглэгч байгаа. Бүх техник технологийг гаднаас авч байна. Энэ хоёр салбарыг холбовол юу болох вэ гэдгийг төсөөлөөд үз дээ.

Монгол Улсын технологийн салбарын хууль эрх зүйн орчин, бодлого, хөрөнгө оруулалт дутмаг байдаг. Үүнд манай салбарынхан, би өөрөө ч гэсэн сэтгэл дундуур явж ирсэн. Гэхдээ бид өнгөрсөн хугацаанд юу хийж чаддагаа харууллаа. Төр E-Mongolia-гаараа харууллаа. Хувийн хэвшил юу хийж чаддагаа санхүүгийн салбараараа харуулж чадлаа. Залуучууд юу хийж чаддагаа олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөнөөрөө харуулж чадлаа.

Дараагийн цахим шилжилтийг яаж хийх вэ гэхээр бидэнд байгаа цорын ганц байгаль дэлхийн өгөгдсөн өгөгдөл дээр суурилсан эдийн засгийн хөдөлгөгч хүч болсон уул уурхайн салбарын хөрөнгө оруулалт, мэдээлэл харилцаа холбооны оюуны чадамж хоёрыг холбоё" гэв.

Б.ЖАРГАЛ