-ЦАГААН САРЫН БЭЛЭГ СЭТГЭЛИЙН ӨГЛӨГ ЮМ ШҮҮ. ТИЙМЭЭС БАЙГААГАА Л
ӨГӨХ ХЭРЭГТЭЙ-

Хаврын тэргүүн сарын шинийн нэгэн ирэх долоо хоногийн Мягмар гаригт тохионо. XVII жарны “Урвуулагч” хэмээх шарагчин гахай жилийн өнгө ямар байх талаар монгол зурхайн “Түвдэнпэлжээлин” хийдийн хамба лам Ж.Гончигсүрэнгээс тодруулсан юм.

-Ирж буй жилийн өнгийг Монголын ард түмэн шороон үхрээр шинждэг уламжлалтай. Та энэ жилийн шороон үхрийн зургийг тайлбарлан хэлж өгөөч?

-Жил жилийн зурхайд тухайн жилийн ерөнхий шинж ямар байх тухай хаврын урь орсон өдрийн махбодийг тооцон гаргадаг. Энэ жил XVII жарны “Урвуулагч” хэмээх шарагчин гахай жил гарна. Ирэх гахай жилийг шороон үхрийн шинжээр авч үзвэл, үхэр нь шар толгойтой, эвэр, чих, сүүл нь хөх, дөрвөн шийр нь цагаан, ногоон ходоодтой, цагаан омруу бүхий хөх зүсмийн, амаа ангайж сүүлээ зүүнтээ шарвасан байдлаар дүрслэгдсэн. Үхэр хариулаач нь цагаан нүүртэй, улаан дээлэн дээр хөх бүс бүсэлсэн, гэзгээ чихнийхээ өмнүүр унжуулсан, зүүн гутлаа өмсөөд баруун гутлаа зүүн талын бүсэндээ хавчуулсан, олсон шилбүүр барьсан, өвгөн үхрийнхээ зүүн талд алхаж явна.

-Дээрх зураглалаас жилийн байцыг ажиглавал энэ жилийн ерөнхий шинж ямар байх төлөвтэй байна?

-Өвгөдөд амгалан, залууст ширүүн, нялхаст машид ширүүн байна. Хур ус элбэг, хүйтэн болон бадгана өвчин гарна. Жилийн дунд үеэс хур тундас элбэг, сүүлээр мөндөр буух магадлалтай. Энэ жил улс орон ерөнхийдөө хямралтай, энгийн ардад айх мэгдэх явдал гарч мэдэх юм. Төрийн хууль чангарна гэж буусан.

-Ирж буй гахай жилд ямар жилтэй хүмүүс онцгойлон засал, ном хийлгэх шаардлагатай вэ?

-Жил орж, мэнгэ голлож буй улсууд лам, эрдэмтэн мэргэдээс асууж заслаа сайн хийлгээрэй гэж хэлье. Гэхдээ ижил жилтэй хүн заавал адилхан засалтай байна гэж ойлгож болохгүй шүү. Хувь хүн бүр өөр дээрээ хүндээр тусгаж авах шаардлагагүй. Яагаад гэвэл, хүн бүрийн заяа төөрөг өөр байдаг. Хүн бүрийн засал өөр учраас тийм жилтэй хүмүүс илүү засалтай гэж хэлэх боломжгүй юм. Төрснөөсөө шалтгаална. Тиймээс өөрсдөө хянамгай байх хэрэгтэй гэж хэлмээр байна даа.

-Битүүний өдөр болон шинийн нэгний өглөө ямар зан үйлийг тэвчих ёстой вэ?

-Хэрүүл тэмцлийг цээрлэх хэрэгтэй. Битүүний өдөр амьдарч буй газар, гэр орноо сайхан цэвэрлэх хэрэгтэй. Биднийг бага байхад хөдөөний малчин түмэн нүдэнд бөртийж харагдах ганц чулуу ч үлдээлгүй хашаа хороогоо цэвэрлэж, бүх дээл хувцасныхаа тоосыг гөвж салхинд тавьдаг байсан. Хамгийн гол нь эдгээр өдрүүдэд ахмад настныг хүндэлж зөв сайхан харьцаж идээ будаагаа өнгөтэй өөдтэй засах хэрэгтэй. Монгол түмний уламжлалт цагаан сарын баяр гэр бүлд сайхан уур амьсгал авчирдаг юм шүү дээ. Урьд нь монголчууд төрсөн өдрөө тэмдэглэж баяр хийдэггүй байлаа. Цагаан сараар насны нэмлээ хэмээн баярлаж шинийн нэгний өглөө мөрөө гарган тухайн жилийнхээ бүх цээрийг гаргаж 15-н дотроо буянаа хурааж заслаа хийлгэдэг байсан. Цэвэр цэмцгэр сайхан шинэлээрэй л гэж хэлье дээ.

-ЗААВАЛ ШИНИЙН 15-НЫ ДОТОР ЗАСАЛ НОМОО УНШУУЛ ГЭХГҮЙ ШИНИЙН НЭГНИЙ ӨГЛӨӨ ХЭРҮҮЛ ТЭМЦЭЛГҮЙ БАЙВАЛ АЖИЛ ТАНЬ САЙХАН БҮТНЭ-

-Монголчууд маань шинийн 15-ны дотор засал номоо хийлгэх ёстой гээд гандан хийдэд олноор цугларч хэн хэндээ хүндрэл бэрхшээл үүсгэдэг. Заавал энэ хугацаанд тухайн жилийнхээ засал номоо уншуулах ёстой юу?

-Заавал 15-ны дотор гэхгүй. Шинийн нэгний өглөө мөрөө зөв гаргавал тэр нь бас засал болоод л явна. Баяр баясгалантай, хэрүүл тэмцэлгүй эхэлбэл ажил тань урагштай байна. Тиймээс нийтээрээ анхаарах хэрэгтэй. Хүн бүр бэлгэ дэмбэрлийг бодож засал номоо хийлгэхийг зорьдог. Жил гарч байгаатай холбоотой хүн бүрийн төрсөн гараг, өдөр, жил, сараар зурхайн зурлагууд өөр өөр гардаг. Гарч байгаа жил нь хүний амьдрал, амь нас, эрүүл мэнд, эд агуурс, хийморь лундаа, ажил үйлс, нас буянд нөлөөлөх нь бий. Тиймээс сайн талаа бид арвижуулж, сөрөг талаа сайн сайхан байлгахын тухайд жилийн засал хийлгэдэг.

-Сүүлийн жилүүдэд эрчүүд маань хийморио сэргээнэ гээд уул овоонд идээ будаагаа замбараагүй өргөдөг уламжлалтай боллоо. Энэ хэр зөв зан үйл вэ?

-Байгаль дэлхий эзэнтэй. Уул овоо хэрэггүй зүйлээ овоолдог газар биш үү дээ. Хийморио сэргээж байна гээд уул овоогоо бохирдуулж болохгүй. Сэтгэлээрээ өргөл өргөж, авч очсон хогоо цэвэрлээд явахад байгаль дэлхийн эзэн баясаж хийморь нь сэргэнэ.

-Цагаан сарын баярыг залуучууд маань жаахан түвэгшээх хандлагатай байдаг. Таны бодлыг сонсож болох уу?

-Түвэгшээх баяр биш л дээ. Бусад олон баяруудаа л болих хэрэгтэй. Жишээлбэл, эмнэлгийн ажилчид сувилагчдын баяр, олон улсын эмнэлгийн баяр гээд нэг байгууллага 10-аад баяр тэмдэглэж байна. Монголын ард түмэн бараг сар бүр баяр тэмдэглэж байна шүү дээ. Эдгээр баяруудаа түвэгшээхгүй байж уламжлалт цагаан сараа сайхан тэмдэглэх хэрэгтэй. Шинийн 15-ны дотор хийсэн буян нь аривжиж нас уртасна, өвчин зовлонгүй байх, ажил төрөл нь саадгүй бүтэх гээд билэгдлийн баяр байгаа юм. Яг үнэндээ хамгийн гарлагатай баяр бол Шинэ жил шүү дээ. Нэг сарын турш баярладаг. Хүн бүгд хумсаа янзлуулж, үсээ засуулдаг, гоёлын хувцас авдаг гээд яриад байвал барагдахгүй. Харин ч хамгийн түвэггүй баяр нь Цагаан сараар тавьсан идээгээ хавар өдрийн уртад иднэ, орчин үед хөргөгч хөлдөөгч гээд олон сайхан зүйлүүд бий болсон цагт бууз баншаа нөөцлөх боломжтой. Гэхдээ Цагаан сараар өгч буй бэлэг арай биш юмаа. Энэ чинь сэтгэлийн өглөг юм шүү дээ. Тиймээс байгаагаа л өгөх хэрэгтэй.

-Мэдээлэл өгсөн танд баярлалаа. Та сар шинэдээ сайхан шинэлээрэй?

-Хэдхэн хоногийн дараа XVII жарны “Урвуулагч” хэмээх шарагчин гахай жил гарах гэж байна. Монголын ард түмэн маань эрүүл энх байж урт удаан наслаж эв эетэй амьдарцгааж санасан хэрэг нь саадгүй бүтэж байхын өлзийтэй ерөөлийг өргөн дэвшүүлж байна. Бие, хэл, сэтгэлээр хийдэг үйлүүдийг хүн бүр дор бүрнээ хичээж, эрүүл саруул байвал ирэх жилийн наадмыг үзнэ гэж ярьдаг шиг монголчууд маань сайхан жилийг үзэхээр байна. Хур бороо элбэгтэй сайхан жил гарна. Ирэх жилийн өнгө ямар гарах вэ гэдэг нь та, чи бид бүгдээс шалтгаалдаг юм шүү. Эцэст нь дахиад хэлэхэд цэвэр цэмцгэр сайхан шинэлээрэй.