Эдийн засгийн ухааны доктор, профессор Б.Отгонтөгсөөс тэтгэврийн зээлийг тэглэх хуулийн төсөлтэй холбогдуулан зарим зүйлийг тодрууллаа.

-Тэтгэврийн зээлийг тэглэх тухай хуулийн төслийг УИХ-д өргөн барихаар болсон. Энэ талаар ямар бодолтой байгаа вэ?

-Нэгд, 850 тэрбум төгрөгийн зээл төлөхөд хэлцлийн зардал, гэрээ, Салхитын мөнгөний ордыг ашиглалтад оруулах гээд нийт нэг их наяд төгрөгийг энэ шийдвэрийн хүрээнд эдийн засагт оруулна. Үр дүнд нь инфляцийн түвшин нэмэгдэнэ.

Хоёрдугаарт, Төрөөс төлчихдөг юм чинь гээд зээлээ төлөхөө болих, цаашлаад цалин, ипотекийн зээлийг тэглэх хүлээлт насанд хүрсэн хоёр сая хүнд үүсэж, зөв явж байсан үйлдлийг гажуудуулах вий гэсэн болгоомжлол байна. Үүний цаана банкны салбарын тогтвортой байдал яригдана.

Гуравдугаарт, Төрөөс зөвхөн ахмадынхаа амьжиргааг дэмжчихээр нийгмийн бусад бүлэгт тэгш бус хандаж буйн илрэл. Төрөөс аливаа бодлого явуулахдаа эдийн засгийн тэгш байдлыг хангах, орлогын тэгш бус байдлыг бууруулах зорилгыг хэрэгжүүлэх хэрэгтэй.УИХ-ын дарга яаж тооцоод инфляцийг нэг хувиар өсгөнө гэснийг мэдэхгүй юм. Үүнээс их хувиар нэмэгдэнэ. Ялангуяа, Улаанбаатарт 10 хувь давж мэднэ. Өөрөөр хэлбэл, та 90 төгрөгөөр авдаг байсан зүйлээ 100 төгрөгөөр авдаг болно гэсэн үг. Ирэх 6,9,12 сарын инфляцын түвшинг бодохдоо нэлээд олон төрлийн загвар гаргадаг. 2012-2016 оны Засгийн газар, Монголбанкны явуулж байсан бодлого, Үнэ тогтворжуулах хөтөлбөр, мөн 2008-2012 онд явуулж байсан Хүүхдийн мөнгөний бодлого, 1.5 сая төгрөг тараасан байдал зэргээс харахад бэлэн мөнгө тараах энэ мэт шийдвэрийн нөлөө эдийн засагт зургаан сарын дараа мэдрэгддэг нь судалгаагаар нотлогдсон. Нэг хувийн хэмжээ гэсэн судалгаа байхгүй. Нэг хувиас илүү байгаа.

“Зөвхөн ахмадынхаа амьжиргааг дэмжчихээр нийгмийн бусад бүлэгт тэгш бус хандаж буйн илрэл”

-Инфляцын түвшин зургаан сарын дараа ойролцоогоор хэдэн хувиар нэмэгдэх вэ?

-Улаанбаатар хотын хэмжээнд өндөр буюу 7.8-8 хувь гардаг. Сонгуулийн өмнө бэлэн мөнгөний тараалт 10 хувь болно гэдэг бол өмнө нь зуун төгрөгөөр юм худалдаж авдаг байсан нь 2020 оны долоодугаар сарын 1-нээс эхлээд 90 төгрөгийн хэмжээний юм худалдаж авах болно гэсэн үг. Зургаан сарын дараа нөлөөлдөг гэдэг нь нарийн судалгаагаар гарсан байгаа. Манай оронд улиралын хэлбэлзэлтэй байдаг. Цагаан сарын өмнө өрхийн хэрэглээний барааны үнэ өсдөг тогтчихсон хэлбэлзэлбий. Энэ бас нөлөөлнө.

-Засгийн газар тэтгэврийн зээлийг тэглэх санхүүгийн эх үүсвэрийг бонд босгож шийднэ гэж байгаа. Зах зээлд жишээ нь бодлогын хүүгээс хоёр дахин бага хүүгээр буюу зургаан хувийн хүүгээр бондыг хэн авах вэ? Эдийн засагчийн хувьд бонд худалдан авагч нь хэн байна гэж харж байгаа вэ?

-Тийм бондыг хүн авахгүй л дээ. Зах зээлийн арилжааны банкуудын эдийн засгийн аюулгүй байдал, орлогын түвшинг алсын хараатай арилжааны банкууд худалдаж авах боломжгүй. Банкуудын холбоо болон Монголбанкны гэрээ хэлэлцээгээр арилжааны банкууд авах байх. Гэхдээ энэ өөрөө маш эргэлзээтэй. Жишээлбэл, 100 төгрөгийнбаталгаа гаргалаа гэхэд 7-8 жилийн дараа олох мөнгө нь 100 биш 20 төгрөг байвал яах вэ. Эцэст нь энэ бол Монгол Улсын Засгийн газар, Сангийн яам, Монголбанкны хариуцах асуудал болно.

Бодит эдийн засагт нөлөөлөх бодлого хэрэгтэй байна

-Монголбанк өөр дээрээ хариуцлага хүлээж, бондыг нь худалдаж авахад мөнгө хэвлээд энэ асуудлыг шийдлээ гэхэд эдийн засагт ямар сөрөг нөлөө үүсэх вэ?

-Хамгийн түрүүнд инфляцын түвшин өснө. Үүнээс гадна бэлэн мөнгө гарахад юаны болон ам.доллартай харьцах төгрөгийн ханш унадаг гэдэг нь харагдсан. Зөвхөн Төвбанкны захирал мэдэгдэл гаргангуут 30 төгрөгөөр унаж байдаг ийм эмзэг байна. Төгрөгийн ханш унахаар дахиж өсөхгүй байна. Хэзээ өсөх вэ гэхээр 2011-2012 онд их хэмжээний ашигт малтмалын эрдэс баялгийн экспортын үнэ бидний хүлээж байснаас 30-40 хувь өссөн үе шиг байж байж манай төгрөгийн ханш чангарах боломжтой байгаа юм. Төгрөгийн ханш эдгээр онуудад 19 хувь хүрч чангарч байсан туршлага бий. Тийм л бодит эдийн засагт нөлөөлөх бодлого хэрэгтэй байна.

- Бодлогын хүүнээсээ доогуур хувиар бонд гаргасан тохиолдол байдаг уу?

- Хөгжлийн банкны гаргаж байсан бондууд байна.

-ОУВС-гаас Төвбанкыг төслийн гадуурх үйл ажиллагаа явуулахыг хориглосон. Энэ үед тэтгэврийн зээлийг тэглэх хуулийн төслийг батлаад эцсийн санхүүжилтыг Төвбанкнаас гаргахаар болчихвол яах вэ?

-Төвбанк болхараат бус санхүүгийн биеэ даасан хамгийн том байгууллага гэдэг нь хуулиар тогтоогдсон. Энэ хууль хэрэгжихгүй байгаа учир 2020 оны Төвбанкнаас баримтлах мөнгөний бодлогод орж байгаагүй ийм санхүүжилт хийгдэх гээд байна.

-Баярлалаа.