Даваа гаригийн бичвэртээ ирэх оноос хэрэгжиж эхлэх эдийн засгийн чухал ач холбогдолтой зарим хуулийн хэрэгжүүлэлтүүдийн талаарх мэдээллийг онцолж байна.

НЭГ: АЛТНЫ САЛБАРЫНХАН 5 ХУВИЙН АМНАТ ТӨЛНӨ

Алтны салбарынхан төв банканд алтаа тушаахдаа Ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр болгож, 2.5 хувийн татвар төлдөг. Өмнө нь гэнэтийн ашгийн 68 хувийн татварыг буулгах замаар АМНАТ-ийг 10 болон 5 хувь руу оруулан бууруулж байв. Гэвч энэ нь хангалттай дүн биш гэж үзэж, 2014 оны нэгдүгээр сарын нэгний өдрөөс АМНАТ-ийг 2.5 хувь болгон үнэмлэхүй бууруулсан юм.

Ингэж өмнөх парламентын үед таван жилийн хугацаатай хэрэгжихээр батлагдаж байсан уг өөрчлөлтийг “Алтны салбарынхны лобби” гэж нэрийддэг билээ. Энэ өөрчлөлтийн хэрэгжих хугацаа нь таван жил. Уг хугацаа 2019 оны нэгдүгээр сарын нэгний өдрөөр дуусгавар болж буй. Хуулийн хэрэгжих хугацаа дуусгавар болж байгаатай холбогдуулан, Засгийн газраас АМНАТ-ыг 2.5 хувиар үргэлжлүүлэх саналыг УИХ руу оруулсан.

Тодруулбал, У.Хүрэлсүхийн тэргүүлсэн Засгийн газрыг унагах асуудал УИХ дээр бүдэрсний дараа холбогдох хуулийн төслийг яаралтай дэгээр хэлэлцүүлэхээр өргөн мэдүүлсэн юм. Тиймээс ч М.Энхболдын талын гишүүд уг хуулийн төслийг дэмжихгүй гэдгээ илэрхийлж, бүлэг дээр олонхи болсон билээ. Үүнээс өмнө байнгын хороогоор хэлэлцэх эсэх нь дэмжигдчихсэн байсан тул шууд чуулганаар хэлэлцэх эсэхээ “алхдуулах” байсан юм.

Гэвч яг Ашигт малталын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах хуулийн төслийн хэлэлцэх эсэхийг хэлэлцэж байгаад завсарласан УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаан дахин хуралдсангүй. Ингэснээр 2013 онд хэрэгжиж байсан өмнөх хуулийн дагуу АМНАТ 5 хувиар төлөгдөхөөр болж байгаа юм. Хэрэгжилт нь 2019.01.01-ний өдрөөс эхэлнэ.

АМНАТ-ийг 2.5 хувь болгосноор 2014 онд 12.7 тонн, 2015 онд 15.1 тонн, 2016 онд 18.3 тонн,2017 онд 20 тонн болон нэмэгдсэн. Тоон үзүүлэлтээр өсөлт харагдаж байгаа ч АМНАТ-өөс 37-53 тэрбум төгрөг л улсын төсөвт орж байгааг чамлалттай дүн гэж үзэх нь бий. Нөгөө талд алт тушаалт өөрөө улсын валютын нөөцтэй шууд холбоотой учир манай улсын эмзэг сэдвүүдийн нэг билээ.

Монгол Улс 530 тэрбум тонн алтны нөөцтэй. Жил бүр Төв банканд тушаасан хэмжээтэй дүйцэхүйц алт хилээр нууцаар гардаг гэх. Салбар яамны мэргэжилтнүүдийн онцолж буйгаар, АМНАТ-өөс 5 хувийн татвар авснаар жилдээ 150-200 орчим тэрбум төгрөг улсын төсөвт төвлөрнө. Алтны салбарынхан АМНАТ-ийг 5 хувь болговол эдийн засаг байдалд шилжинэ. Татвар төлөхгүйн тулд хилээр гаргахыг илүүд чухалчилна гэдгийг нууж хаахгүй хэлж байгаа юм.

ХОЁР: СИСТЕМИЙН ТАВАН БАНК АКТИВ НЭМЭГДҮҮЛЭХ ДААЛГАВРАА ХЭРХЭН БИЕЛҮҮЛСНЭЭ ТӨВ БАНКИНД ТАЙЛАГНАНА

ОУВС-гийн “Өргөтгөсөн санхүүжилтийн хөтөлбөр”-ийн гэрээнд хүрээнд манай улс арилжааны банкуудынхаа зээлийн чанарыг сайжруулах,активыг нь нэмэгдүүлэх үүрэг хүлээсэн. Энэ дагуу Төв банкнаас зарласан олон улсын тендерт шалгарсан үнэлгээний байгууллага манай арилжааны банкуудад активын чанарын үнэлгээг хийсэн билээ.

Активын чанарын үнэлгээ нэгтгэгдэж, Төв банкинд багцлагдсан. Уг үнэлгээнээс хамаарч манай системийн таван банкийг активаа нэмэгдүүлэх даалгаврыг Төв банкнаас өгсөн юм. Тодруулж хэлбэл, Төв банкнаас өнгөрсөн хаврын чуулганаар банкны салбарын тогтвортой байдлын тухай хуулийг батлуулсан. Уг хуулийн хүрээнд системийн таван банк 2019.01.01-ний өдрийн дотор активаа нэмэгдүүлэх даалгавар авсан юм.

Он гарангуут нэр бүхий таван банк уг даалгараа хэрхэн биелүүлснээ Төв банкинд тайлагнах учиртай. Эх сурвалжуудын мэдээлж буйгаар, манай улсын системийн таван банк актив нэмэгдүүлэх чиглэлд идэвхтэй ажиллаж, үр дүндээ хүрсэн аж. Хэрвээ даалгаврын тоо хэмжээ дутуу, актив нэмэгдүүлэлт амжилттай бус байвал банкны салбарын тогтвортой байдлын тухай хуулийн дагуу төрд шилжүүлэх процесс өрнөх юм.

Банкны салбар өөрөө эмзэг. Улсын эдийн засагт чухал нөлөөтэй учир ийм эрсдэл гарахгүйн төлөө тэд идэвхийлэн ажилласан гэдгээ тодотгож буй. Нөгөө талаас Монгол банкны Ерөнхийлөгч Н.Баяртсайхан өнгөрсөн хаврын чуулганы үеэр “Арилжааны банкуудыг даалгавраа амжилттай биелүүлнэ гэдэгт итгэж байгаа. Энэ хуулийг хэрэгжих шаардлага үүсэхгүй гэдэгт итгэлтэй байгаа” гэсэн эерэг мэдээллийг өгсөн байдаг билээ.