Монгол хүний оюуны дархлаа болсон монгол наадмын нээлтийг хэн хүнгүй үзэх гэж хошуурч, үзэх эрхээ авах гэж өдөр шөнөгүй хонон өнжин дугаарладаг нь гэм биш зан болжээ. Энэ жил ч мөн адил тасалбар ховор гэж жигтэйхэн байсан атлаа хэдэн зуугаар нь шаглаад зогсож байснаас үзэхэд зохион байгуулж буй ялангуяа тасалбар хариуцсан нөхдөд их учир байдгийг гэрчиллээ.

Алаан болж байж авсан тасалбараараа нээлт үзээд сэтгэл өөдрөг, омогшил дүүрэн Төв цэнгэлдэхээс гарсан нь бидэнд хуруу дарам цөөн дөө.
Сүүлийн арван жил наадмын нээлтийг тасралтгүй үзэхдээ Улсын драмын эрдмийн театрын ерөнхий найруулагч, үндэсний баяр наадмын найруулагчаар дөрвөн ч удаа ажилласан Төрийн соёрхолт Н.Наранбаатарын найруулсан хоёр наадмын нээлт сэтгэлд хүрч, хэдэн өдөртөө хөөрөлдөн суух ярианы сэдэв болж байсныг нуух юун.

Энэ жилийн тухайд өөлөх зүйл үгүй ч магтах зүйл бас байсангүй. Нэг зүйлийг онцлоход монгол наадмын зүлэг ногоон дэвжээг хөл бөмбөгийн талбай болголоо хэмээн олон хүн бухимдуулдаад байсан хиймэл ногоон зүлгийг бүрж, нэг ёсондоо үйл явдлыг өгүүлэх хэрэгсэл болгон ашиглажээ.

Жил жилийн наадмын нээлтийг үзээд нэг зүйл байнга л бодогдоод салдаггүй юм. Монгол хүн мориндоо хайртай, монгол хүн омогшил бадраах эх орны сэдэвтэй дуунд дуртай. Молор эрдэнэ морин төвөргөөнтэй, монгол хүний сэтгэлийг гэгэлзүүлсэн сайхан дуугаар эхэлж яагаад болдоггүй юм бэ. Эхлэл нь Монгол Улсын сүр хүчийг үзүүлсэн, харийн хүн үзээд хаана, юу болоод байна гэж алмайрах эхлэлтэй л бол дунд, сүүл хэсэг нь тэр эрч энергээр хөтлөгдөөд л явчихна. Эхлэл нь сүр хүчийг үзүүлэх нь бүү хэл үхэр тэрэг хөтөлсөн хэдэн хүн алхчихаар амтгүй хоол арай ядан хоолой давуулж байгаа мэт болчих юм. Турь муутайхан бяцхан хоёр хүүхэд “Талын Монгол айл”-ыг таллаад орхичихоор хэн хүнд таалагдах билээ.

Энэ жилийн тухайнд үзэгч та бас л тийм мэдрэмж эхнээс нь авсан болов уу. Дунд хэсэгт хэдэн онцлох тоглолт байсан тулдаа л арай дөмөгхөн болж хэмээн хэлэх хүн арай илүү болж, үзэгч олон ам мэдэн муулахгүй байгаа болов уу. Юм хийж байгаа найруулагч бусад урлагийнхныхаа буруутгах гэсэнгүй. Төсөв мөнгө нь хүрдэггүй талаар Н.Наранбаатар найруулагч хангалттай хэлсэн учир түмэн олон ойлгоно.

Аливаа зүйлд санаа маш чухал байдаг. Монгол хүн болсноороо бахархах, омогших цөөн баярын нэг нь монгол наадам. Түүхт олон ой давхцсан энэ сайхан баярын зохиолыг дан ганц найруулагчид үүрүүлж боломгүй санагдана. Их Монгол улсаас эхлээд 2228 жилийн түүхээс улбаалж сэдэв санаа олох бүрэн боломжтой ч урлагийн тайзнаа хэрхэн амьдруулж, өнөө үед хэрхэн хүргэх вэ гэдэгт түүхчдийн санаа бодол асар их нөлөөтэй мэт санагдах юм. Баяр наадмын өмнө тендер зарлан хамгийн бага үнийн дүн өгсөн найруулагчийг сонгон шалгаруулдаг сонин жишгээ төрийн бусад байгууллагад хэрэгжүүлэхээс өөр аргагүй байдаг байж болзошгүй. Харин дэлхийд ганцхан Монгол наадмыг энэ жишгээс салгахад тийм хэцүү биш болов уу.

Хоёр жилийн дараа Тулгар төрийн 2230, Их Монгол Улсын 815, Ардын Төв цэнгэлдэх хувьсгалын 100 жилийн ой тохионо. түүхт ойгоо хэрхэн тэмдэглэх талаар одооноос бодож төлөвлөж байхад гэмгүй болов уу.

Энэ жилийн наадмын хоёр дахь өдөр салбарын сайд нь шинэ цэнгэлдэх барих хөрөнгийг ирэх жилийн төсөвт суулгана хэмээн чихэнд чимэгтэй үг хэлнэ билээ. Үнэн хийгээд ажил болбол нэн сайн.

Шүүмжлэн шүүмжлэн яагаад наадмын нээлт үзээд байдгийн бэ гэж үү?

Өөрөө бус үрдээ эх орноороо бахархах сэтгэлийн элч өгөхийг хичээдэг юм. Миний эх орон ямар сайхан юм бэ хэмээн ам бардам хэлэх бяцхан үрийнхээ баярын харцыг харах гэж үздэг юм. Бахархалгүй ард түмэн сүйрэл рүүгээ дөхөж байгааг илтгэдэг гэдэг. Тийм сүйрэл биднээс таниас, үр хүүхдээс минь хол байх болтугай гэсэндээ наадмын нээлтийг зорьдог хүн олон гэдгийг хэн хүнгүй хэлэх биз ээ. Гал цогтой, “галзуу” сайхан наадмын төлөө гар татах хэрэггүй.