Төрийн айлчлал дэлхийн өнцөг булан бүрт, өдөр бүр л болж байдаг. Нөгөө л протокол мэдээ, хамтын найрсаг харилцаа, стратегийн түншлэлийг өгүүлсэн мэдээнүүд хөвөрнө. Улс төр судлаач л биш бол уншигч олон түмэн мэдээллийг гүйлгээд өнгөрдөг.

Гэтэл цаг хугацааны хувьд, “Мөс хагалам” айлчлал дэлхийн улс төрд цөөхөн тохиодог.

1972 оны хоёрдугаар сарын 21-28. Үүний нэг бол АНУ-ын Ерөнхийлөгч Ричард Никсоны 1972 оны хоёрдугаар сард БНХАУ-д хийсэн “Мөс хагалсан” түүхэн айлчлал байсан. Тэрхүү айлчлал хоёр орны хамтын ажиллагааны цоо шинэ хуудсыг нээсэн хэмээн Америкийн болон дэлхийн хэвлэлүүд онцолж бичсэн нь түүхэнд үлджээ. Учир нь АНУ-ын Ерөнхийлөгч Никсоны БНХАУ-д хийсэн долоон өдрийн айлчлал нь 25 жил царцсан, хоёр улсын харилцаанд үүссэн “мөсийг хайлуулсан, хагалсан” тийм л айлчлал болж, тодоос тод өнгөөр түүхэнд бичигдэн үлдсэн юм. 1972 оны хоёрдугаар сарын 21-28-ны тэр өдрүүдийг Никсон “Ертөнцийг өөрчилсөн долоо хоног” хэмээн дурссан нь бий. Үнэхээр ч АНУ-ын Ерөнхийлөгч Никсоноос зөвхөн улс төрчийн биш хувь хүнийхээ хувьд хийсэн хамгийн хариуцлагатай басхүү хүнд шийд байсныг одоо ч улс төр судлаачид ярьдаг бас бичдэг. “Nixon to China” буюу “Никсон Хятадад” гэдэг үйл явдал бол нэг өдрийн биш нэгэн зууны түүх болон үлдсэн нь ийм учиртай.

2020 оны хоёрдугаар сарын 27-ны өдөр. Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Халтмаагийн Баттулга БНХАУ-д төрийн айлчлал хийлээ. Гэнэтийн цочирдом айлчлал. Монгол Улс болон БНХАУ-ын хоорондын агаарын нислэг бүрэн зогсож, хил хаасан энэ цаг үед хэн ч Хятадад айлчилна гэсэн таамаг дэвшүүлэхгүй. Бас дэлхий нийт аймшигт цар тахлаас шалтгаалан албан бусаар “Anti-Сhina” хятад хүнээс зугтах, халдвараас айх, хятад хүнийг үзэн ядах сэтгэлзүйд автсан энэ цагт мөнхийн хөрш Монголын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга Хятад руу хөлгийн жолоо зална хэмээн хэн таамаглах билээ. Үнэхээр 1972 оны хоёрдугаар сарын мөс хагалсан айлчлалыг санагдуулам цочирдом бас бахархам үйл явдал боллоо. АНУ-ын Ерөнхийлөгч Ричард Никсон 25 жил царцсан харилцааг гэсгээж “Мөс хагалам айлчлал” хийгээд 48 жил өнгөрчээ. Харин аймшигт өвчинд ард түмнээ алдаж, эдийн засаг нь туйлдаж, түгшүүр дундах 59 хоногийг өнгөрүүлж суугаа БНХАУ-ын удирдагчийн хувьд Монголын Төрийн тэргүүний айлчлал улс төрийн гэхээсээ илүү хүн хэмээх агуу философийг сануулсан “Сэтгэл үнэртсэн айлчлал” боллоо. Илүү чимэг үг, сайхан зураг, видео, уран цэцэн мэдээ огт хэрэггүй. Энэ айлчлал бол түгшүүрт автаж, сэтгэл нь ээдсэн Хятадын ард түмэнд Монголчууд дэргэд чинь байгаа, өлсөх цагт идээ будаагаа хуваалцъя, унах цагт гарыг тань атган босгоё хэмээх “Хүн байхын гайхамшиг”-ийг харуулсан айлчлал болгоё. Тиймээ, дэлхий улам нягтаршиж байна. Хүн төрөлхтөний өмнө тулгамдсан асуудал нэг улсын, нэг иргэний биш, нийт хүн төрөлхтөний бэрхшээл болон хувирлаа. Амьдрал өдөр бүр улс төр биш, жүжиг биш. Амьдралд хүн хэмээх тайлагдашгүй үзэгдэл мөнхөд орших ёстой. Маргах хэрэггүй, магтах хэрэггүй, муулах ч бас хэрэггүй. Үгээ татаж, үнэнийг харцгаая.

Цаг хугацааны хувьд давхцсан дээрх хоёр айлчлал, түүхийн урт хугацаанд /“Ice Breaking”/ “Мөс хагалам” айлчлал байх болно. Өнөөдөртөө тохируулж өнгө будгаар гоёх шаардлагагүй, түүхийн хуудсанд тодоор бичигдэн үлдэх болно. Баяр хүргэе, Баттулга танд!

Албан мэдээлэл:

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга өнөөдөр (2020.02.27) Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс /БНХАУ/-д хүрэлцэн очиж, БНХАУ-ын Дарга Ши Жиньпинтэй уулзлаа.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийг Гадаад харилцааны сайд Д.Цогтбаатар, Монгол Улсаас БНХАУ-д суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд Д.Ганхуяг, Онцгой байдлын ерөнхий газрын дарга, хошууч генерал Т.Бадрал, Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга Ө.Шижир, Ерөнхийлөгчийн Гадаад бодлогын зөвлөх Т.Тэгшжаргал нар дагалдан явж байна.

Энэ удаагийн уулзалт нь хоёр улсын Төрийн тэргүүний тав дахь удаагийн уулзалт юм.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга уулзалтын эхэнд “…БНХАУ-д шинэ төрлийн коронавирус (Covid-19)-ний тархалт гарч, Хятадын ард түмэн сэтгэл санааны хохирол амссан явдалд эмгэнэл илэрхийлж, монголчууд “Тэнхлүүн явахад тэмээгээр тусалснаас тэвдэж явахад тэвнээр тусал”, “Зовох цагт нөхрийн чанар танигдана” гэж ярьдаг шигээ эртний сайхан ёсоор энэ удаад хүрэлцэн ирлээ хэмээн найрсгаар яриа дэлгэн мэндчиллээ.

Мөн эрхэмсэг ноён Ши Жиньпинээр удирдуулсан БНХАУ-ын ард түмэн коронавирусний тархалтыг удахгүй ялан дийлж, цаг зуурын бэрхшээл сорилтыг давж чадна…” гээд БНХАУ-ын шинжлэх ухаанд суурилсан тэмцэл, хичээл зүтгэлийн хүчээр цар тахлыг ялан дийлэх нь дэлхий нийтэд ч тустай үйл болно гэдэгт итгэж буйгаа илэрхийлэв.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга мөн БНХАУ-тай хуурай газраар хамгийн урт хиллэдэг (4709,6 км) хөрш орны хувьд коронавирусний асуудалд Монголын ард түмэн ч санаа зовж байгаа бөгөөд цаг үеийн байдалтай холбогдуулан хоёр орны хооронд зорчих хөдөлгөөнийг хязгаарласан хэдий ч коронавирусний тархалт буурсны дараа иргэдийн зорчих хөдөлгөөн хэвийн болж, худалдааны эргэлт, эдийн засгийн хамтын ажиллагаа удам сайжирна гэдэгт итгэлтэй байгаагаа хэллээ.

Мөн цар тахлын дэгдэлтийн хугацаанд Монгол Улсын Засгийн газар БНХАУ-д туслах “Мөнхийн хөршдөө сэтгэлийн дэмжлэг” нэртэй хандивын аян өрнүүлж буйгаас гадна Монголын ард түмэн, аж ахуйн нэгжүүд сайн дурын санаачилгаар сэтгэлийн хандив цуглуулж БНХАУ-ын талд хандивласан, мөн энэ удаагийн айлчлалын хүрээнд Монголын ард түмнээс 30 мянган толгой хонь хандивлаж байгаа нь мөнгөн дүнгээс илүүтэй хоёр улсын гүн бат харилцааг хэмжих юм гээд БНХАУ-ын ард түмэнд сайн сайхныг хүслээ.

БНХАУ-ын Дарга Ши Жиньпин БНХАУ-д үүссэн нөхцөл байдлаас үл хамааран Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулгыг эх оронд нь хүрэлцэн ирсэн явдалд гүн талархал илэрхийлж, “Надад дуслыг өгсөн ч би голыг эргүүлэн өгнө” хэмээх Күнзийн сургаалийг, мөн Монголын “Зовох цагт нөхрийн чанар танигдана” гэсэн зүйр үгийг иш татан чин сэтгэлийн талархал илэрхийлэв.

Мөн халдварт өвчин гарснаас хойш БНХАУ-д хийсэн Төрийн тэргүүний анхны айлчлал гэдгийг онцолж, энэ удаагийн айлчлал нь Иж бүрэн стратегийн түншлэлийн харилцаандаа шинэ боломж гаргах завшаан хэмээн тэмдэглэлээ.

Уулзалтын үеэр талууд коронавирусний асуудал нь ганцхан улсын асуудал биш тул хамтран ажиллах нь зүйтэй гээд цаг үеийн асуудлаар дэлгэрэнгүй санал солилцов.

БНХАУ-д коронавирусний халдвар гарч, Хятад улс даяар өвчний тархалттай тэмцэж буй хүнд хэцүү цагт болсон энэ уулзалт нь хоёр улсын Иж бүрэн стратегийн түншлэлийн харилцаа дээд түвшиндээ хүрснийг нотолж, хөрш орнуудын үлгэр жишээч хамтын ажиллагааг дэлхий дахинаа харуулсан явдал боллоо хэмээн талууд уулзалтын төгсгөлд дүгнэв.

О.Батханд