УИХ-ын гишүүн Т.Доржхандаас цаг үеийн асуудлаар тодруулга авлаа.

-Ирэх сард ээлжит бус чуулганаар төсөвт тодотгол хийнэ. Гэхдээ их өөрчлөлт орохгүй гэж байгаа. Та үүнийг хэрхэн харж байна?

-Төсвийг маш яаралтай тодотгох нь зүйтэй. Шинээр бүтээн байгуулалтад зарцуулна гэсэн хөрөнгө оруулалтын арга хэмжээнүүдийг царцаах хэрэгтэй. Хөрөнгө оруулалтын объект шинээр бий болсон тохиолдолд маш их урсгал зардлуудыг бий болгодог учраас энэ нь эргээд төсвийн дарамт болно. “Ковид-19”-ийн эдийн засгийн хүндрэлийн үеэр монгол түмнийхээ орлогыг хамгаалах бодлого хамгийн чухал байна. Тиймээс ажлын байрыг бий болгох ёстой. Энэ хүрээнд төсвийнхөө хөрөнгө оруулалтыг маш яаралтай тодотгоод, хэмнээд, царцаагаад хэмнэсэн эх үүсвэрийг нь урт хугацаатай бага хүүтэй зээлийн эх үүсвэр болгож ашиглах хэрэгтэй. Мэдээж хангалттай хэмжээний эх үүсвэр гарч ирж чадахгүй. Энэ тохиолдолд хувийн секторын эх үүсвэрийг ашиглах хэрэгтэй. Хэмжээгээ нэмэхийн тулд аргууд байна л даа. Тухайлбал, зээлийн хүү дээр нь татаас өгдөг. Жилийн 15 хувийн хүүтэй зээл авлаа гэхэд 10 хувийг нь татаасаар төсвөө шийдээд, таван хувийнх нь зээлийг эцсийн байдлаар зээлдэгч авах байдлаар ажлын байрыг хадгалах бодлого явуулах хэрэгтэй. Ингэсэн тохиолдолд заавал төсвийн эх үүсвэр биш, банк, банк бус санхүүгийн байгууллагуудын эх үүсвэрүүдийг ашиглах байдлаар орлогыг зээлийн өртөгт шингээж тэлж, ажлын байраа хадгалах, бий болгох ажлуудыг яаралтай хийх нь зөв. Олон улсын судалгаагаар нэг ажлын байрыг 10 мянган ам.доллараар хийдэг. Нэг ажлын байрыг таван мянган ам.доллараар хадгалдаг. Тэгэхээр 20-50 мянган ажлын байрыг хадгалах, бий болгох боломж байна.

-Тодотгол хийснээр төсөвт хэр дэмтэй вэ?

-Тодотголыг зайлшгүй хийх хэрэгтэй. Тодотгол хийснийхээ үр дүнд суурь макро бодлогууд нь зөв болоод явчих нь л даа. Сонгуулийн жил үргэлжилж байна. Сонгуулийн жил төсвийн хөрөнгө оруулалт ямар их тэлдэг билээ. Энэ жил 3.7 их наяд төгрөгийн хөрөнгө оруулалт тусчихсан байгаа. ХҮН-ын эдийн засагчид судлаад хоёр их наяд төгрөгийг нь та бүхэн хэмнээч ээ, бүрэн боломж байна, орон нутагт тэр олон үр ашиггүй бүтээн байгуулалт, цементүүдийг зуурахаа болиоч ээ гэдгийг он гарснаас хойш одоог хүртэл хэлж байна. Зарим ажлууд нь одоо эхлээгүй байгаа байх. Тэдгээр ажлуудыг шууд царцаах хэрэгтэй. Одоо монгол түмний орлогыг нь хамгаалах, ажлын байрыг бий болгох чиглэлээр Засгийн газар маш яаралтай арга хэмжээ авах ёстой.

-Царцаавал аж ахуйн нэгжүүд хохирдог шүү дээ?

-Явж байгаа объектуудыг гэхээсээ илүү шинээр барих объектуудаа царцаах хэрэгтэй. Ажил нь явж байгаа объектуудыг ач холбогдлоор нь хөрөнгө оруулалтынх нь эрэмбэ дарааллыг нь гаргаж байгаад санхүүжилтээ хийх хэрэгтэй байх. Бодит байдал дээр юун хөрөнгө оруулалтын санхүүжилт. Цалин, тэтгэвэр, тэтгэмжээ цаг тухайд нь тавьж чадах уу гэдэг нөхцөл байдал үүснэ шүү. Тийм болохоор Сангийн сайдад “Дотоод бондынхоо зах зээлийг нээ, эх үүсвэрээ татдаг шугамаа гаргаж ирээч ээ” гэж хэлээд байгаа юм. Дээрээс нь ажлын байрны ийм асуудал байгаа учраас Төрийн банкаа хувьчил. Хувьчлахгүй тохиолдолд Төрийн банкаа өөрчил. Жижиг дунд үйлдвэрлэлийн банк болгочих. Ийм арга хэмжээнүүдийг эрс зоригтойгоор авч хэрэгжүүлэхгүй бол болохгүй.

-Ирэх намрын чуулганаар та хэрхэн ажиллах вэ?

-Намрын чуулганаар манай нам, эвслээс хэд хэдэн шаардлагыг тавьж ажиллана. Намрын чуулганаар нэлээд шинэчлэлийг хийхээр хуулийн төсөл боловсруулж, УИХ-д хэлэлцүүлэх төлөвлөгөөтэй ажиллаж байна. Манай эвсэл нэг суудал авсан хэдий ч үүний ард маш олон салбар бүрийн мэргэжилтнүүд ажиллаж байна. Бид мэргэжлийн байгууллага, мэргэжилтэн залуус нийлж, реформуудыг манлайлж ажиллана. Өчигдөр УИХ-ын холбогдох байгууллагуудад саналаа хүргүүлсэн. Намрын чуулганаар таван чиглэлд шинэчлэл хийхээр хүсэлтээ өгсөн.

Нэгдүгээрт, тэтгэврийн шинэчлэлийг бид яаралтай эхлүүлэх шаардлагатай байна. Төрөөс тэтгэврийн шинэчлэлийн талаар баримтлах бодлого батлах тухай УИХ-ын тогтоолын төслийг өргөн барина.

Хоёрдугаарт, санхүүгийн зах зээлийн шинэчлэлийг бид эхлүүлнэ. Үүний тулд санхүүгийн салбарыг эрчимжүүлэх тухай УИХ-ын тогтоолын төсөл, Үнэт цаасны зах зээлийн тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл, Даатгалын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл, Даатгалын мэргэжилтэн, оролцогчийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хуулийн төсөл, Жолоочийн даатгалын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хуулийн төслүүдийг тус тус өргөн барьж, хэлэлцүүлнэ. Гуравдугаарт, боловсролын шинэчлэлийг эхлүүлэх ажлын хүрээнд Багшийн тухай хуулийн төслийг өргөн мэдүүлнэ. Дөрөвдүгээрт, улс төрийн тогтолцооны шинэчлэлийн хүрээнд УИХ-ын сонгуулийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл, Улс төрийн намын тухай хуулийн төслийг боловсруулж, хэлэлцүүлнэ. Тавдугаарт, хот байгуулалтын шинэчлэлийг хийхээр Хот байгуулалтын тухай хуулийн төслийг өргөн барина.

Маш олон салбарт суурь шинэчлэлт хийх шаардлагатай байгаа тул манай мэргэжилтнүүд өнөөдрөөс эхлээд ажилдаа орж, багаараа хуулийн төсөл, судалгааны ажилдаа орох болно.

-Та ирэх дөрвөн жилд ямар арга барилаар ажиллах бодолтой байна вэ?

-Цаашид олон шинэчлэлийг хийх чиглэлээр шахаж ажиллана. Миний ард өндөр боловсролтой хуульчид, эдийн засагчид, инженерүүд, багш, эмч нар байна. Энэ хүмүүс бүгд салбар салбартаа өөрчлөлт, шинэчлэл хийх хуулийн төслүүдийг боловсруулна. Багийнхаа бодлогыг УИХ-д танилцуулна, тулгана, шаардана, шахна. Мэдээж эрх баригчдын зөв бодлогыг дэмжиж, тодорхой асуудлаар бодлогын зөвлөгөө өгч ажиллана. Сонгуульд ороод унасан манай нам эвслээс гадна олон залуучуудын дуу хоолой болж ажиллах болно.

ӨДРИЙН СОНИН dnn.mn БАЯРХҮҮГИЙН АМАРТҮВШИН