Монгол орны нийт газар нутгийн 80 хувь нь цөлжилт газрын доройтолд өртжээ. Хаврын улирал хэдий олон ааштай ч ойрын өдрүүдэд хэд хэдэн аймгийн нутаг дэвсгэр дамнан шороон хуй босч тэнгэрт улаан хөшиг татлаа. Хаврын анхны хур Хөвсгөл аймагт буусан ч хур цаг бусаар орох нь нүүдэлчдийн эртний тэнгэр газраа шинжих ухаанд таагүй. Монголчуудын өчнөөн мянганы турш ажиглаж мэдсэн туршлагаар хурс ус буух цагтаа бууж, хүйтрэх цагтаа хүйтэрч, дулаарах цагтаа дулааран байгаль дэлхийн араншин улирал сардаа тохирох нь зүйтэй.

Гэвч олон хүчин зүйлсээс шалтгаалах цөлжилт, дэлхийн дулаарал газрын доройтол нь манайх шиг хуурай, эрс тэрс уур амьсгалтай нутаг орон, жилийн дөрвөн улиралд малаа маллан амьдарч буй малчдын амьдралд хүчтэй нөлөө үзүүлсээр. Байгаль дэлхий цаг бусаар өөрчлөгдөж, өвс ургамалгүйдэх, үйлдвэрлэлгүй, зах зээлгүй, малын түүхий эд хог дээр хаягдаж буй нь уламжлалт бэлчээрийн мал аж ахуйн ирээдүйг улам бүрхэг болгожээ.

Хэрвээ цөлжилтийн уршигаар мал малчин хоёр цөөрсөөр байвал түүхэн турш монголчуудын мандал буурал, жаргал зовлонгийн мөчлөгүүдэд өлсгөөгүй дааруулаагүй амин шимаа салхинд хийсгэх болно. Хөдөө аж ахуй стратегийн чухал салбар ч төр анхаарахгүй өдий хүрч өдгөө төр засгийн зүгээс ч малчдын амьжиргааг дэмжих, хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх, Монгол өв соёлоо хамгаалах төрийн бодлого огт гарахгүй байгаа нь эмгэнэл бус уу.

Ерөнхийлөгчийн тэрбум мод тарих санаачлага цөлжилтийг бууруулах чухал ач холбогдолтой. Гэхдээ хоосон амлалт, хожим үр өгөөжгүй популизм болоод өнгөрөх юм бол дотоод ч цаг хугацаа, хөрөнгө мөнгөөр хохирч гадаадад нэр хүндээ алдах болно. Иймээс цөлжилтийн эсрэг дорвитой арга хэмжээ авч ажиллах нь төр засгийн нэн тэргүүний зорилт болж таарна.