-Жирэмсэн эхчүүд, залуу хосууд хар тамхи их хэрэглэх болсон нь аюулын харанга дэлдэж байна-

Монгол Улсын соёлын тэргүүний ажилтан, ОХУ-ын Буриад улсын гавьяат жүжигчин, дуучин Б.Амархүү өөрийн машиндаа хар тамхи хэрэглэж байгаад баригдаж улмаар хууль шүүхээс биеэр эдлэх хоёр жилийн ял авсан. Цахим орчинд түүнп ял өгөх нь зөв, буруу гэж их маргалдсан. “Хоёр жилийн ял бага байна” гэсэн хэсэг байхад нөгөөдүүл нь “Анх удаа сонирхож хэрэглэсэн бол заавал хорих шаардлагагүй” хэмээж бараг л хүний эрхийн асуудал гэх маягтай өмөөрч үзэж байсан. Бидний үлгэлэн дагагч АНУ-д гэхэд л ийм тохиолдолд биеэр ял эдлүүлэх биш харин ч эмчилгээнд хамруулж, дахин хэрэглэхгүй байхад анхаардаг талаар мэдэмхийрцгээсэн. “Хар тамхины хор хөнөөл, түүнээс урьдчилан сэргийлэх асуудлыг хэлэлцэх онол, практикийн бага хурал өчигдөр (2019.11.29) болж өнгөрлөө. Хуралд ГЕГ, ЦЕГ, Сэтгэцийн эрүүл мэндийн үндэсний төв болон хууль, эрх зүйн боловсрол олгодог их, дээд сургуулиудын оюутан залуус оролцсон. Хар тамхи хэрэглэсэн нь хуулийн хүрээнд тодорхой болсон Б.Амархүүгийн асуудалд албаны хүн хариулахдаа “Манай улс хар тамхины тээвэрлэгч байсан бол одоо хэрэглэгч болсон. Хүн ам маш цөөтэй орны хувьд хар тамхи, мансууруулах бодис бол аюулын харанга. Анх удаа сонирхож үзсэн гээд толгойг нь илэх хэрэггүй. Энэ бол гэмт хэрэг, хатуу хуультай гэдгийг мэдрүүлэх, бусдад анхааруулга болгох ёстой. Нэг удаа сонирхож үзнэ гэж хэзээ ч байдаггүй. Нэг удаа хэрэглэсэн л бол давтан хэрэглэх өндөр магадлалтай. Тиймээс хар тамхины хор хөнөөлийн талаар сайн ойлгож, түүнээс урьдчилан сэргийлэх нь нэн чухал” гэсэн юм.

Хар тамхичин жирэмсэн эхчүүдээс мэдрэл муутай, эрхтний гажигтай хүүхдүүд төрж байна

Монгол Улсын хэмжээнд сүүлийн жилүүдэд мансууруулах сэтгэцэд нөлөөлөх идэвхит бодисын хэрэглээ 18-35 насны залуусын дунд маш их нэмэгдсэн гэдгийг хууль шүүхийнхэн болоод эрүүл мэндийн байгууллагынхан их ярих болсон. Үндэстнийг мөхөөдөг цагаан тахал гэгдсэн хар тамхины хэрэглээ гэр бүлийн хос, жирэмсэн эмэгтэйчүүдийг тойрохоо байсан нь жинхэнэ аюулын харанга дэлдэж байна. Хар тамхи, мансууруулах бодис хэрэглэснээр хүний биеийн болон сэтгэцийн эрүүл мэндэд маш огцом өөрчлөлтүүд гардгийг бид олон зүйлээс мэднэ. Жирэмсэн эх мансууруулах бодис хэрэглэснээр үр хөврөлд нь хүчтэй нөлөөлж, ургийн гажиг үүсдэг гэж мэргэжилтнүүд хэлж байна. Нялх урагаа яаж ийж байгаад эсэн мэндтөрүүллээ гэхэд эрхтэн тогтолцооны гажигтай, мэдрэлийн согогтой хүүхэд төрдөг гэж байгаа. Эцэг эхийнх нь хариуцлагагүй харалган амьдралынх нь гай гамшгийг хорвоод ирж буй тэр хөөрхий нялх амьтас хэзээ үүрэх ёсгүй байтал ийм л явдал хэвийнд тооцогдох болсон нь гунигтай. “Сэтгэцийн Эрүүл мэндийн үндэсний төв”-ийн Шүүхийн сэтгэц, эмгэг судлалын клиникийн эрхлэгч С.Байгалмаа “Хүүхэд залуус мансууруулах бодисын хор хөнөөлийг сайн мэдэхгүйн улмаас саваагүйтэж, сонирхож хэрэглэх улмаар донтогч болох байдал маш түгээмэл байна. Дэлхий нийтэд мансууруулах бодист донтсон хүмүүсийг эмчлэх нь бэрхшээлтэй хэвээр байгаа. Тиймээс мансууруулах бодист донтох буюу хамааралтай болохоос нь өмнө урьдчилан сэргийлэхэд хууль хяналтын байгууллага, эрүүл мэнд, боловсролын байгууллага хамтарч ажиллах нь чухал байгаа юм. Сэтгэцийн Эрүүл мэндийн үндэсний төв дээр мансууруулах бодис хэрэглээд ирж буй хүмүүсээс зургаан сарын хугацаанд тандалт, судалгаа авахад эдгээр хүмүүсийн 11.3 хувьд нь сэтгэцийн эмгэг аль хэдийн үүсчихсэн байгаа. Харин бусад нь энэ бодисыг тодорхой хугацаанд хэрэглээд үзчихсэн, хэрэглэгч гэсэн ангилалд орж байна.18-35 насны залуусын 30 гаруй хувь нь оюутнууд байсан нь даанч харамсалтай” гэж байсан. Ид хийж бүтээх насныидэр хонгор оюутан, залуус мансууруулах бодис хэрэглэж, бусдад уруу татагдан улмаар сэтгэцийн эмгэгтэй болж байгаа нь даанч гунигтай.

Хар тамхи хилээр нэвтрүүлэх явдал ноднингийнхоос хэд дахин өсчээ

Өнгөрөгч оны жилийн эцсийн байдлаар нийт 15 удаагийн тохиолдлоор 258 грамм хар тамхи, мансууруулах бодисыг улсын хилээр хууль бусаар нэвтрүүлэхээр завдсан гэмт хэргийг Гаалийн байгууллага дангаар болон бусад хууль, хүчний байгууллагатай хамтарсан ажиллагааны үр дүнд илрүүлсэн байдаг.Энэ оны эхний арван сарын байдлаар хууль бус бодисын хэмжээ хэд дахин өсчээ. Нийт долоон удаагийн тохиолдлоор 4.5 кг орчим мансууруулах бодис, сэтгэцэд нөлөөлөх эмийг улсын хилээр нэвтрүүлэхийг оролдсон гэдэг бол хэмжээний хувьд арав хорь дахин нэмэгдсэн гэсэн үг юм.ГЕГ-ын Гаалийн зөрчилтэй тэмцэх хэрэг бүртгэх газрын хар тамхины хяналтын албаны дарга Б. Сүхбаатар энэ тухай “Он гарснаас хойш хар тамхи, мансууруулах бодистой холбоотой гэмт хэргийн тоо болон давтамж нэмэгдэх хандлагатай байна. Энэ оны гуравдугаар сард Испани улсаас Монгол Улс руу илгээсэн илгээмжээс Гаалийн хяналт, шалгалтын явцад гурван кг хүчтэй үйлчилгээтэй мансууруулах бодисыг илрүүлсэн. АНУ-аас захиалсан 0.5 кг мөс, мөн Нигери улсын иргэд холбогдсон 200 гр мөсийг тус тус илрүүлэн Цагдаагийн байгууллагад шилжүүлсэн. 2010 оноос хойш Монгол Улс руу хар тамхи, мансууруулах бодис илгээсэн, мөн зорчиж явахдаа тээвэрлэсэн байдлаар аваад үзвэл БНХАУ, Зүүн Өмнөд Азийн Малайз, Филиппин мөн АНУ, Герман, Недарланд, Испани зэрэг улсын иргэд байна” гэсэн нь муу бүхнээс алсуур явж ирсэн монголчууд маань дэлхийн хар тамхины мафийн торон сүлжээнд хэдийнэ холбогдсоны гэрч юм.

Хар тамхины шалгалтыг эрэлч нохойгоор хийлгэдэг

Хяналт, шалгалтын тоног төхөөрөмжийн хувьд үндсэндээ дэлхийн нийтийн жишиг болгож ашигладаг албаны эрэлч нохой л тус болдог гэнэ. Мансууруулах бодис илрүүлэх чиглэлээр бэлтгэгдэж, сургагдсан эдгээр ноход харин үүргээ сайн биелүүлдэг гэсэн. Мөн уг бодисыг шалгах, тандан илрүүлэх орчин үеийн гэрлийн спекторийн төхөөрөмж, хүний бие шалгах bodyscanner болон зорчигчийн гар, ачаа тээш шалгах рентген аппаратуудыг түлхүү ашиглаж байгаа аж. Гаалийн байгууллагад зөвхөн хар тамхитай тэмцэхэд зориулж нийтдээ энд онд нийт 1.5 тэрбум орчим төгрөг төсөвлөгджээ. Хилийн бүх боомтыг хар тамхи илрүүлэх тоног, төхөөрөмжөөр хангах ажил хийж байгаа юм байна.