Украины Зэвсэгт хүчин энэ сарын 13-нд Сумы хотыг буудах ажиллагаанд оролцсон Оросын Зэвсэгт хүчний 448 дугаар пуужингийн бригадын Курск муж дахь байнгын байршилд цохилт өгөв.Украины Жанжин штабын мэдэгдэлд дурдсанаар, Курск муж дахь Сумыд болсон халдлагатай холбоотой нийт хэд хэдэн объект" цохилт хийж, 448 дугаар бригадын байршилд цохилт өгөх үеэр бөмбөг, пуужингийн агуулахад дэлбэрэлт болсон, цохилтын үр дүнг тодруулж байна гэжээ. Харин ОХУ-ын Батлан хамгаалах яам энэ мэдээлэлд тайлбар хийгээгүй байгаа бөгөөд “Курск мужид урд шөнө 109 Украины дроныг сөнөөж, дроны хэлтэрхийд нэг хүн амиа алдаж, есөн хүн шархдан, 24 орон сууцны барилга, олон арван машин эвдэрсэн” гэж мэдээлэв.
Энэ сарын 13-ны өглөө Оросын цэргийн хүчин Сумы хотын төвд хоёр баллистик пуужингаар цохилт өгч, 35 хүн амиа алдсаны хоёр нь хүүхэд, 129 хүн гэмтэж бэртсэний 17 нь хүүхэд байсан юм. ОХУ-ын Батлан хамгаалах яам Сумы хотын төвд цохилт өгснөө баталж, “Бай нь Сумы хотын төвд байрлах театр дотор болсон Украины оператив-тактикийн "Северск" бүлгийн команд штабын хурал байсан гэж мэдэгдсэн билээ. Үнэхээр ч Украины хэд хэдэн улстөрч “Уг цохилт болох ажил хаях үеэр тус хотод Украины Зэвсэгт хүчний 117 дугаар бригадын дайчдад шагнал гардуулах ёслол болж байсан” гэж мэдээлж “Цэргийн захиргааны дарга Володимир Артюхийг уг арга хэмжээг зохион байгуулсан” гэж буруутгасан. Украины Батлан хамгаалах яам засгийн газар Артюхийг албан тушаалаас нь огцруулсан билээ. Иймээс Сумы хотын төвд цохилт өгсөнд Москваг буруутгах аргагүй болов. Энэ явдал Украины армийн хувьд цэрэг жагсааж, эсвэл цуглуулан Оросын цохилтод өртөж ихээхэн хэмжээний хохирол амсаж буй гурав дахь тохиолдол болж байна.
Оросууд олон удаа цэрэг жагсааж хохирол амссаны дараа олон цэрэг нэг дор цуглуулахаа зогсоогоод удаж байна. Гэтэл манай генералууд Цэргийн баяраар өдөр тутмын сонинд “Монголын цэргүүд жагсахаас гадна буудаж сурах ёстой” гэсэн ярилцлага өгөөд сууж байна. Та манай генерал, хурандаа нарын бие хаа, хувцас хунарыг дайтаж буй Украин, Израилийнхтай харьцуулаад хар даа! Украины дайн гэх хоёр армийн тулалдаан цэргийн шинжлэх ухаанд цэрэг жагсаадаг явдлыг таслан зогсоож, их хүчээр бус цөөн тооны цэрэг, техникээр бүр 3-5 цэргээр довтолдог болгов. Дэлхийн II дайнаас хойш анх удаа болж буй хоёр армийн тулалдаан сүүлийн ганц жилд л гэхэд нэг цэрэг, нэг хэсэг цэрэг, хуягт, танк, нисэж байгаа дрон, гүүр, бэхлэлт устгах зориулалттай янз бүрийн дронууд бий болгож “дайны бурхан” гэгддэг байсан их буунуудыг “төмрийн хог” болгож эхлэв.
Сонирхолтой нь эдгээрийг зэвсгийн алдартай том, том компаниуд бус хэдхэн хүнтэй жижиг стартапууд угсарч байна. Ганц жишээ авахад, Пентагоны дрон үйлдвэрлэх тендерт гарааны “Firestorm Labs” компани Америкийн батлан хамгаалах салбарт дрон нийлүүлдэг алдарт “Lockheed Martin” компанийг ялж, дрон үйлдвэрлэх гэрээ байгуулав. Бас Украины дайн улсын зардлаар хугацаат цэргийн алба хаасан хүмүүс хөлсний цэрэг болсон ч байлдах чадваргүй байдгийг нотолж, барууны улсууд хувийн мэргэжлийн цэрэгтэй болох зүг хөдөлж эхлэв. Энэ бүхэн биднийг Батлан хамгаалах яамыг татан буулгаж, зардлаар нь хувийн мэргэжлийн хөдөлгөөнт цэрэгтэй болж, олон жижиг стартапуудаар янз бүрийн дрон угсруулж, хилээ хамгаалах цаг болсныг баталж байна. Гэхдээ гарааны компаниудын дунд өнөөгийн дронуудын үндсэн хоёр алдааг засаж угсрах тендер зарлах хэрэгтэй. Нэгдүгээрт, дроныг дуу чимээ гаргаж, түлш зарцуулдаг моторын оронд сэнснийхээ эргэлтээр зайгаа цэнэглэж дуртай газартаа нисэж хүрдэг болгох. Хоёрдугаарт, өндөр зардалтай бас нисэж байхдаа хол зайнаас амархан илрэх гол шалтгаан болдог дроны долгион ойлгодог металл их биеийг цаас,хаягдал хуванцар сав ашиглан 3D-принтерээр хийдэг болох. Тэгээд эдгээр технологийг барууны дроны компаниудад нийлүүлж, валютын тогтмол орлоготой болох хэрэгтэй байна.
Үнэндээ гарааны компаниудын олон дрон дайн гэхээсээ энх цагт илүү хэрэг болно. Ганц жишээ гэхэд, өнөөдөр нийслэлд сүндэрлэсэн өндөр барилгуудын оройд хүрдэг шаттай галын машин худалдаж авснаас өндөрт усны хоолой гаргаж гал унтраадаг дрон өөрсдөө угсарсан нь дээр. Тэгээд ч шуурганд төөрсөн малчдыг дрон л хурдан олж халуун цай, эм тариа, хувцас хунар хүргэж чадна. Ядаж л Хөвсгөлийн Худалдааны төвд гарсан гал, ой, хээрийн түймрийг дроноор цаг алдалгүй унтраадаг болцгооё. Энэ ажлыг манай төр, засаг эхлүүлнэ гэдэгт итгэх хэцүү. Иймээс чадвартай нь цаг алдалгүй энэ ажлыг эхлүүлж, өөрийн гэсэн технологи бий болгож авцгаая. Харин таны технологи маш нууц байх учиртай тул оюуны өмчийн гэрчилгээ авах огт хэрэггүй, зүгээр л бүтээгдэхүүнээ л барууныханд үзүүлж гэрээ хий. Учир нь болгож чаддаггүй хүмүүс л гэж байдаг болохоос болохгүй юм гэж байдаггүй юм.

Бэлтгэсэн Г.АМАРСАНАА