Нарны гэрэл огт хүрдэггүй Номхон далайн гүн харанхуй ёроолд амьд организмаас бус, төмс хэлбэрийн металл бөөгнөрлөөс хүчилтөрөгч ялгарч буйг анх удаа илрүүлснээ эрдэмтэд өчигдөр зарлажээ.

Энэ нээлт нь олон зүйлийг, тэр дундаа дэлхий дээр амьдрал хэрхэн үүссэн талаар ойлголтыг эргэн харахад хүргэж болзошгүй байна.

Өмнө нь зөвхөн ургамал, замаг зэрэг амьд биетүүд нарны гэрлийн тусламжтай фотосинтезийн аргаар хүчилтөрөгч үйлдвэрлэдэг гэсэн ойлголттой байсан юм.

Тэгвэл Номхон далайн мандлаас дөрвөн километрийн гүнд, нарны гэрэл огт хүрдэггүй газарт “полиметаллын нодуль“ (polymetallic nodules) гэгддэг эрдэс хүчилтөрөгч үйлдвэрлэж байдгийг эрдэмтэд илрүүлжээ.

Далайн ёроолын гүн харанхуйд үүссэн уг хүчилтөрөгчийг “dark oxygen” гэж нэрлэсэн байна.

Энэхүү сонин үзэгдлийг Хавайн арлууд болон Мексикийн дунд оршдог Номхон далайн Clarion-Clipperton Zone (CCZ) хэмээх бүсэд илрүүлжээ.

Далайн ёроолын энэ хэсэгт компаниуд нодуль олборлохоор судалж байгаа юм.

Уг эрдэс кобальт, никел, зэс, манган гэх мэт батарей, нарны хавтан, салхин сэнс зэргийн чухал түүхий эд болдог металлуудыг хамтад нь агуулдаг юм байна.

Олон улсын эрдэмтдийн баг CCZ бүсэд жижиг робот станц илгээж, олборлолтын үйл ажиллагаа байгаль орчинд хэрхэн нөлөөлөхийг судалж байжээ.

Далайн ёроолын хөрсөнд түгжигдсэн хүчилтөрөгчийн нөөц байх боломжтой ч үүнийг амьд организмууд хэрэглэснээр хэмжээ нь байнга буурч байдаг байна.

Гэтэл далайн ёроолд хүчилтөрөгчийн хэмжээ тасралтгүй өсөж байсан нь эрдэмтдийг гайхшируулсан байна.

Эхлээд тэд хэмжигч багаж нь эвдэрсэн байх гэж бодоод зарим нодулийг хөлөг дээр гаргаж ирснийхээ дараа дахин хэмжжээ.

Энэ үеэр нодулиуд цахилгаан цэнэг тээж байгааг илрүүлсэн байна.

Тухайлбал нодулийн гадаргуу дээр AA батарейтай (1.5 вольт) тэнцэх хэмжээний хүчдэл агуулагдаж байгааг хэмжсэн байна.

Уг цэнэг далайн усыг устөрөгч, хүчилтөрөгч болгон задалдгийг тогтоожээ.

Судалгаанд оролцсон SAMS (Scottish Association for Marine Science) байгууллагын захирал Николас Оуэнс үүнийг “далай судлалын шинжлэх ухаанд сүүлийн жилүүдэд гараагүй чухал нээлт” гэж дүгнэсэн байна.

“Фотосинтезгүй орчинд хүчилтөрөгч үйлдвэрлэгдэж болдгийг нээсэн нь манай гараг дээр амьдрал хэрхэн үүссэн талаар ойлголтоо эргэж харахад хүргэж байна” гэж тэр хэлжээ.

“Амьдрал хуурай газраас өөр газарт ч үүсэх боломжтой нь харагдлаа. Хэрвээ ийм үзэгдэл манай дэлхий дээр байгаа бол Энселадус, Европа зэрэг (Санчир, Бархасбадь гарагийн дагуулууд) усан гарагуудад бас амьдрал оршин байх боломжгүй гэх үү?” гэж SAMS байгууллагын судлаач Эндрью Свитмэн дүгнэжээ.

Судалгааг CCZ бүсэд ирэх оноос олборлолт явуулахаар төлөвлөж буй Канадын The Metals Company санхүүжүүлсэн юм байна.

Свитмэний ахалсан олон улсын эрдэмтдийн багийн тайлан Даваа гарагт “Nature Geoscience” сэтгүүлд нийтлэгджээ.

Эх сурвалж: AFP

ikon.mn