Намрын сэрүү унаж, шөнөдөө хасах градустай жиндүүхэн хонодог болжээ. Өвөл гэхээр нийслэлчүүдийн хувьд, хоолой гашуу оргиулдаг нүүрсний утаа гол аюул нь болдог. Харин энэ жилийн хувьд Засгийн газрын тогтоол гарч, тавдугаар сараас хойш нийслэл рүү түүхий нүүрс тээвэрлээгүй. “Таван толгой түлш” ХХК-ийн сайжруулсан түлшээр нийслэлийнхэн өвөлжинө. Сайжруулсан түлш нь утааг тодорхой хувиар бууруулна гэж албаныхан хэлж байгаа. Харин иргэдийн хувьд сайжруулсан түлш хэрэглээд угаартаж эрүүл мэнд, амь насаараа хохирсон асуудал гарсан. “Нарантуул” худалдааны төв дээр зуух борлуулдаг дөрвөн эмэгтэй нийлж “Түлшний хэмнэлттэй, сайжруулсан,утаагүй “Чандмань зуух”-ыг Хятадад захиалгаар үйлдвэрлүүлж, долоодугаар сарын 5-нд "Нарантуул" худалдааны төв дээр нээлтээ хийн, борлуулж эхэлсэн байна. Энэхүү зуухны талаар “Ногоон шуурга” компанийн үүсгэн байгуулагч ярилцлаа.

-Утааг бууруулдаг зуухны талаар мэдээлэл өгөхгүй юу?

-Манай утаагүй зуух бүрэн шаталттай. Хорт утааг хоёр дахин бууруулахаас гадна хатуу биетийг шингэн хэлбэрт оруулдгаараа давуу талтай. Долоон кг түлшээр 10-12 цаг дулаанаа барина. Энэ зуухыг өдөрт хоёр удаа галлана. Нэг үгээр хэлбэл өдөрт 14 кг түлш хэрэглэнэ. Ерөнхийдөө “Чандмань” зуух сайжруулсан түлшинд зориулагдаж хийгдсэн.

МАНАЙ ЗУУХАНД НЭГ ӨДӨРТ ДОЛООН КГ ТҮЛШ ОРНО

-Манай иргэдийн хувьд “Хас”, “Өлзий” гэсэн зуухыг хэрэглэж байсан. Танай зуух төслийн зуухнаас юугаар давуу талтай вэ?

-Нийслэлийн иргэд төслийн зуухыг 2011 оноос хойш хэрэглэж ирсэн. “Чандмань” зуух гурван төрлийн давуу талтай. Тухайлбал, үнс, утаа бага гаргахаас гадна түлшинд хэмнэлтэй. Энгийн зууханд нэгээс хоёр шуудай түлш орж байхад манай зууханд нэг өдөрт долоон кг түлш орно. Халуунаа10 цаг барина. Өмнө нь хэрэглэж байсан төслийн зуухнууд тогоо тавьж хоол ундаа хийж болдоггүй байсан. Үүнээс болж халуун тогооны хэрэглээ нэмэгдэж бага насны хүүхэд ихээр түлэгдэн, эрүүл мэндээрээ хохирох тохиолдол олон гарч байсан. Харин манай зуухны хувьд 20 литрийн тогоо болон бусад савыг тавьж хоол ундаа хийх боломжтой.

-Иргэдийн хувьд хэр их сонирхож байна. Хаагуур худалдаалагдаж байгаа вэ?

-“Нарантуул” болон “Хархорин” худалдааны төвөөр борлуулагдаж байгаа. “Чандмань” зуух сайжруулсан шахмал түлшинд зориулагдаж хийсэн. Энэ зуухыг “Таван толгой түлш” компани сайжруулсан түлшний нээлтийг хийхэд бид туршилт, галлагаа хийж танилцуулж байсан. Сонирхож байгаа. Үнэ өндөр учраас бэлнээр авч чадахгүй. Лизингээр авах санал тавьж байгаа. Бидний хувьд лизингээр өгөх боломж байхгүй. Иймээс төр засгаас утаагүй зуухыг лизингээр өгдөг болгомоор байна.

- Хэдэн төгрөгөөр зарагдаж байгаа вэ?

-Үнийн хувьд 550 мянган төгрөг бөгөөд зарим иргэдийн зүгээс лизиндэж болох уу, үнийн уян хатан нөхцөл байна уу гэх зэргээр санал дэвшүүлсэн байгаа.

УТААГҮЙ ЗУУХАНД ТҮҮХИЙ НҮҮРС ТҮЛЭХЭД УТААГ 50 ХУВЬ БУуРУУЛНА

-Яагаад ийм үнэтэй байгаа вэ. Арай хямдаар худалдаалж болохгүй юу?

-Материалын зардал өндөр учраас үнэтэй. Мөн дулаанаа удаан барихын тулд доторлогоо хийгдсэн байгаа. Нэг үгээр хэлбэл зуух гурван давхар. Мөн хүүхэд түлэгдэхэээс хамгаалж гадна талд нь хамгаалалт хийсэн байгаа. Уламжлалт зуухнууд нэгийн лист нь төмрөө хийгдэж, утааны шүүлтүүр байхгүй учраас хямд байгаа. Мөн утаа их ялгаруулдаг.

-Галлагааны хувьд бусад зуухтай адилхан биз дээ?

-Уламжлалт зуух модоо асгаад дараа нь түлшээ хийдэг. Харин манай зуух түлшээ хийсний дараа модоо тавьж асаадаг. Одоо манай иргэд төслийн зуухны галлагааг хийж чаддаг болсон.

-“Чандмань” зуух сайжруулсан түлшинд зориулагдаж хийгдсэн гэсэн. Түүхий нүүрс түлж болох уу?

-“Чандмань зуух”-нд түүхий нүүрс түлэхэд утааг 50 хувь бууруулна. Энгийн зууханд сайжруулсан түлшийг хэрэглэвэл утааг 50 хувь бууруулна гэж байгаа. Харин манай зууханд сайжруулсан түлшийг хэрэглэхэд нийслэлийн хотын утаа 75 хувиар буурна. Монгол Улсад 2016 онд стандарт батлагдсан. Энэ стандартын дагуу хийгдсэн. Шинжлэх ухааны академи болон "зуух хөгжүүлэх төв" зэрэг бусад лабароториор туршигдсан.

-Зууханд бас стандарт мөрдөгдөж байгаа юм уу?

-Уламжлалт зуухыг 10-15 жил хийсэн. Монгол Улсын MNS5216 2016 стандарт гаргасны дагуу уламжлалт зуухыг хэрэглэхийг хориглосон. Иймээс судалгаа шинжилгээ хийж эхэлсэн. Судалгааны хүрээнд БНХАУ-д дөрвөн жилд нэг удаа болдог үзэсгэлэнд оролцож, Хятадын утааг бууруулсан инженерүүдтэй уулзаж туршилт хийсний үндсэн дээр энэ зуухыг үйлдвэрлэж, нийлүүлэхээр болсон.

-Энэ батлагдсан стандарт бүрэн мөрдөгдөж байна уу?

-Манайх сайжруулсан түлш болон зуухны стандартаа баталсан. Гэвч энэ стандартаа мөрдөж ажиллахгүй байна. Бидний хувьд стандартаа мөрдөж, нийслэл хотынхоо агаарын бохирдлыг бууруулах ажилд нэг ч гэсэн хувь нэмэр болох үүднээс судалгаа шинжилгээн дээр үндэслэж таван эмэгтэй нийлж, стандартад нийцсэн зуухыг оруулж ирсэн. Бидний хувьд төрөөс ямар нэгэн дэмжлэг аваагүй. Бид судалгаа шинжилгээ, туршилт хийгээгүй зүйлийг худалдаагүй.