Тагнуулын ерөнхий газрын дарга асан Б.Хурц, Улсын ерөнхий прокурорын орлогчоор ажиллаж байсан Г.Эрдэнэбат нарын өмгөөлөгч Б.Мэргэнээс зарим зүйлийг тодрууллаа.

-С.Зоригийг хөнөөсөн хэргээр яллагдсан гурван хүнийг мөрдөн шалгах үед эрүүдэн шүүсэн гэх хэрэгт сэжиглэж Тагнуулын ерөнхий газрын дарга асан Б.Хурц, Улсын ерөнхий прокурорын орлогчоор ажиллаж байсан Г.Эрдэнэбат нарын есөн хүн шүүгдэгчээр татагдсан. Энэ хэргийн талаар мэдээлэл өгөхгүй юу?

-Өмгөөлөгчид шалгагдаж байгаа гэмт хэргийн талаар тодорхой мэдээлэл өгөхийг зөвшөөрдөг. Хэрэг ямар шатандаа явж байгаа талаар мэдээлэл өгч болно. Мөн өмгөөлүүлж буй хүнийх нь талаар худал мэдээлэл тархаж, түүнээс үүдэн эрх зүйн байдал нь доордох гэж байгаа бол залруулсан мэдээлэл өгдөг. Эхлээд хэргийн явцын талаар мэдээлэл өгье. Анхан шатны шүүхээс тодорхой шалтгаануудын улмаас нэмэлт мөрдөн байцаалтад буцааж, дахиж шалгах шаардлагатай гэж үзсэн учраас прокурор руу буцаасан. Гэтэл прокурорын зүгээс санал нийлэхгүй байгаа учраас хүлээн зөвшөөрөхгүй гэж эсэргүүцэл бичсэн байдаг. Төв аймгийн Эрүүгийн болон Иргэний давж заалдах хэргийн шүүхээс прокурорын эсэргүүцэл нь зөв юм байна гэж үзээд, анхан шатны шүүхэд буцаасан. Материалынхаа хүрээнд хэргийг шийдгэсэн шийдвэр гаргасан байгаа. Өмгөөлөгчдийн хувьд энэ шийдвэртэй санал нийлэхгүй. Тиймээс магадлагаа гаргаж авсныхаа дараа Улсын дээд шүүхэд гомдол гаргана гэсэн байр суурьтай байна. Энэ хэрэг мэдээж төрийн маш нууц зэрэглэлтэй, хэргийн материалын талаар ярих ямар ч боломжгүй. Тиймээс бид Монгол Улсын Ерөнхийлөгч, Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн тэргүүн Х.Баттулгад төрийн нууцад хамааруулсан эрүүгийн хэргүүдийг ил болгох талаар хүсэлт гаргаж байна. 1998 оны аравдугаар сарын 2-нд үйлдэгдсэн С.Зоригийг хөнөөсөн хэргийн 104 хавтаст материалыг ил болгох ёстой. Мөн эрүүдэн шүүсэн гээд байгаа 36 хавтаст хэргийг ил болгож, шүүх хуралдааныг нээлттэй хийх хэрэгтэй. Иймээс Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийг хуралдуулж, Засгийн газарт зөвлөмж хүргүүлээд хэргийн материалыг илтгэл болгохыг хүссэн.

-Энэ хэрэг нууцын зэрэглэлтэй шалгагдаж байгаа. Хэргийг ил болгох боломж байгаа юу?

-Өмгөөлөгчийн хувьд хэргийн материалтай танилцах хугацаа бага олгосон. 36 хавтаст хэргийг нүүрээр нь тоолоод үзвэл 15600 орчим нүүр байгаа. Энэ бүхэнтэй шүүх дээр очиж танилцаад, тэмдэглэл үйлдээд, тэндээ үлдээгээд гардаг. Авч гарах ямар ч боломж байхгүй. Бид робот биш. Тэмдэглэлээ эргэж санаад шүүх дээр мэтгэлцэнэ гэдэг маш хэцүү. Үүнээс гадна нууцыг задруулбал эрүүгийн хариуцлага хүлээнэ гэсэн баталгаа гаргаж, гарын үсэг зураад өгчихсөн. Хэргийн нөхцөл байдлын талаар ярих боломж огт байхгүй. Бид Үндсэн хуульд заасны дагуу үйлчлүүлэгчдийнхээ өмгөөлүүлэх эрхийг хангаж чадахгүй байна. Ийм хязгаарлагдмал нөхцөлтэй байхад нэр бүхий улстөрчид маш нууц хэргээс задруулж байна. Задруулахдаа өөрсдөдөө ашигтай байж болох, олон нийтийг төөрөгдүүлэхээр мэдээллийг сонгоод байна. Үүнийхээ төлөө хариуцлага хүлээдэггүй. УИХ-ын гишүүн, сайд, төрийн албан тушаалтнууд төрийн нууцтай танилцах эрх байхгүй. Хэрвээ танилцахаар бол Тагнуулын ерөнхий газарт холбогдох дүрэм, журмын дагуу нууцын баталгаа гаргаж, зөвшөөрөл авах ёстой. УИХ-ын дарга, Ерөнхий сайд, Ерөнхийлөгч төрийн нууцын зэрэглэл харгалзахгүйгээр танилцах эрхтэй. Харин бусад гишүүд болон улстөрчид танилцах эрхгүй.

-Улстөрчид хэргийн нууцаас задруулж байна гэсэн. Өмгөөлөгчдийн зүгээс хэрэгтэй холбоотой мэдээллийг өгч болохгүй юу?

-Бид худлаа мэдээллийг нь залруулах гэхээр төрийн нууц гээд задруулж болохгүй. Иргэд олон нийтийн дунд төөрөгдөл үүсч байна. Иймээс тэнцвэртэй байлгах үүднээс иргэдэд мэдээллийг ил тод хүргэмээр байна. Цаг хугацааны хувьд 21 жил шалгагдсан учраас төрийн нууцаас гаргах боломж байгаа байх. Ямар ч төрийн нууц хугацаатай байдаг. Хугацаандаа дуусаад ил болдог.

-Төрийн гурван өндөрлөг энэ хэргийн материалтай бүрэн танилцсан гэж ойлгож болох уу?

-Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн гишүүд, Ерөнхийлөгч төрийн нууцын зэрэглэл харгалзахгүй танилцах эрхтэй. Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөл дээр бүх бичлэгийг үзүүлж, хэрэгтэй нь танилцуулсан. С.Зоригийн хэргийг шалгах үүрэг зөвлөмжийг Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлөөс өгөөд явж байгаа.

-Энэ хэргийг нууцын зэрэглэлтэй гээд байгаа. Ямар хэсгийг нь нууц гээд байгаа вэ?

-Гүйцэтгэх ажиллагааны шугамаар олж авсан мэдээлэл гэмт хэргийг илрүүлэхэд саад болох вий гэдэг үүднээс нууцалж байгаа. Энэ хэрэг илрээд гурван шатны шүүхээр яваад ял авчихсан. Бид С.Зоригийн хэргийг бүтэн уншаагүй. Хэргийн захиалагчийг ил болгосон тохиолдолд хэн нь хэн бэ гэдэг нь ил болно. Магадгүй өнөөгийн улстөрийн нөхцөл байдал, хүмүүсийн байр суурь тэр чигтээ эргэж, Монгол Улсын ирээдүй ч гэсэн тодорхой хэмжээний өөрчлөгдөж болохуйц зүйл байх магадлалтай. Иймээс энэ зүйлийг ил болгож шийдэхгүй бол болохгүй. Эрүүдэн шүүсэн хэрэг дээр зургаан хоног үйл явдал болсон гэдэг хирнээ 26 минутыг ил болгосон. Бусад хугацаанд юу болсон талаарх бичлэг байхгүй байгаа. Энэ хэргийг дандаа улстөржүүлдэг. Одоо улстөржүүлэхгүйгээр нууцаас гаргаж шүүх хурлаа нээлттэй хийх хэрэгтэй.

-Б.Содмондаржааг зодож байгаа бичлэг олон нийтэд хүрсэн. Тухайн үед хэрэг нууцын зэрэглэлээс гараагүй байсан биз дээ. Гэтэл тагнуулынхан бичлэгээ олон нийтийн телевизээр гаргаж байгаа нь Хууль зүйн сайд Ц.Нямдорж өөрөө төрийн нууцыг задалж байгаа юм биш үү?

-Энэ асуудал дээр маргаад байх шаардлагагүй. Цаг хугацааг нь хөөгөөд үзэхээр таны асуусан үйл явдал өрнөөд байгаа. Нууц гэсэн зүйлээ задалчихаад дараа нь Засгийн газрын тогтоол гаргаж, ил болгодог.

-Бичлэгийг ил болгосон төрийн нууц задруулсан хэрэг мөн үү?

-Төрийн нууц задруулсан хэрэг мөн.

-Баярлалаа